بررسی صورت‌های مالی اردیبهشت نهادهای مالی نشان داد
احتیاط بانک‌ها در تسهیلات دهی
بررسی وضعیت تسهیلات اعطایی در صورت‌های مالی
بر اساس اطلاعات صورت‌های مالی، بانک اقتصاد نوین در این ماه بیشترین میزان رشد ماهانه مانده تسهیلات اعطایی را تجربه کرده است. مانده تسهیلات این بانک طی اردیبهشت سال ۱۴۰۲ به‌طور خالص حدود ۸/ ۷هزار میلیارد تومان رشد داشته که این موضوع موجب شده مانده تسهیلات اعطایی این بانک از ۱۵۸هزار میلیارد تومان به حدود ۱۶۶ هزار میلیارد تومان افزایش داشته باشد. در نتیجه رشد حدودا ۵درصدی در میزان مانده تسهیلات اعطایی این بانک دیده می‌شود. پس از این بانک، بانک دی در جایگاه دوم قرار دارد.
مانده تسهیلات این بانک در ابتدای اردیبهشت ماه حدود ۹/ ۱۶ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که طی این ماه شاهد رشد حدودا ۵۷۳ میلیارد تومانی بوده است. در نتیجه این امر مانده تسهیلات این بانک در انتهای فروردین با رشد حدودا ۳/ ۳ درصدی طی دوره به حدود ۹/ ۱۷هزار میلیارد تومان رسیده است. جایگاه سوم رشد مانده تسهیلات اعطایی هم به بانک سامان اختصاص دارد. میزان رشد مانده تسهیلات اعطایی این بانک هم مانند بانک دی حدود ۳/ ۳درصد بوده است. این بانک طی دوره اردیبهشت ماه به‌طور خالص ۵/ ۳هزار میلیارد تومان رشد تسهیلات را در ترازنامه خود تجربه کرده است. بر اساس این رشد، مانده تسهیلات اعطایی این بانک از ۱۰۴ هزار میلیارد تومان در انتهای فروردین سال‌جاری به حدود ۱۰۷هزار میلیارد تومان در انتهای اردیبهشت ماه رسیده است.
طی دوره مورد بررسی بانک سینا مانند فروردین ماه شاهد کاهش میزان مانده تسهیلات اعطایی بوده است. مانده تسهیلات اعطایی این بانک در ابتدای اردیبهشت ماه رقم ۴۶هزار میلیارد تومان را ثبت کرده بود که در انتهای این دوره این رقم به ۴۵هزار میلیارد تومان رسید که افت حدود ۲/ ۱ درصدی را نشان می‌دهد. این درحالی است که این بانک طی اردیبهشت ماه حدود ۶/ ۲هزار میلیارد تومان تسهیلات اعطا کرده بود. افت مانده تسهیلات اعطایی بیانگر آن است که میزان تسهیلات وصولی طی دوره از میزان تسهیلات اعطایی بیشتر بوده است.
به‌طور کلی در فروردین سال‌جاری، ۷ بانک رشد تسهیلات اعطایی را تجربه کرده و ۶ بانک نیز با افت میزان مانده تسهیلات اعطایی مواجه شده‌‌‌اند. بیشترین میزان تسهیلات اعطایی در این ماه مربوط به بانک تجارت بوده است. هرچند مانده تسهیلات اعطایی این بانک در دوره مورد بررسی افت ۳۷/ ۰ درصدی داشته، ولی این بانک در همین دوره حدود ۹۲هزار میلیارد تومان تسهیلات اعطا کرده است. پس از این بانک، بانک ملت در جایگاه بعدی قرار دارد. این بانک در اردیبهشت سال‌جاری حدود ۵۷هزار میلیارد تومان تسهیلات ارائه کرده و در جایگاه دوم قرار گرفته است. البته در نهایت میزان مانده تسهیلات اعطایی این بانک با کاهش ۱۷/ ۱ درصدی روبه‌رو بوده و از ۱۰۹هزار میلیارد تومان به ۱۰۸هزار میلیارد تومان رسیده است.
به‌طور کلی می‌توان گفت میزان تسهیلات اعطایی بانک‌ها در اردیبهشت سال‌جاری حدود ۱۱/ ۰درصد رشد داشته است. میزان رشد مانده تسهیلات اعطایی در فروردین هم رقم ۹۲/ ۰ درصدی را به ثبت رسانده بود که به موجب این مساله، می‌توان نتیجه گرفت که بانک‌ها در سال‌جاری محتاطانه‌‌‌تر در حوزه اعطای تسهیلات گام برمی‌‌‌دارند. این موضوع می‌تواند ناشی از ریسک‌‌‌های آتی شرایط اقتصادی باشد. البته از ابتدای سال هم ذره‌‌‌بین نظارتی بانک مرکزی بیشتر روی بانک‌ها قرار گرفته و میزان رشد ترازنامه بانک‌ها با دقت بررسی می‌شود، به نظر این سیاست‌‌‌های کنترلی از میل بانک‌ها برای اعطای تسهیلات کاسته است.
نقش تسهیلات اعطایی در عملکرد بانک‌ها
درآمد از محل تسهیلات اعطایی یکی از مهم‌ترین اقلام درآمدی بانک‌هاست. اعطای تسهیلات و سپرده‌‌‌گیری از عملیات‌‌‌های اصلی بانک‌ها در هر کشوری محسوب شده و با توجه به ضعف جدی بانک‌های ایران در کسب درآمد از محل کارمزد خدمات دیگر، این قلم در ترازنامه اهمیت به مراتب بیشتری نسبت به اقلام دیگر ترازنامه پیدا می‌کند.
درآمد تسهیلات اعطایی برای بانک‌ها درواقع از محل همان سود تسهیلات تامین می‌شود، اما این آن چیزی نیست که در نهایت برای بانک باقی می‌‌‌ماند. از آنجا که بانک منابع این تسهیلات را از محل سپرده‌‌‌های بانکی تامین می‌کند، در نتیجه باید بخشی از این سود را به سپرده‌‌‌گذاران اعطا کند که معمولا این سود اعطایی در صورت سود و زیان با نام هزینه سود سپرده‌‌‌ها شناخته می‌شود. سود اصلی بانک از محل تسهیلات، در واقع شامل حق‌الوکاله‌‌‌ای می‌شود که سالانه معمولا بین 3 تا 4درصد وابسته به نوع بانک تعیین می‌شود.
میزان درآمدی که بانک از این محل دریافت می‌کند به نوعی می‌تواند نمایانگر عملکرد بانک در مدیریت سپرده‌‌‌های مشتریان باشد. البته تسهیلات تنها محلی نیست که بانک سپرده مشتریان را به آن اختصاص می‌دهد. سپرده‌‌‌گذاری‌‌‌ها و اوراق هم بخش‌‌‌های دیگر هستند که بانک سپرده مشتریان را به آن سمت حرکت می‌دهد. اما همواره بخش تسهیلات نسبت به دیگر بخش‌‌‌ها یکی از ریسکی‌‌‌ترین سرمایه‌گذاری‌‌‌های بانک به شمار می‌‌‌روند. این بخش همواره با ریسک عدم‌بازپرداخت مشتریان مواجه است. البته این ریسک متوجه سپرده‌‌‌گذاران نیست، چراکه بانک موظف است تحت هر شرایطی اصل سپرده و سود آن را به سپرده‌‌‌گذاران بازگرداند. اما درصورتی که این نهاد نتواند بازپرداخت اقساط وام‌‌‌ها را مدیریت کند، فشار سنگینی بر ترازنامه آن وارد شده و می‌تواند عملکرد بانک در بخش‌‌‌های دیگر را مختل کند.
درآمد بانک‌ها از تسهیلات اعطایی
بانک‌های بورسی طی اردیبهشت سال‌جاری مجموعا حدود 34هزار میلیارد تومان درآمد از محل تسهیلات اعطایی دریافت کرده‌‌‌اند. بیشترین میزان درآمد حاصل شده از این بخش مربوط به بانک ملت بوده است. این بانک در فروردین حدود 10هزار میلیارد تومان درآمد به‌صورت ناخالص از محل تسهیلات محقق کرده است. در مدت مشابه سال گذشته هم این بانک موفق شده بود 7/ 5هزار میلیارد تومان درآمد از این محل محقق کند که این موضوع نشان از رشد تقریبا 75 درصدی درآمدهای تسهیلات اعطایی در اردیبهشت امسال نسبت به سال گذشته دارد.
پس از این بانک، بانک پاسارگاد در جایگاه بعدی قرار دارد. این بانک در اردیبهشت سال‌جاری توانسته حدود 7/ 5هزار میلیارد تومان درآمد از بخش تسهیلات اعطایی کسب کند. در اردیبهشت سال گذشته بانک پاسارگاد موفق شده بود 5/ 3هزار میلیارد تومان درآمد از این بخش جذب کند. با توجه به این آمار و ارقام، بانک پاسارگاد موفق شده در اردیبهشت سال‌جاری درآمد خود را از این محل نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 63درصد افزایش دهد.
