تعریف ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC): ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) به نوعی از پول دیجیتال گفته می‌شود که توسط بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف صادر می‌‌‌شود.

این ارزها از نظر کاربرد مشابه با پول سنتی هستند، با این تفاوت که به صورت دیجیتال و بر بستر فناوری‌‌‌هایی مانند بلاک‌چین طراحی شده‌‌‌اند. هدف اصلی این ارزها بهبود کارآیی سیستم‌های پرداخت و تسهیل مبادلات مالی است.

تفاوت‌‌‌های CBDC با رمزارزها: در مقایسه با رمزارزها (Cryptocurrencies) مانند بیت‌‌‌کوین که مبتنی بر فناوری بلاک‌چین و سیستم‌های غیرمتمرکز هستند، CBDCها تحت نظارت و مدیریت بانک مرکزی قرار دارند.

در رمزارزها، تراکنش‌‌‌ها به صورت «پیر به پیر» (Peer to Peer) انجام می‌شود، در حالی که در سیستم‌های مبتنی بر CBDC، تراکنش‌‌‌ها همچنان نیازمند اعتماد به بانک مرکزی هستند. این تفاوت اصلی بین دفاتر کل توزیع‌‌‌شده (Distributed Ledger) در رمزارزها و دفاتر کل متمرکز در سیستم‌های CBDC است.

انواع CBDC

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی به دو دسته اصلی تقسیم می‌‌‌شوند:

CBDC عمومی (Retail CBDC): این ارزها برای استفاده عمومی مردم طراحی شده و مشابه پول نقد هستند. رمزریال احتمالا جزو این دسته از ارزها قرار می‌گیرد.

CBDC عمده‌‌‌فروشی (Wholesale CBDC): این ارزها بیشتر برای استفاده در معاملات بین بانک‌ها و نهادهای مالی بزرگ طراحی شده‌‌‌اند.

مزایای احتمالی CBDC

افزایش کارآیی سیستم مالی: یکی از ‌‌مزایای اصلی ارز دیجیتال بانک مرکزی، بهبود کارآیی سیستم‌های پرداخت است. این ارزها می‌‌‌توانند فرآیندهای مالی را سریع‌‌‌تر و کم‌‌‌هزینه‌‌‌تر کنند.

شفافیت بیشتر: تراکنش‌‌‌ها در سیستم‌های مبتنی بر بلاک‌چین می‌‌‌توانند شفاف‌‌‌تر باشند که به نظارت و کنترل بهتر سیستم مالی کمک می‌کند.

چالش‌‌‌ها و معایب CBDC

افزایش کنترل دولت‌‌‌ها: یکی از معایب عمده CBDCها، افزایش سلطه دولت‌‌‌ها بر سیستم مالی و اقتصادی است. بانک‌مرکزی می‌‌‌تواند به‌راحتی تراکنش‌‌‌ها را ردیابی و کنترل کند که ممکن است موجب کاهش آزادی‌‌‌های فردی و افزایش نظارت‌‌‌های دولتی شود.

محدودیت در تاثیر بر ذخیره ارزش: ارزهای دیجیتال بانک مرکزی قادر به تاثیرگذاری عمده بر ذخیره ارزش یا واحد حسابداری نخواهند بود و بیشتر تمرکز آنها بر کارآیی مبادلات مالی است. تاثیر رمزریال بر رفع تحریم‌‌‌ها: اگرچه برخی معتقدند رمزریال می‌‌‌تواند در دور زدن تحریم‌‌‌ها کمک کند، اما با توجه به نیاز به اتصال به سیستم‌های مالی بین‌المللی و نظارت‌‌‌های موجود، نمی‌‌‌توان به طور قطعی گفت که این ارز می‌‌‌تواند تحریم‌‌‌ها را کاملا بی‌‌‌اثر کند. در حال حاضر، تا زمانی که تحریم‌‌‌ها برداشته نشوند و قوانین بین‌المللی مانند FATF اجرایی نشوند، تاثیر رمز پول بر رفع تحریم‌‌‌ها محدود است. در نهایت، ارز دیجیتال بانک مرکزی، از جمله رمز پول، می‌‌‌تواند در بهبود کارآیی سیستم مالی کشور و تسهیل تراکنش‌‌‌ها موثر باشد، اما در زمینه‌‌‌های دیگر مانند ذخیره ارزش یا رفع تحریم‌‌‌ها، تاثیر چندانی نخواهد داشت. این ارزها ممکن است مشکلاتی از جمله افزایش نظارت دولتی و کاهش آزادی‌‌‌های فردی را به همراه داشته باشند. بنابراین، اجرای صحیح و بررسی دقیق جنبه‌‌‌های مختلف این طرح برای سیاستگذاران و مسوولان بسیار حائز اهمیت است.