دستاوردهای سال ۹۱ و اولویت‌های سال ۹۲ بورس کالا در مجمع عمومی تشریح و تصویب شد
بورس کالای ایران؛ یاری دهنده اقتصاد ملی
تامین مالی ۱۸۰ هزار میلیارد ریالی تولیدکنندگان در بورس کالا
با برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه بورس کالای ایران در روز دوشنبه 30 اردیبهشت ماه 1392 با حضور حدود 79 درصد از سهامداران شرکت در محل مرکز همایش‌های بین المللی رازی ، پس از انتخاب اعضای هیات رییسه مجمع، دکتر حسین پناهیان مدیرعامل شرکت ، گزارش هیات مدیره برای سال مالی منتهی به 30 اسفندماه 91 را ارائه کرد که مورد تایید و تصویب حاضران در مجمع قرار گرفت. پس از ارائه گزارش هیات مدیره توسط مدیرعامل، حسابرس مستقل و بازرس قانونی نیز گزارش صورت‌های مالی شرکت برای سال مالی منتهی به 30 اسفندماه سال 91 را قرائت کرد که توسط مجمع عمومی مورد تصویب قرار گرفت. براساس دستور جلسه در این مجمع رای‌گیری از سهامداران حاضر در مجمع برای انتخاب هیأت مدیره جدید بورس کالای ایران صورت گرفت که پس از شمارش آرا، هفت عضو اصلی حقوقی هیات مدیره بورس کالای ایران شامل شرکت‌های فولاد خوزستان، 
ذوب‌آهن اصفهان، فولاد مبارکه اصفهان، گروه بهمن، گروه مالی ملت، سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات و کارگزاری بانک
کشاورزی به مدت دو سال انتخاب شدند. ضمن آنکه سرمایه‌گذاری صبا تامین، سرمایه گذاری غدیر و اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران نیز به عنوان سه عضو علی‌البدل هیات مدیره بورس کالای ایران انتخاب شدند.در این مجمع، موسسه حسابرسی بهراد مشار به عنوان بازرس قانونی و حسابرس شرکت و موسسه حسابرسی و خدمات مدیریت اصول پایه فراگیر، به عنوان بازرس علی‌البدل انتخاب گردید. همچنین در این مجمع با تقسیم سود نقدی به مبلغ ۴۰۰ ریال برای هر سهم موافقت گردید و مقرر شد مبلغ ۵۰۰ ریال نیز از محل سود انباشته هر سهم به حساب افزایش سرمایه شرکت لحاظ گردد. این گزارش حاکی است، در مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت بورس کالای ایران نیز که در همین روز در محل مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی برگزار شد، سهامداران با افزایش ۵۰ درصدی سرمایه بورس کالای ایران موافقت کردند. براساس این مصوبه، مجمع عمومی فوق‌العاده به هیات‌مدیره اختیار داد تا ظرف ۶۰ روز سرمایه شرکت را از محل سود انباشته از مبلغ ۲۰۰ میلیارد ریال به ۳۰۰ میلیارد ریال افزایش دهد. 
مروری بر عملیات شرکت بورس کالای ایران در سال 91 سال 1391 به عنوان یک دوره ویژه برای بورس کالای ایران، از یک سو سال نمایان شدن کارکرد اصلی بورس کالا در اقتصاد ملی در کشاکش ناملایمات اقتصادی متاثر از تشدید آثار تحریم‌ها و به طور مشخص تحولات ناشی از نوسانات نرخ ارز و کندی رشد اقتصادی و از سویی دیگر سال نهادینه شدن الزامات حرکت به سمت سازمانی دانش‌بنیان، همچون بهسازی ساختار سازمانی، جذب نیروی انسانی متخصص و تغییر ترکیب آن، ارتقای توان تحلیلگری و سرمایه‌گذاری قابل توجه در حوزه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات بود. به این معنی که هم باید نوسانات شدید قیمتی، در کالاهای اساسی چون فولاد، آلومینیوم، محصولات پتروشیمی و کشاورزی، در راستای اهداف کلان اقتصادی کشور، با توجه به انتظارات متفاوت ذی‌نفعان آنها مدیریت می‌شد و هم اینکه بورس کالا به سازوکار عرضه و تقاضا به عنوان کارکرد ذاتی پایبند می‌ماند. حفظ رویکرد توسعه‌ای این بورس که حاصل آن رشد 85درصدی ارزش معاملات بازار کالای فیزیکی و مهم‌تر از آن
افزایش چشمگیر سهم بورس در بازار کالاهای پذیرش‌شده (به ویژه محصولات فولادی، پلیمری و شیمیایی) و نیز تداوم رشد معاملات قراردادهای آتی سکه بود، به طور همزمان کار را بیش از پیش سخت‌تر می‌کرد. مدیریت چنین چالشی و تلاش مضاعف در چنین محیط کسب و کاری، شمه‌ای بر تجارب این نهاد افزود، سهامداران شرکت را منتفع کرد، جایگاه بورس را در اقتصاد ملی تثبیت نمود و بورس کالا را در نزد نهادهای ناظر سربلند ساخت. 
تداوم چنین وضعیتی با انجام اقداماتی نظیر طراحی سند راهبردی شرکت، اصلاح ساختار و الکترونیکی نمودن بخش قابل توجهی از فرآیندهای تبادل اطلاعات بین بورس، کارگزاران، سیستم بانکی و عرضه‌کنندگان، طراحی جدید و ارتقای سامانه‌های معاملاتی موجود و اجرای بسیاری از برنامه‌های دیگر، همراه شده است. اهم اقدامات انجام‌شده در سال ۹۱ اهم اقدامات صورت گرفته بورس کالای ایران در سال ۱۳۹۱ به شرح زیر می باشد: - طراحی و تدوین سند راهبردی شرکت، -تصویب ضوابط اجرایی و تدوین دستورالعمل‌های مورد نیاز در خصوص
فراهم کردن زمینه‌های قانونی و مقرراتی بورس از جمله: تدوین دستورالعمل بازار فرعی، دستورالعمل سلف موازی استاندارد، اصلاحیه دستورالعمل معاملات آتی، تصویب اقرار نامه و بیانیه ریسک معاملات آتی، ضوابط اجرایی شناسایی و پذیرش مشتریان، اصلاح دستورالعمل ثبت سفارش کالا، ضوابط انضباطی تالار معاملات بورس کالای ایران، ضوابط اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های عرضه‌کننده در بورس کالای ایران، تدوین منشور اخلاقی و ضوابط اجرایی موضوع ماده ۱۸ دستورالعمل تسویه و پایاپای، - تدوین استاندارد برخی از کالاهای مهم از جمله سنگ آهن، کنسانتره مولیبدن، میلگردهای ساختمانی، - تدوین امیدنامه قرارداد آتی برای دارایی‌هایی همچون میلگرد، ذرت، کنجاله سویا و زیره سبز در تعامل با تولیدکنندگان، معامله‌گران و ذی‌نفعان، - استقرار سامانه تسویه الکترونیکی چندبانکی (ستاب) و ایجاد بسترهای لازم برای اتصال بانک‌های متقاضی ارائه خدمات الکترونیکی تسویه و پایاپای جهت تسهیل فرآیند معاملات، - استقرار سامانه تبادل اطلاعات میان کارگزاران و مدیریت بازرسی و امور اعضا، - بسترسازی برای توسعه فعالیت کارگزاران در یک چارچوب نظام‌مند از طریق الکترونیکی نمودن ارتباطات وتبادل
اطلاعات بورس با کارگزاران (ایجاد بستر WAN (شبکه گسترده شهری) در بیش از ۴۸ نقطه شهر تهران از طریق خطوط MPLS (دیتای مخابرات) و بیش از ۳۷ نقطه در بستر رادیویی) - بهره‌برداری از سامانه کنترل و تبادل اطلاعات با سایت بهین‌یاب (وزارت صنعت، معدن و تجارت)، - تولید سامانه همراه معاملات آتی، - ایجاد مرکز داده پشتیبان با هدف جلوگیری از بروز اختلال در ارائه سرویس‌های اطلاع‌رسانی پورتال و سایر سامانه‌های تحت وب، - توسعه سیستم الکترونیک واریز جرائم و اتصال آن به سامانه تسویه، - ارتقای موتور معاملاتی قراردادهای آتی، - طراحی و آزمایش موتور جدید معاملات قراردادهای آتی، - ایجاد زیرساخت‌های الکترونیکی و فرآیندی برای معاملات برخط، - ایجاد واحد نظارت بر بازار، - استقرار نظام پذیرش مشتری بر اساس ساز و کار جدید، -ایجاد واحد پذیرش مشتریان و واحد مبارزه با پولشویی در راستای شناسایی اولیه و کامل مشتریان،
- تصویب دستورالعمل ضوابط پذیرش مشتریان، - ایجاد کمیته پذیرش مشتریان و ایجاد بایگانی فیزیکی
و الکترونیکی، - توسعه مناسبات بین‌المللی از جمله انعقاد تفاهم‌نامه با بورس‌های مختلف، -توسعه و تعامل با نهادهای موثر داخلی از جمله اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌های تخصصی و دستگاه‌های اجرایی مرتبط با فعالیت بورس کالای ایران، - تهیه نظام جامع آموزش کارکنان با اهداف مشخص و طبقه‌بندی انواع دوره‌ها، - پیاده‌سازی سیستم ارزیابی عملکرد 360 درجه در راستای استفاده موثر و هم‌افزایی در منابع انسانی، - تقویت بنیان‌های دانش محوری در شرکت با نهادینه کردن فرآیندهای علمی و ایجاد زیرساخت‌های جذب و حفظ نیروی انسانی کارآمد، - برقراری تعامل با نهادهای آموزشی، پژوهشی و دانشگاهی، در جهت بهره‌گیری از پتانسیل علمی موجود در راستای توسعه بازار، - برگزاری 11،372نفرساعت آموزش برای ذی‌نفعان بازار، - پذیرش 5 کالای جدید، 38 کالای مشابه و 34شرکت اعم از داخلی و خارجی جهت عرضه کالا، - مشارکت فعال در کمیته‌های نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز و تعامل با آنها در مدیریت بازار کالایی، - تامین مالی سریع و کم هزینه تولید کنندگان به ارزش180 هزار میلیارد ریال، - تسویه 3 میلیون و 448 هزار قرارداد معاملاتی منعقد شده با تنها 4 قرارداد نکول شده. وضعیت بازار در
سال 91 طی237 روز معاملاتی در بورس کالای ایران در سال 1391، با رشد 3/6 درصدی بیش از 21/7 میلیون تن انواع کالا در سه گروه اصلی محصولات صنعتی و معدنی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و محصولات کشاورزی در بازار فیزیکی مورد مبادله قرار گرفته است. به عبارت دیگر به طور میانگین در هر روز معاملاتی بورس کالای ایران، بالغ بر 92 هزار تن انواع کالا در قالب انواع قراردادهای نقدی، نسیه و سلف معامله شده است. از نظر ارزش معاملات فیزیکی نیز با رشد 85 درصدی به بیش از 315 هزار میلیارد ریال رسید؛ یعنی به طور میانگین در سال 1391 به صورت روزانه بیش از 1329 میلیارد ریال انواع کالاها در قالب قراردادهای نقدی، نسیه و سلف مبادله شده است.
ارزش معاملات در گروه محصولات صنعتی و معدنی با بیش از ۱۹۷ هزار میلیارد ریال، گروه محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با ۱۱۶ هزار میلیارد ریال و گروه محصولات کشاورزی با بیش از یک هزار میلیارد ریال به ترتیب در مقام‌های اول تا سوم قرار گرفته‌اند. همچنین ارزش
گروه محصولات صنعتی و معدنی و گروه محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی در سال ۱۳۹۱ در مقایسه با سال ۱۳۹۰ به ترتیب ۹۳ درصد و ۸۱ درصد رشد داشته است. بیشترین مقدار معاملات در بورس کالای ایران به گروه محصولات صنعتی- معدنی به میزان ۱۳ میلیون تن اختصاص یافته است که در مقایسه با ۱۲ میلیون تن سال ۱۳۹۰، رشد ۱۳ درصدی را تجربه نموده است. در این میان افزایش معاملات محصولاتی همچون فولاد و مس به میزان ۲۷ و ۴۱ درصد از علل عمده این رشد بوده است. رشد معاملات فولاد را می‌توان ناشی از افزایش تولید و عرضه محصولات توسط تولیدکنندگان بزرگی همچون فولاد مبارکه و ذوب‌آهن دانست. در مقابل برخی محصولات همچون آلومینیوم شاهد کاهش مقدار معاملات بوده‌اند که علت عمده آن را می‌توان کاهش تولید داخلی و در نتیجه کاهش عرضه آن در بورس کالا دانست. در مورد سیمان نیز به علت رویکرد سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در قیمت‌گذاری، این محصول قابلیت عرضه و معامله در بورس را از دست داد و معاملات آن در بورس از خردادماه ۱۳۹۱ متوقف شد. در گروه محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، محصولات پلیمری بیشترین رشد مقداری، به میزان ۳۵ درصد و گروه محصولات
شیمیایی بیشترین رشد در ارزش معاملات به میزان ۱۴۶ درصد را داشته‌اند. این در حالی است که گروه فرآورده‌های نفتی به دلیل توقف معاملات نفت در مجموع با افت ۹ درصدی در مقدار و رشد ۳۴ درصدی در ارزش مواجه بود. مقدار و ارزش معاملات محصولات کشاورزی در سال ۱۳۹۱ نشان میدهد که مقدار معاملات ۶۶درصد و ارزش آنها ۶۵ درصد در مقایسه با سال ۱۳۹۰ کاهش داشته است. از جمله مهم‌ترین دلایل این موضوع می‌توان به اختصاص ارز مرجع به واردات برخی کالاهای کشاورزی اشاره کرد؛ این مساله موجب شد که عرضه‌کنندگان این محصولات از آزادی عمل کمتری برخوردار شده و نتوانند کالاهای مزبور را در تالار بورس کالا عرضه کنند. همچنین، ورود شرکت پشتیبانی امور دام به خرید و توزیع محصولات کشاورزی وارداتی عامل دیگری در کاهش عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران بود.بخشی از کاهش شدید معاملات گندم در سال ۹۱ نیز ناشی از عدم عرضه این محصول از سوی شرکت بازرگانی دولتی بوده است. در معاملات آتی نیز در این دوره یک ساله در مجموع بیش از ۳/۴ میلیون قرارداد آتی مورد معامله قرار گرفته است. در مجموع با توجه به رشد ۹۰ درصدی تامین مالی تولیدکنندگان در قالب معاملات سلف به میزان
۱۸۰ هزار میلیارد ریال و نکول بسیار ناچیز در قراردادها (۴ قرارداد از مجموع بیش از ۶۷ هزار قرارداد) به همراه پاسخ‌گویی شرکت در قبال روندهای قیمتی به مقامات ناظر، اعتماد و اطمینان حداکثری نسبت به عملکرد بورس کالا در جهت توسعه و تعمیق بازار ایجاد شده است.
کالاها و شرکت‌های پذیرش شده در سال 1391 بورس کالای ایران با پذیرش و عرضه پنج کالای جدید و 38 کالای مشابه جمع کل کالاهای پذیرش شده در گروه اصلی را به 11 مورد، زیر گروه اصلی را به 57 مورد و زیر گروه فرعی را به 185 مورد کالا افزایش داد. البته به دلیل این که بیشتر کالاهای بورسی در طی چند سال گذشته در این بازار پذیرش شده‌اند، عمده تمرکز شرکت در توسعه حجم معاملات بوده است. همچنین در طول این سال محصولات 28عرضه کننده داخلی و 6 عرضه کننده خارجی جدید در بورس کالای ایران عرضه شده است. در مجموع محصولات تولید شده توسط 303 شرکت در بورس کالای ایران پذیرفته شده است که از این تعداد 68 شرکت خارجی و 235 شرکت داخلی، شامل 59شرکت دولتی و 176
شرکت خصوصی، بوده‌اند. تعداد رو به افزایش شرکت‌های خصوصی پذیرش شده یکی از نقاط قوت فعالیت‌های بورس کالای ایران محسوب می‌شود. کارگزاران فعال کارگزاران اصلی‌ترین نهاد نظام معاملات در بورس کالای ایران می‌باشند. تا پایان سال 1391 تعداد 77 کارگزاری از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز فعالیت در بورس کالای ایران را اخذ نموده‌اند. این شرکت‌های کارگزاری جمعا دارای 327 مجوز فعالیت در بخش‌های فلزات، پتروشیمی، کشاورزی، قراردادهای آتی، سیمان و مشاور پذیرش هستند. کمیته‌ها و شوراهای تخصصی شرکت بورس کالای ایران در سال 1391 به منظور بهره گیری از دیدگاه‌ها و نظرات کارشناسان اقدام به تشکیل 4 کمیته و شورای جدید با عناوین شورای مدیران، شورای پژوهشی،کمیته پذیرش مشتریان و کمیته ارتباطات و اطلاع‌رسانی نمود. 4 کمیته مذکور در کنار 7 کمیته دیگر تحت عناوین: کمیته فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، کمیته تدوین مقررات، کمیته رسیدگی به اعتراضات، کمیته اجرایی آتی، کمیته تخصصی قراردادهای آتی، کمیته امور رفاهی و کمیته استخدام، در مجموع 242 جلسه در سال گذشته تشکیل داده و نسبت به بررسی مسائل و موضوعات مرتبط و اتخاذ راهکارهای لازم اقدام نموده اند. اهداف
راهبردی بورس کالا در سال 92 سال 1392، سال تداوم حرکت در مسیر اهداف اصلی و بلند مدت شرکت بورس کالای ایران در چارچوب سند راهبردی آن است تا بتواند همچون گذشته با یاری دادن به اقتصاد ملی، 75 میلیون ایرانی ذی‌نفع را از خدمات خود بهره مند سازد. شرکت بورس کالای ایران با توجه به جایگاه، موقعیت و نقش خود در اقتصاد ملی، پیچیدگی محیط کسب و کار و همچنین روند رو به گسترش خود، با تدوین برنامه راهبردی در سال 1391 مسیر فعالیت خود را ترسیم کرد؛ به عبارت دیگر با الگوگیری از مدل جامع برنامه‌ریزی راهبردی و با اتکاء به تجربه درون‌سازمانی و تجارب بورس‌های مشابه در دنیا و در راستای الزامات اسناد و نهادهای بالادستی، سند راهبردی شرکت بورس کالای ایران، تهیه، تدوین و ابلاغ گردید. در واقع شرکت بورس کالای ایران، سال 1392 را سال گام نهادن در مسیر راهبردهای بلندمدت در چارچوب سند راهبردی قرار داده است. راهبردهای 8 گانه این شرکت عبارتند از: 1. تکمیل و استانداردسازی چرخه فعالیت بورس کالا در زنجیره ارزش؛ شامل اهدافی همچون: * تدوین نظام انبارداری و پذیرش انبارها در جهت ارتقای استانداردهای تحویل، تسهیل راه‌اندازی قراردادهای آتی و اجرای صحیح
ماده 33 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی، * راه اندازی بازار فرعی. 2.توسعه کیفی و کمی پذیرش و عرضه کالاها و دارایی‌های پایه جدید؛ شامل اهدافی همچون: * گسترش فعالیت‌های رینگ صادراتی و افزایش انگیزه حضور شرکت‌ها، * افزایش عرضه و پذیرش محصولات کشاورزی با عملیاتی کردن الزامات ماده 33 قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی (در راستای عرضه محصولات کشاورزی برای قیمت تضمینی در تعامل با وزارت جهاد کشاورزی، اتحادیه تعاونی‌های روستایی و ...)، * راه اندازی و توسعه معاملات سلف موازی استاندارد برای کالاهای واجد شرایط از جمله میلگرد، 3. ارتقای شفافیت و امنیت فعالیت‌های معاملاتی و پشتیبانی از ارائه کیفی خدمات به مشتریان؛ شامل اهدافی همچون: * تولید سامانه معاملات سلف موازی استاندارد، * تولید سامانه بازار فرعی، * تولید سامانه نظارت بر بازارهای آتی و نقدی، * ایجاد زیر ساخت امضای دیجیتال، * تهیه سامانه قبض انبار در ارتباط با انبارهای تحت کلید، * طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای نظارتی، * ایجاد سامانه جامع مشتریان (سیستم شناسایی، طبقه‌بندی و پایش مستمر مشتریان)، * استقرار سیستم مدیریت ریسک و اعتبارسنجی
مشتریان. 4. توسعه ابزارهای مالی جدید؛ شامل اهدافی همچون:
* راه‌اندازی و توسعه قراردادهای آتی بر روی دارایی‌های پایه جدید، * افزایش سهم ابزارهای مالی جدید از معاملات بورس. 5. ترویج کارکردها و نقش بورس کالا در توسعه بازارهای مدرن؛ شامل اهدافی همچون: * توسعه ارتباطات بین‌المللی در راستای تبادل دانش و توسعه بازار، * حضور موثر در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی مرتبط با نهادهای مالی و بازار سرمایه، * شناسایی و آموزش گروه‌های مختلف ذی‌نفعان در مورد کارکردهای بورس کالا در بخش‌های مختلف صنعتی و کشاورزی به تفکیک سیاست‌گذاران، مجریان و بخش‌های نظارتی در قالب دوره‌های حضوری و مجازی، * راه‌اندازی و توسعه پورتال جدید بورس کالای ایران، * برگزاری همایش‌ها و سمینارهای تخصصی در خصوص ابزارها و کالاهای پذیرش شده. 6. ارتقای سطح تعامل با نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر؛ شامل اهدافی همچون: * عضویت در کارگروه‌ها و کمیته‌های تصمیم‌ساز در قوانین و مقررات، * تعامل با تشکل‌ها و نهادهای صنفی و تخصصی
مرتبط جهت بهبود کشف قیمت‌های پایه، * شناسایی نقش بورس کالا در تحقق سیاست‌های اقتصادی کلی نظام. 7. راهبری، توسعه و ارتقای بهره‌وری دارایی‌های فکری؛ شامل اهدافی همچون: * افزایش بهره‌مندی از فرصت‌ها در جذب و نگهداشت نیروهای متخصص، توسعه و بهبود توانمندی‌های منابع انسانی، * ایجاد چرخه مدیریت دانش، * بهبود مستمر شایستگی‌ها، ارزش‌های اخلاقی و شاخص‌های اجتماعی منابع انسانی. 8. بازمهندسی فرآیندهای شرکت بورس کالای ایران؛ شامل اهدافی همچون: * آسیب شناسی، بازنگری و بروزرسانی فرآیندهای شرکت، * شناسایی نظام‌های فرآیندی بورس‌های کالایی مشابه، * طراحی الگوی سنجش ارزش افزوده هر یک از فرآیندهای شرکت، * استقرار سیستم الکترونیکی ارزیابی عملکرد.
ذوب‌آهن اصفهان، فولاد مبارکه اصفهان، گروه بهمن، گروه مالی ملت، سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات و کارگزاری بانک
کشاورزی به مدت دو سال انتخاب شدند. ضمن آنکه سرمایه‌گذاری صبا تامین، سرمایه گذاری غدیر و اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران نیز به عنوان سه عضو علی‌البدل هیات مدیره بورس کالای ایران انتخاب شدند.در این مجمع، موسسه حسابرسی بهراد مشار به عنوان بازرس قانونی و حسابرس شرکت و موسسه حسابرسی و خدمات مدیریت اصول پایه فراگیر، به عنوان بازرس علی‌البدل انتخاب گردید. همچنین در این مجمع با تقسیم سود نقدی به مبلغ ۴۰۰ ریال برای هر سهم موافقت گردید و مقرر شد مبلغ ۵۰۰ ریال نیز از محل سود انباشته هر سهم به حساب افزایش سرمایه شرکت لحاظ گردد. این گزارش حاکی است، در مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت بورس کالای ایران نیز که در همین روز در محل مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی برگزار شد، سهامداران با افزایش ۵۰ درصدی سرمایه بورس کالای ایران موافقت کردند. براساس این مصوبه، مجمع عمومی فوق‌العاده به هیات‌مدیره اختیار داد تا ظرف ۶۰ روز سرمایه شرکت را از محل سود انباشته از مبلغ ۲۰۰ میلیارد ریال به ۳۰۰ میلیارد ریال افزایش دهد. مروری بر عملیات شرکت بورس کالای ایران در سال 91 سال 1391 به عنوان یک دوره ویژه برای بورس کالای ایران، از یک سو سال نمایان شدن کارکرد اصلی بورس کالا در اقتصاد ملی در کشاکش ناملایمات اقتصادی متاثر از تشدید آثار تحریم‌ها و به طور مشخص تحولات ناشی از نوسانات نرخ ارز و کندی رشد اقتصادی و از سویی دیگر سال نهادینه شدن الزامات حرکت به سمت سازمانی دانش‌بنیان، همچون بهسازی ساختار سازمانی، جذب نیروی انسانی متخصص و تغییر ترکیب آن، ارتقای توان تحلیلگری و سرمایه‌گذاری قابل توجه در حوزه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات بود. به این معنی که هم باید نوسانات شدید قیمتی، در کالاهای اساسی چون فولاد، آلومینیوم، محصولات پتروشیمی و کشاورزی، در راستای اهداف کلان اقتصادی کشور، با توجه به انتظارات متفاوت ذی‌نفعان آنها مدیریت می‌شد و هم اینکه بورس کالا به سازوکار عرضه و تقاضا به عنوان کارکرد ذاتی پایبند می‌ماند. حفظ رویکرد توسعه‌ای این بورس که حاصل آن رشد 85درصدی ارزش معاملات بازار کالای فیزیکی و مهم‌تر از آن
افزایش چشمگیر سهم بورس در بازار کالاهای پذیرش‌شده (به ویژه محصولات فولادی، پلیمری و شیمیایی) و نیز تداوم رشد معاملات قراردادهای آتی سکه بود، به طور همزمان کار را بیش از پیش سخت‌تر می‌کرد. مدیریت چنین چالشی و تلاش مضاعف در چنین محیط کسب و کاری، شمه‌ای بر تجارب این نهاد افزود، سهامداران شرکت را منتفع کرد، جایگاه بورس را در اقتصاد ملی تثبیت نمود و بورس کالا را در نزد نهادهای ناظر سربلند ساخت. تداوم چنین وضعیتی با انجام اقداماتی نظیر طراحی سند راهبردی شرکت، اصلاح ساختار و الکترونیکی نمودن بخش قابل توجهی از فرآیندهای تبادل اطلاعات بین بورس، کارگزاران، سیستم بانکی و عرضه‌کنندگان، طراحی جدید و ارتقای سامانه‌های معاملاتی موجود و اجرای بسیاری از برنامه‌های دیگر، همراه شده است. اهم اقدامات انجام‌شده در سال ۹۱ اهم اقدامات صورت گرفته بورس کالای ایران در سال ۱۳۹۱ به شرح زیر می باشد: - طراحی و تدوین سند راهبردی شرکت، -تصویب ضوابط اجرایی و تدوین دستورالعمل‌های مورد نیاز در خصوص
فراهم کردن زمینه‌های قانونی و مقرراتی بورس از جمله: تدوین دستورالعمل بازار فرعی، دستورالعمل سلف موازی استاندارد، اصلاحیه دستورالعمل معاملات آتی، تصویب اقرار نامه و بیانیه ریسک معاملات آتی، ضوابط اجرایی شناسایی و پذیرش مشتریان، اصلاح دستورالعمل ثبت سفارش کالا، ضوابط انضباطی تالار معاملات بورس کالای ایران، ضوابط اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های عرضه‌کننده در بورس کالای ایران، تدوین منشور اخلاقی و ضوابط اجرایی موضوع ماده ۱۸ دستورالعمل تسویه و پایاپای، - تدوین استاندارد برخی از کالاهای مهم از جمله سنگ آهن، کنسانتره مولیبدن، میلگردهای ساختمانی، - تدوین امیدنامه قرارداد آتی برای دارایی‌هایی همچون میلگرد، ذرت، کنجاله سویا و زیره سبز در تعامل با تولیدکنندگان، معامله‌گران و ذی‌نفعان، - استقرار سامانه تسویه الکترونیکی چندبانکی (ستاب) و ایجاد بسترهای لازم برای اتصال بانک‌های متقاضی ارائه خدمات الکترونیکی تسویه و پایاپای جهت تسهیل فرآیند معاملات، - استقرار سامانه تبادل اطلاعات میان کارگزاران و مدیریت بازرسی و امور اعضا، - بسترسازی برای توسعه فعالیت کارگزاران در یک چارچوب نظام‌مند از طریق الکترونیکی نمودن ارتباطات وتبادل
اطلاعات بورس با کارگزاران (ایجاد بستر WAN (شبکه گسترده شهری) در بیش از ۴۸ نقطه شهر تهران از طریق خطوط MPLS (دیتای مخابرات) و بیش از ۳۷ نقطه در بستر رادیویی) - بهره‌برداری از سامانه کنترل و تبادل اطلاعات با سایت بهین‌یاب (وزارت صنعت، معدن و تجارت)، - تولید سامانه همراه معاملات آتی، - ایجاد مرکز داده پشتیبان با هدف جلوگیری از بروز اختلال در ارائه سرویس‌های اطلاع‌رسانی پورتال و سایر سامانه‌های تحت وب، - توسعه سیستم الکترونیک واریز جرائم و اتصال آن به سامانه تسویه، - ارتقای موتور معاملاتی قراردادهای آتی، - طراحی و آزمایش موتور جدید معاملات قراردادهای آتی، - ایجاد زیرساخت‌های الکترونیکی و فرآیندی برای معاملات برخط، - ایجاد واحد نظارت بر بازار، - استقرار نظام پذیرش مشتری بر اساس ساز و کار جدید، -ایجاد واحد پذیرش مشتریان و واحد مبارزه با پولشویی در راستای شناسایی اولیه و کامل مشتریان، - تصویب دستورالعمل ضوابط پذیرش مشتریان، - ایجاد کمیته پذیرش مشتریان و ایجاد بایگانی فیزیکی
و الکترونیکی، - توسعه مناسبات بین‌المللی از جمله انعقاد تفاهم‌نامه با بورس‌های مختلف، -توسعه و تعامل با نهادهای موثر داخلی از جمله اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌های تخصصی و دستگاه‌های اجرایی مرتبط با فعالیت بورس کالای ایران، - تهیه نظام جامع آموزش کارکنان با اهداف مشخص و طبقه‌بندی انواع دوره‌ها، - پیاده‌سازی سیستم ارزیابی عملکرد 360 درجه در راستای استفاده موثر و هم‌افزایی در منابع انسانی، - تقویت بنیان‌های دانش محوری در شرکت با نهادینه کردن فرآیندهای علمی و ایجاد زیرساخت‌های جذب و حفظ نیروی انسانی کارآمد، - برقراری تعامل با نهادهای آموزشی، پژوهشی و دانشگاهی، در جهت بهره‌گیری از پتانسیل علمی موجود در راستای توسعه بازار، - برگزاری 11،372نفرساعت آموزش برای ذی‌نفعان بازار، - پذیرش 5 کالای جدید، 38 کالای مشابه و 34شرکت اعم از داخلی و خارجی جهت عرضه کالا، - مشارکت فعال در کمیته‌های نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز و تعامل با آنها در مدیریت بازار کالایی، - تامین مالی سریع و کم هزینه تولید کنندگان به ارزش180 هزار میلیارد ریال، - تسویه 3 میلیون و 448 هزار قرارداد معاملاتی منعقد شده با تنها 4 قرارداد نکول شده. وضعیت بازار در
سال 91 طی237 روز معاملاتی در بورس کالای ایران در سال 1391، با رشد 3/6 درصدی بیش از 21/7 میلیون تن انواع کالا در سه گروه اصلی محصولات صنعتی و معدنی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و محصولات کشاورزی در بازار فیزیکی مورد مبادله قرار گرفته است. به عبارت دیگر به طور میانگین در هر روز معاملاتی بورس کالای ایران، بالغ بر 92 هزار تن انواع کالا در قالب انواع قراردادهای نقدی، نسیه و سلف معامله شده است. از نظر ارزش معاملات فیزیکی نیز با رشد 85 درصدی به بیش از 315 هزار میلیارد ریال رسید؛ یعنی به طور میانگین در سال 1391 به صورت روزانه بیش از 1329 میلیارد ریال انواع کالاها در قالب قراردادهای نقدی، نسیه و سلف مبادله شده است. ارزش معاملات در گروه محصولات صنعتی و معدنی با بیش از ۱۹۷ هزار میلیارد ریال، گروه محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با ۱۱۶ هزار میلیارد ریال و گروه محصولات کشاورزی با بیش از یک هزار میلیارد ریال به ترتیب در مقام‌های اول تا سوم قرار گرفته‌اند. همچنین ارزش
گروه محصولات صنعتی و معدنی و گروه محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی در سال ۱۳۹۱ در مقایسه با سال ۱۳۹۰ به ترتیب ۹۳ درصد و ۸۱ درصد رشد داشته است. بیشترین مقدار معاملات در بورس کالای ایران به گروه محصولات صنعتی- معدنی به میزان ۱۳ میلیون تن اختصاص یافته است که در مقایسه با ۱۲ میلیون تن سال ۱۳۹۰، رشد ۱۳ درصدی را تجربه نموده است. در این میان افزایش معاملات محصولاتی همچون فولاد و مس به میزان ۲۷ و ۴۱ درصد از علل عمده این رشد بوده است. رشد معاملات فولاد را می‌توان ناشی از افزایش تولید و عرضه محصولات توسط تولیدکنندگان بزرگی همچون فولاد مبارکه و ذوب‌آهن دانست. در مقابل برخی محصولات همچون آلومینیوم شاهد کاهش مقدار معاملات بوده‌اند که علت عمده آن را می‌توان کاهش تولید داخلی و در نتیجه کاهش عرضه آن در بورس کالا دانست. در مورد سیمان نیز به علت رویکرد سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در قیمت‌گذاری، این محصول قابلیت عرضه و معامله در بورس را از دست داد و معاملات آن در بورس از خردادماه ۱۳۹۱ متوقف شد. در گروه محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، محصولات پلیمری بیشترین رشد مقداری، به میزان ۳۵ درصد و گروه محصولات
شیمیایی بیشترین رشد در ارزش معاملات به میزان ۱۴۶ درصد را داشته‌اند. این در حالی است که گروه فرآورده‌های نفتی به دلیل توقف معاملات نفت در مجموع با افت ۹ درصدی در مقدار و رشد ۳۴ درصدی در ارزش مواجه بود. مقدار و ارزش معاملات محصولات کشاورزی در سال ۱۳۹۱ نشان میدهد که مقدار معاملات ۶۶درصد و ارزش آنها ۶۵ درصد در مقایسه با سال ۱۳۹۰ کاهش داشته است. از جمله مهم‌ترین دلایل این موضوع می‌توان به اختصاص ارز مرجع به واردات برخی کالاهای کشاورزی اشاره کرد؛ این مساله موجب شد که عرضه‌کنندگان این محصولات از آزادی عمل کمتری برخوردار شده و نتوانند کالاهای مزبور را در تالار بورس کالا عرضه کنند. همچنین، ورود شرکت پشتیبانی امور دام به خرید و توزیع محصولات کشاورزی وارداتی عامل دیگری در کاهش عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران بود.بخشی از کاهش شدید معاملات گندم در سال ۹۱ نیز ناشی از عدم عرضه این محصول از سوی شرکت بازرگانی دولتی بوده است. در معاملات آتی نیز در این دوره یک ساله در مجموع بیش از ۳/۴ میلیون قرارداد آتی مورد معامله قرار گرفته است. در مجموع با توجه به رشد ۹۰ درصدی تامین مالی تولیدکنندگان در قالب معاملات سلف به میزان
۱۸۰ هزار میلیارد ریال و نکول بسیار ناچیز در قراردادها (۴ قرارداد از مجموع بیش از ۶۷ هزار قرارداد) به همراه پاسخ‌گویی شرکت در قبال روندهای قیمتی به مقامات ناظر، اعتماد و اطمینان حداکثری نسبت به عملکرد بورس کالا در جهت توسعه و تعمیق بازار ایجاد شده است. کالاها و شرکت‌های پذیرش شده در سال 1391 بورس کالای ایران با پذیرش و عرضه پنج کالای جدید و 38 کالای مشابه جمع کل کالاهای پذیرش شده در گروه اصلی را به 11 مورد، زیر گروه اصلی را به 57 مورد و زیر گروه فرعی را به 185 مورد کالا افزایش داد. البته به دلیل این که بیشتر کالاهای بورسی در طی چند سال گذشته در این بازار پذیرش شده‌اند، عمده تمرکز شرکت در توسعه حجم معاملات بوده است. همچنین در طول این سال محصولات 28عرضه کننده داخلی و 6 عرضه کننده خارجی جدید در بورس کالای ایران عرضه شده است. در مجموع محصولات تولید شده توسط 303 شرکت در بورس کالای ایران پذیرفته شده است که از این تعداد 68 شرکت خارجی و 235 شرکت داخلی، شامل 59شرکت دولتی و 176
شرکت خصوصی، بوده‌اند. تعداد رو به افزایش شرکت‌های خصوصی پذیرش شده یکی از نقاط قوت فعالیت‌های بورس کالای ایران محسوب می‌شود. کارگزاران فعال کارگزاران اصلی‌ترین نهاد نظام معاملات در بورس کالای ایران می‌باشند. تا پایان سال 1391 تعداد 77 کارگزاری از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز فعالیت در بورس کالای ایران را اخذ نموده‌اند. این شرکت‌های کارگزاری جمعا دارای 327 مجوز فعالیت در بخش‌های فلزات، پتروشیمی، کشاورزی، قراردادهای آتی، سیمان و مشاور پذیرش هستند. کمیته‌ها و شوراهای تخصصی شرکت بورس کالای ایران در سال 1391 به منظور بهره گیری از دیدگاه‌ها و نظرات کارشناسان اقدام به تشکیل 4 کمیته و شورای جدید با عناوین شورای مدیران، شورای پژوهشی،کمیته پذیرش مشتریان و کمیته ارتباطات و اطلاع‌رسانی نمود. 4 کمیته مذکور در کنار 7 کمیته دیگر تحت عناوین: کمیته فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، کمیته تدوین مقررات، کمیته رسیدگی به اعتراضات، کمیته اجرایی آتی، کمیته تخصصی قراردادهای آتی، کمیته امور رفاهی و کمیته استخدام، در مجموع 242 جلسه در سال گذشته تشکیل داده و نسبت به بررسی مسائل و موضوعات مرتبط و اتخاذ راهکارهای لازم اقدام نموده اند. اهداف
راهبردی بورس کالا در سال 92 سال 1392، سال تداوم حرکت در مسیر اهداف اصلی و بلند مدت شرکت بورس کالای ایران در چارچوب سند راهبردی آن است تا بتواند همچون گذشته با یاری دادن به اقتصاد ملی، 75 میلیون ایرانی ذی‌نفع را از خدمات خود بهره مند سازد. شرکت بورس کالای ایران با توجه به جایگاه، موقعیت و نقش خود در اقتصاد ملی، پیچیدگی محیط کسب و کار و همچنین روند رو به گسترش خود، با تدوین برنامه راهبردی در سال 1391 مسیر فعالیت خود را ترسیم کرد؛ به عبارت دیگر با الگوگیری از مدل جامع برنامه‌ریزی راهبردی و با اتکاء به تجربه درون‌سازمانی و تجارب بورس‌های مشابه در دنیا و در راستای الزامات اسناد و نهادهای بالادستی، سند راهبردی شرکت بورس کالای ایران، تهیه، تدوین و ابلاغ گردید. در واقع شرکت بورس کالای ایران، سال 1392 را سال گام نهادن در مسیر راهبردهای بلندمدت در چارچوب سند راهبردی قرار داده است. راهبردهای 8 گانه این شرکت عبارتند از: 1. تکمیل و استانداردسازی چرخه فعالیت بورس کالا در زنجیره ارزش؛ شامل اهدافی همچون: * تدوین نظام انبارداری و پذیرش انبارها در جهت ارتقای استانداردهای تحویل، تسهیل راه‌اندازی قراردادهای آتی و اجرای صحیح
ماده 33 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی، * راه اندازی بازار فرعی. 2.توسعه کیفی و کمی پذیرش و عرضه کالاها و دارایی‌های پایه جدید؛ شامل اهدافی همچون: * گسترش فعالیت‌های رینگ صادراتی و افزایش انگیزه حضور شرکت‌ها، * افزایش عرضه و پذیرش محصولات کشاورزی با عملیاتی کردن الزامات ماده 33 قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی (در راستای عرضه محصولات کشاورزی برای قیمت تضمینی در تعامل با وزارت جهاد کشاورزی، اتحادیه تعاونی‌های روستایی و ...)، * راه اندازی و توسعه معاملات سلف موازی استاندارد برای کالاهای واجد شرایط از جمله میلگرد، 3. ارتقای شفافیت و امنیت فعالیت‌های معاملاتی و پشتیبانی از ارائه کیفی خدمات به مشتریان؛ شامل اهدافی همچون: * تولید سامانه معاملات سلف موازی استاندارد، * تولید سامانه بازار فرعی، * تولید سامانه نظارت بر بازارهای آتی و نقدی، * ایجاد زیر ساخت امضای دیجیتال، * تهیه سامانه قبض انبار در ارتباط با انبارهای تحت کلید، * طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای نظارتی، * ایجاد سامانه جامع مشتریان (سیستم شناسایی، طبقه‌بندی و پایش مستمر مشتریان)، * استقرار سیستم مدیریت ریسک و اعتبارسنجی
مشتریان. 4. توسعه ابزارهای مالی جدید؛ شامل اهدافی همچون: * راه‌اندازی و توسعه قراردادهای آتی بر روی دارایی‌های پایه جدید، * افزایش سهم ابزارهای مالی جدید از معاملات بورس. 5. ترویج کارکردها و نقش بورس کالا در توسعه بازارهای مدرن؛ شامل اهدافی همچون: * توسعه ارتباطات بین‌المللی در راستای تبادل دانش و توسعه بازار، * حضور موثر در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی مرتبط با نهادهای مالی و بازار سرمایه، * شناسایی و آموزش گروه‌های مختلف ذی‌نفعان در مورد کارکردهای بورس کالا در بخش‌های مختلف صنعتی و کشاورزی به تفکیک سیاست‌گذاران، مجریان و بخش‌های نظارتی در قالب دوره‌های حضوری و مجازی، * راه‌اندازی و توسعه پورتال جدید بورس کالای ایران، * برگزاری همایش‌ها و سمینارهای تخصصی در خصوص ابزارها و کالاهای پذیرش شده. 6. ارتقای سطح تعامل با نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر؛ شامل اهدافی همچون: * عضویت در کارگروه‌ها و کمیته‌های تصمیم‌ساز در قوانین و مقررات، * تعامل با تشکل‌ها و نهادهای صنفی و تخصصی
مرتبط جهت بهبود کشف قیمت‌های پایه، * شناسایی نقش بورس کالا در تحقق سیاست‌های اقتصادی کلی نظام. 7. راهبری، توسعه و ارتقای بهره‌وری دارایی‌های فکری؛ شامل اهدافی همچون: * افزایش بهره‌مندی از فرصت‌ها در جذب و نگهداشت نیروهای متخصص، توسعه و بهبود توانمندی‌های منابع انسانی، * ایجاد چرخه مدیریت دانش، * بهبود مستمر شایستگی‌ها، ارزش‌های اخلاقی و شاخص‌های اجتماعی منابع انسانی. 8. بازمهندسی فرآیندهای شرکت بورس کالای ایران؛ شامل اهدافی همچون: * آسیب شناسی، بازنگری و بروزرسانی فرآیندهای شرکت، * شناسایی نظام‌های فرآیندی بورس‌های کالایی مشابه، * طراحی الگوی سنجش ارزش افزوده هر یک از فرآیندهای شرکت، * استقرار سیستم الکترونیکی ارزیابی عملکرد. 
ارسال نظر