استراتژی‌های مقابله با فصلی بودن گردشگری
فصلی بودن از مهم‌ترین چالش‌های صنعت گردشگری و به نوعی بزرگ‌ترین معضل این صنعت محسوب می‌شود؛ چراکه به تجمع سفر دامن زده و همه مکانی و همه زمانی بودن سفر را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد ساماندهی تعطیلات آخر هفته یکی از راه‌های برون‌رفت از این چالش مهم باشد که نیاز به همراهی و همکاری تمام ارگان‌های مربوطه و اراده‌ای جمعی دارد.
از میان تعاریف بسیاری که از پدیده فصلی بودن، در صنعت گردشگری ارائه شده، به نظر می‌رسد این تعریف می‌تواند تعریف جامعی باشد؛ «نوسان موقتی در تقاضای گردشگری که می‌تواند بر عناصر اصلی این صنعت مانند تعداد گردشگران، مخارج بازدیدکنندگان، ترافیک بزرگراه‌ها و دیگر اشکال حمل‌ونقل، میزان ازدحام در جاذبه‌ها و.
از میان تعاریف بسیاری که از پدیده فصلی بودن، در صنعت گردشگری ارائه شده، به نظر می‌رسد این تعریف می‌تواند تعریف جامعی باشد؛ «نوسان موقتی در تقاضای گردشگری که می‌تواند بر عناصر اصلی این صنعت مانند تعداد گردشگران، مخارج بازدیدکنندگان، ترافیک بزرگراه‌ها و دیگر اشکال حمل‌ونقل، میزان ازدحام در جاذبه‌ها و.
فصلی بودن از مهم‌ترین چالش‌های صنعت گردشگری و به نوعی بزرگ‌ترین معضل این صنعت محسوب می‌شود؛ چراکه به تجمع سفر دامن زده و همه مکانی و همه زمانی بودن سفر را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد ساماندهی تعطیلات آخر هفته یکی از راه‌های برون‌رفت از این چالش مهم باشد که نیاز به همراهی و همکاری تمام ارگان‌های مربوطه و اراده‌ای جمعی دارد.
از میان تعاریف بسیاری که از پدیده فصلی بودن، در صنعت گردشگری ارائه شده، به نظر می‌رسد این تعریف می‌تواند تعریف جامعی باشد؛ «نوسان موقتی در تقاضای گردشگری که می‌تواند بر عناصر اصلی این صنعت مانند تعداد گردشگران، مخارج بازدیدکنندگان، ترافیک بزرگراه‌ها و دیگر اشکال حمل‌ونقل، میزان ازدحام در جاذبه‌ها و... تاثیرگذار باشد. به‌طور کلی به‌عنوان یکی از ویژگی‌های اساسی صنعت گردشگری، فصلی بودن عاملی است که بر تمام جنبه‌های صنعت گردشگری و هتلداری موجود تاثیرگذار است.»با توجه به فرابخشی بودن صنعت گردشگری و لزوم هماهنگی دستگاه‌های مختلف اجرایی و سیاست‌گذاری کشور، به نظر می‌رسد تنها در صورت هماهنگی بخش‌های درگیر این صنعت پویا است که می‌توان گره از این درد بزرگ صنعت گردشگری باز کرد؛ بنابراین استراتژی‌هایی که ارائه می‌شوند نیز باید تمامی این ابعاد را دربرگرفته و راهکارهایی را برای آن ارائه کنند. اما در این میان سهم دولت بیش از همه است. البته باید در نظر داشت که انواع مختلف فصلی بودن را می‌توان در فصلی بودن طبیعی (شرایط جوی) و سازمان‌یافته (تحت تاثیر فاکتورهای فرهنگی، مذهبی، نژادی و اجتماعی) خلاصه کرد. حال این سوال پیش می‌آید که چرا این صنعت پویا با این پدیده چالش‌برانگیز مواجه است. پاسخ به این سوال ذکر چند نکته مهم را ضروری می‌کند و آن، دلایل فصلی بودن تقاضا است که در چند بعد اساسی زیر خلاصه می‌شود:
۱- شرایط جوی و آب و هوا، مانند فصول سرد که ورزش‌هایی مانند اسکی را می‌طلبد.
2- مسائل اجتماعی مانند تعطیلات، تعطیلات عید نوروز یا تابستان‌ها که مدارس نیز تعطیل هستند یا تعطیلات آخر هفته.
۳- توجه به روزهای مهم تقویم و مناسبت‌های مختلف سال که موجب جذب گردشگران به یک منطقه می‌شود: مانند جشن‌ها و اعیاد یا سالگرد شهادت ائمه در تقویم شیعیان.
قیمت‌گذاری
قیمت‌گذاری تشویقی یا فصلی مانند تخفیف‌ها، موجب افزایش بازدیدها، افزایش اقامت در مقصد و افزایش بازدهی در دوره رکود و از طرفی افزایش قیمت‌ها برای کاهش ازدحام در دوره رونق می‌شود. همچنین اعمال تخفیف‌هایی برای رزروهای گروهی موجب افزایش تقاضا و بازدیدها در دوره رکود می‌شود. برنامه‌ریزی مالی و بودجه‌بندی برای مدیریت نوسانات هزینه‌های عملیاتی (کارکنان و دیگر موارد درگیر) بر اساس روندهای دوره‌ای نیز موجب توانایی در کنترل نوسانات هزینه‌های مختلف فصلی خواهد شد.
ایجاد تنوع در جاذبه‌ها
ایجاد تنوع در جاذبه‌ها می‌تواند اشتیاق و انگیزه سفر را در گردشگر ایجاد کند که از آن جمله می‌توان به مواردی همچون برگزاری یک رویداد و فستیوال که موجب افزایش بازدید در دوره رکود می‌شود، توسعه و گسترش جاذبه‌های محلی، توسعه تسهیلاتی یا ساختاری مانند حمل‌ونقل و دیگر تسهیلات عمومی، تغییر در سطح خدمات‌رسانی و کاهش ساعات کار در فصول رکود که موجب کاهش هزینه‌ها و افزایش بازدهی خواهد شد، ارائه خدمات تکمیلی مانند ترکیب تسهیلات موجود در جاذبه‌ها با تسهیلات محلی، مانند همکاری متل با کافی‌شاپ‌های کوچک که موجب توسعه فصول عملیاتی و کاهش فصول رکود می‌شود و ارائه بسته‌‌های تعطیلاتی ویژه در دوره رکود که افزایش انگیزه را به همراه دارد، اشاره کرد. علاوه‌بر این، ایجاد کمپین‌های بازاریابی برای جذب بازارهای مختلف در فصول مختلف به معنای داشتن یک نگاه چندبخشی که موجب از بین رفتن نوسانات تقاضا می‌شود، تعیین ترکیب بخش‌های بهینه و مطلوب مانند تئوری پورتفولیوی مالی که افزایش بازدهی یا کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد را در پی دارد و ملحق شدن به تورگردانان یا آژانس‌های مسافرتی برای فروش کالاها و خدمات که موجب رونق کسب و کار در دوره‌های رکود و افزایش نفوذ در بازار می‌شود از جمله نکات مهمی است که باید در نظر داشت.
تسهیلات دولتی
در این میانه اما تاثیر تسهیلات دولتی را در افزایش سفر در فصول کم‌سفر نباید نادیده گرفت. دولت در افزایش تعطیلات و اختصاص دوره طولانی‌تر برای آن، که موجب یکنواخت‌تر شدن فراز و فرود تقاضا می‌شود نقش بسزایی دارد. همچنین برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌هایی برای افزایش بازار کار و همین‌طور تشویق در جهت انعطاف نیروی کار همچون وضع قوانین سهل‌تر در ارائه ویزای کاری برای کار فصلی یا انگیزه‌های آموزشی، ایجاد کمیسیون خدمات حمایتی کسب و کارها، ایجاد کمیسیون کمک‌های مالی دولت برای توسعه کالاها یا خدمات محلی که موجب بهبود کسب‌وکار یا بهبود وضعیت مقصد برای افزایش میزان گردشگر می‌شود و ارائه مشوق‌های مالیاتی (مثلا در قیمت سوخت) که به افزایش سفر به مناطق دوردست منجر می‌شود از دیگر حمایت‌های دولتی برای رونق سفر در ایام کم‌سفر هستند. برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های بازسازی زیست محیطی که موجب جبران خسارات وارد شده به محیط زیست در طول دوره رونق می‌شود، حمایت از طرح‌های جامعه محلی در دوره رکود، توسعه و گسترش زیرساخت‌های منطقه‌ای و توسعه شبکه‌ها و مشارکت کسب‌وکارهای محلی نیز از دیگر حمایت‌های دولتی در این زمینه هستند.
از میان تعاریف بسیاری که از پدیده فصلی بودن، در صنعت گردشگری ارائه شده، به نظر می‌رسد این تعریف می‌تواند تعریف جامعی باشد؛ «نوسان موقتی در تقاضای گردشگری که می‌تواند بر عناصر اصلی این صنعت مانند تعداد گردشگران، مخارج بازدیدکنندگان، ترافیک بزرگراه‌ها و دیگر اشکال حمل‌ونقل، میزان ازدحام در جاذبه‌ها و... تاثیرگذار باشد. به‌طور کلی به‌عنوان یکی از ویژگی‌های اساسی صنعت گردشگری، فصلی بودن عاملی است که بر تمام جنبه‌های صنعت گردشگری و هتلداری موجود تاثیرگذار است.»با توجه به فرابخشی بودن صنعت گردشگری و لزوم هماهنگی دستگاه‌های مختلف اجرایی و سیاست‌گذاری کشور، به نظر می‌رسد تنها در صورت هماهنگی بخش‌های درگیر این صنعت پویا است که می‌توان گره از این درد بزرگ صنعت گردشگری باز کرد؛ بنابراین استراتژی‌هایی که ارائه می‌شوند نیز باید تمامی این ابعاد را دربرگرفته و راهکارهایی را برای آن ارائه کنند. اما در این میان سهم دولت بیش از همه است. البته باید در نظر داشت که انواع مختلف فصلی بودن را می‌توان در فصلی بودن طبیعی (شرایط جوی) و سازمان‌یافته (تحت تاثیر فاکتورهای فرهنگی، مذهبی، نژادی و اجتماعی) خلاصه کرد. حال این سوال پیش می‌آید که چرا این صنعت پویا با این پدیده چالش‌برانگیز مواجه است. پاسخ به این سوال ذکر چند نکته مهم را ضروری می‌کند و آن، دلایل فصلی بودن تقاضا است که در چند بعد اساسی زیر خلاصه می‌شود:
۱- شرایط جوی و آب و هوا، مانند فصول سرد که ورزش‌هایی مانند اسکی را می‌طلبد.
2- مسائل اجتماعی مانند تعطیلات، تعطیلات عید نوروز یا تابستان‌ها که مدارس نیز تعطیل هستند یا تعطیلات آخر هفته.
۳- توجه به روزهای مهم تقویم و مناسبت‌های مختلف سال که موجب جذب گردشگران به یک منطقه می‌شود: مانند جشن‌ها و اعیاد یا سالگرد شهادت ائمه در تقویم شیعیان.
قیمت‌گذاری
قیمت‌گذاری تشویقی یا فصلی مانند تخفیف‌ها، موجب افزایش بازدیدها، افزایش اقامت در مقصد و افزایش بازدهی در دوره رکود و از طرفی افزایش قیمت‌ها برای کاهش ازدحام در دوره رونق می‌شود. همچنین اعمال تخفیف‌هایی برای رزروهای گروهی موجب افزایش تقاضا و بازدیدها در دوره رکود می‌شود. برنامه‌ریزی مالی و بودجه‌بندی برای مدیریت نوسانات هزینه‌های عملیاتی (کارکنان و دیگر موارد درگیر) بر اساس روندهای دوره‌ای نیز موجب توانایی در کنترل نوسانات هزینه‌های مختلف فصلی خواهد شد.
ایجاد تنوع در جاذبه‌ها
ایجاد تنوع در جاذبه‌ها می‌تواند اشتیاق و انگیزه سفر را در گردشگر ایجاد کند که از آن جمله می‌توان به مواردی همچون برگزاری یک رویداد و فستیوال که موجب افزایش بازدید در دوره رکود می‌شود، توسعه و گسترش جاذبه‌های محلی، توسعه تسهیلاتی یا ساختاری مانند حمل‌ونقل و دیگر تسهیلات عمومی، تغییر در سطح خدمات‌رسانی و کاهش ساعات کار در فصول رکود که موجب کاهش هزینه‌ها و افزایش بازدهی خواهد شد، ارائه خدمات تکمیلی مانند ترکیب تسهیلات موجود در جاذبه‌ها با تسهیلات محلی، مانند همکاری متل با کافی‌شاپ‌های کوچک که موجب توسعه فصول عملیاتی و کاهش فصول رکود می‌شود و ارائه بسته‌‌های تعطیلاتی ویژه در دوره رکود که افزایش انگیزه را به همراه دارد، اشاره کرد. علاوه‌بر این، ایجاد کمپین‌های بازاریابی برای جذب بازارهای مختلف در فصول مختلف به معنای داشتن یک نگاه چندبخشی که موجب از بین رفتن نوسانات تقاضا می‌شود، تعیین ترکیب بخش‌های بهینه و مطلوب مانند تئوری پورتفولیوی مالی که افزایش بازدهی یا کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد را در پی دارد و ملحق شدن به تورگردانان یا آژانس‌های مسافرتی برای فروش کالاها و خدمات که موجب رونق کسب و کار در دوره‌های رکود و افزایش نفوذ در بازار می‌شود از جمله نکات مهمی است که باید در نظر داشت.
تسهیلات دولتی
در این میانه اما تاثیر تسهیلات دولتی را در افزایش سفر در فصول کم‌سفر نباید نادیده گرفت. دولت در افزایش تعطیلات و اختصاص دوره طولانی‌تر برای آن، که موجب یکنواخت‌تر شدن فراز و فرود تقاضا می‌شود نقش بسزایی دارد. همچنین برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌هایی برای افزایش بازار کار و همین‌طور تشویق در جهت انعطاف نیروی کار همچون وضع قوانین سهل‌تر در ارائه ویزای کاری برای کار فصلی یا انگیزه‌های آموزشی، ایجاد کمیسیون خدمات حمایتی کسب و کارها، ایجاد کمیسیون کمک‌های مالی دولت برای توسعه کالاها یا خدمات محلی که موجب بهبود کسب‌وکار یا بهبود وضعیت مقصد برای افزایش میزان گردشگر می‌شود و ارائه مشوق‌های مالیاتی (مثلا در قیمت سوخت) که به افزایش سفر به مناطق دوردست منجر می‌شود از دیگر حمایت‌های دولتی برای رونق سفر در ایام کم‌سفر هستند. برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های بازسازی زیست محیطی که موجب جبران خسارات وارد شده به محیط زیست در طول دوره رونق می‌شود، حمایت از طرح‌های جامعه محلی در دوره رکود، توسعه و گسترش زیرساخت‌های منطقه‌ای و توسعه شبکه‌ها و مشارکت کسب‌وکارهای محلی نیز از دیگر حمایت‌های دولتی در این زمینه هستند.
مریم شفیعی/ کارشناس ارشد بازاریابی گردشگری
ارسال نظر