محمدجواد قندی

فارغ‌التحصیل MBA از دانشگاه صنعتی شریف

گردشگری یکی از برترین صنایع و فعالیت‌های درآمدزا و اشتغال‌زای جهان به‌شمار می‌رود. این صنعت توانسته است در سال ۲۰۱۴ معادل ۱۱۵۹ میلیارد دلار درآمد نصیب بازارهای مقصد گردشگری جهان کند. سهم کل صنعت هتلداری در جهان از این رقم ۴۵۷ میلیارد دلار بوده است. بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان جهانی جهانگردی، آینده بازار اقتصاد و تجارت بین‌المللی دنیا، به‌ویژه در سال ۲۰۲۰ با تعداد ۱۳۶۰ میلیون گردشگر ورودی و تعداد ۱۸۰۹ میلیون نفر در سال ۲۰۳۰ در اختیار صنعت گردشگری خواهد بود، این در شرایطی است که در سال ۲۰۲۰ بالغ‌بر ۷۱۷ میلیون و در سال ۲۰۳۰ بالغ‌بر ۱.۰۳۷ میلیون نفر گردشگر به کشورهای درحال‌توسعه سفر خواهند کرد. این یعنی فرصتی برای این کشورها، که اکثرا از پدیده اجتماعی-اقتصادی بیکاری و عدم درآمد ارزی کافی در رنج هستند.

پیش‌بینی رشد قابل توجه صنعت گردشگری در کنار نفوذ بالای صنعت IT در صنایع مختلف، فرصت بی‌نظیری را برای رشد گردشگری آنلاین فراهم آورده است. امروزه صنعت IT جایگاه خود را در صنعت گردشگری در دنیا پیدا کرده است. نام‌هایی مانند Booking.com، Tripadvisor.com، Expedia.com نام‌های شناخته‌شده‌ای هستند که نقش مهمی در صنعت گردشگری بازی می‌کنند. به عنوان مثال روزانه بیش از ۹۰۰ هزار شب اتاق در هتل‌های سراسر جهان از طریق وب‌سایتBooking.com رزرو می‌شوند. Booking.com که وب‌سایتی پیشتاز در زمینه ارائه خدمات رزرواسیون است، در سال ۱۹۹۶ تاسیس شده است. این وب‌سایت به ۴۳ زبان زنده دنیا خدمات ارائه می‌دهد و امکان رزرواسیون را در ۲۲۱ کشور جهان فراهم کرده است. این مجموعه بیش از ۱۳۵ دفتر کار در ۵۰ کشور جهان دارد و ۸۵۰۰ نفر در آن مشغول فعالیت هستند. علاوه‌بر این، سایت‌های زیادی در دنیا خدمات رزرواسیون آنلاین ارائه می‌دهند. رزرو آنلاین هتل، بلیت و پکیج تور، مهم‌ترین خدمات این سایت‌ها است. ازجمله این سایت‌ها می‌توان به Expedia.com، Hotels.com، Priceline.com، Kayak.com و Travelocity.com اشاره کرد.

بنابراین باید تاکید کرد خدمات آنلاین جایگاه ویژه‌ای در صنعت گردشگری پیدا کرده‌اند؛ تا جایی که در سال گذشته ۳/ ۱۴۸ میلیون رزرو در دنیا به‌صورت آنلاین انجام‌شده است. این عدد معادل ۵۷درصد از کل رزروهای انجام‌شده در حوزه گردشگری در جهان است. درآمد فروش آنلاین خدمات گردشگری نیز رشد بالایی را در سال‌های گذشته تجربه کرده است.

وضعیت گردشگری آنلاین در ایران

با توجه به گسترش روزافزون استفاده مردم از خدمات آنلاین در ایران و رشد فرهنگ خرید آنلاین، بستر مناسبی برای گسترش مجموعه‌های ارائه‌دهنده خدمات آنلاین شکل‌گرفته است. در یک دسته‌بندی کلی وب‌سایت‌های فعال در حوزه گردشگری در کشورمان را می‌توان به‌صورت زیر تقسیم‌بندی کرد.

۱- وب‌سایت‌های رزرواسیون آنلاین هتل‌های داخلی:‌سایت‌های زیادی در این حوزه در ایران مشغول فعالیت هستند. نکته مهمی که در مورد این گروه از سایت‌ها وجود دارد این است که هیچ‌کدام امکان رزرو آنلاین به‌صورت واقعی را ارائه نمی‌دهند و رزرو هتل از طریق ثبت سفارش و تایید یا عدم‌تایید آن با توجه به موجودی اتاق انجام می‌شود. در واقع فرآیند رزرو این سایت‌ها حداقل با تاخیری چند دقیقه‌ای همراه است و امکان رد درخواست رزرو هم وجود دارد.

۲- وب‌سایت‌های رزرواسیون آنلاین هتل‌های خارجی:‌در حال حاضرسایت‌هایی در کشورمان وجود دارند که امکان رزرو هتل‌های خارجی را با پرداخت ریالی فراهم آورده‌اند. آنها در سایت‌های خارجی رزرو هتل جست‌وجو کرده و بهترین تخفیف

(آفر)های آنها را، که با سفارش کاربران ایرانی‌شان تطابق داشته باشد، به آنها پیشنهاد می‌دهند و امکان رزرو آنلاین آنها را فراهم می‌آورند.

۳- وب‌سایت‌های رزرواسیون آنلاین بلیت هواپیما: این سایت‌ها امکان جست‌وجوی بلیت بر اساس مقصد، زمان حرکت، قیمت و موارد دیگر و همچنین امکان رزرو آنلاین پرواز را برای کاربرانشان فراهم آورده‌اند.

۴- وب‌سایت‌های بانک تور: وب‌سایت‌های بانک تور که تعداد زیادی از آنها در حال حاضر مشغول فعالیت هستند، به عنوان واسطه‌ای بین آژانس‌های مسافرتی و کاربران شناخته می‌شوند. نمایش پکیج تورهای آژانس‌های مختلف خدمت اصلی این سایت‌ها است. کاربران این سایت‌ها پس از دیدن پکیج‌های مختلف و مقایسه آنها به سراغ آژانسی که پکیجش را پسندیده‌اند، می‌روند.

۵- شبکه‌های اجتماعی گردشگری:‌شبکه‌های اجتماعی گردشگری امکان مشارکت کاربران‌شان در سایت را فراهم می‌آورند. کاربران پروفایل شخصی دارند و در این سایت‌ها پیرامون محتواهای گردشگری نظرات و تجربیاتشان را با دیگران به اشتراک می‌گذارند.

آینده‌ صنعت گردشگری آنلاین در ایران

با در نظر گرفتن شرایط کنونی گردشگری آنلاین در جهان به نظر می‌رسد کشور ما نیز با تاخیری کوتاه همین مسیر را طی کند و در آینده نزدیک درصد قابل‌توجهی از رزرواسیون هتل‌ها، پروازها و تورها در ایران نیز به صورت آنلاین انجام شود. بر همین اساس حرکت فعالان حوزه گردشگری به سمت ارائه خدمتشان به صورت آنلاین و همکاری‌شان با مجموعه‌هایی که امکان ارائه خدمات آنلاین را به آنها می‌دهند، می‌تواند اقدامی مناسب در واکنش به این تغییرات باشد.

در بخش خدمات آنلاین نیز با توجه به رشد چشمگیر آمار تعداد تلفن‌های هوشمندی که در دسترس مردم قرار دارد و با توجه به افزایش سرعت اینترنت همراه، تلفن‌های هوشمند نقش پررنگی در استفاده کاربران از خدمات آنلاین گردشگری ایفا خواهند کرد. بر اساس آمار ارائه‌شده از وب‌سایتBooking.com، بزرگ‌ترین سایت ارائه‌دهنده خدمات رزرواسیون آنلاین در جهان، در حال حاضر ۱۹ درصد رزروهای این سایت از طریق گوشی‌های موبایل انجام می‌شود. پیش‌بینی این سایت این است که در سال ۲۰۱۷ بیش از ۵۰ رزرو آنلاین این مجموعه از طریق گوشی‌های موبایل صورت گیرد.