احمد پنجه‌پور/ وکیل پایه یک دادگستری

Ahmad.panjehpour@gmail.com

دو ماه پس از تصویب طرح «افزایش اعتبار ویزای فرودگاهی برای گردشگران خارجی» سرانجام این مصوبه در فرودگاه‌های بین‌المللی ایران به مرحله اجرا رسید. باتوجه به مصوبه هیات وزیران جمهوری اسلامی ایران، مقرر شد از این پس دفاتر گذرنامه و روادید وزارت امورخارجه مستقر در فرودگاه امام خمینی (ره)، مهرآباد، مشهد، شیراز و تبریز برای دارندگان گذرنامه‌های عادی معتبر کشورهای مندرج در این مصوبه بنا به درخواست متقاضی، روادید جهانگردی صادر کنند.

آنگونه که مقامات مسوول ایرانی بیان کرده‌اند، قرار است ۱۹۰ کشور در این لیست به‌تدریج قرار بگیرند. همه موارد حکایت از این دارد که قرار است مرزهای ایران به روی جهانگردان باز شود اما جهانگردان وقتی به ایران می‌آیند از چه مسائل اولیه‌ای برای سفر به ایران باید مطلع باشند؟ (طبیعتا منظور غیر از مسائل فرهنگی، مذهبی و سیاسی است). در حقیقت اینجا منظور این است که جهانگردان چه چیزهایی را می‌توانند و چه چیزهایی را نباید به ایران بیاورند؟

از منظر قانون ایران، جهانگرد کیست؟

به موجب ماده نخست «قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی»، منظور از ایرانگردی و جهانگردی عبارت است از؛ هر نوع مسافرت انفرادی یا گروهی که بیش از ۲۴ ساعت بوده و به منظور کسب و کار‌ نباشد. با توجه به این تعریف از دید قانونگذار، حوزه و گستره جهانگرد طیف وسیعی را دربرخواهد گرفت. قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی مصوب ۱۳۷۰ است و ضوابط و مقررات کلی برای ورود و تسهیل حضور جهانگردان به ایران را تصویب و خاطرنشان کرده است.

برای مثال ماده اول آیین‌نامه این قانون سفارتخانه‌ها و کنسول‌گری‌های ایران در سرتاسر جهان را مکلف کرده است مقدمات تهیه ویزای جهانگردان را نهایتا در مدت ۱۰ روز مهیا و آماده کنند. این ماده بیان می‌دارد: به منظور ترغیب و جذب جهانگردان خارجی در قالب گشت‌های سیاحتی به کشور، سفارتخانه‌ها و نمایندگان سیاسی جمهوری اسلامی ایران در خارج ‌از کشور موظفند تسهیلات و خدمات صدور روادید سیاحتی برای اتباع کشورهای مختلف جهان که دارای مناسبات سیاسی با ایران هستند و به قصد بازدید و‌سیاحت و زیارت به ایران سفر می‌کنند را حداکثر تا ۱۰ روز فراهم کنند. این قانون از کلیه ادارات مرتبط با صنعت جهانگردی، از اداره گذرنامه تا سازمان کشتیرانی، خواسته است مقررات قانون و آیین‌نامه را اجرا و عملی کنند و هماهنگی و همکاری لازم را در این خصوص انجام دهند.

توریست‌ها چه وسایلی را می‌توانند به ایران بیاورند؟

علاوه بر کالاهای قابل ورود توسط مسافران و اعمال معافیت‌های گمرکی که بر اساس ضوابط مصوب تعیین شده، هر توریست می‌تواند کالاهایی را که جنبه تجاری نداشته و عرفا می‌تواند همراه داشته باشد به کشور وارد و به هنگام خروج، از کشور خارج کند. فهرست مشخصات این وسایل ‌در برگه «کالای همراه جهانگرد» در گمرک ثبت می‌شود. مطابق با ماده چهارم آیین‌نامه، لیست کالاها به این شرح است: جواهرات شخصی، یک عدد دوربین عکاسی، یک عدد دوربین ویدئو یا فیلمبرداری غیرحرفه‌ای، یک عدد دوربین چشمی، یک دستگاه وسیله موسیقی قابل حمل، یک دستگاه رادیو پخش و ضبط قابل حمل، یک دستگاه کامپیوتر شخصی قابل حمل، جعبه وسایل کمک‌های اولیه، یک چادر اردویی با وسایل آن، وسایل ورزشی از قبیل وسایل ماهیگیری، قایق تفریحی کوچک‌تر از ۵/۵ ‌متر، وسایل اسکی معمولی و آبی، راکت تنیس و وسایل مشابه. با توجه به این قانون درصورتی که توریست بخواهد وسایل دیگری غیر از موارد بالا را به داخل کشور بیاورد، نیاز به موافقت قبلی و اخذ مجوز از سازمان‌های مربوطه دارد.

در صورتی که جهانگرد غیر از موارد فوق کالایی را در دست داشته باشد که اجازه ورود آن به ایران را نداشته باشد یا اینکه بخواهد کالای مجاز خود را برای نگهداری به امانت بگذارد، می‌تواند آن کالا را به صندوق امانات گمرک ایران تحویل دهد. گمرک در قبال تحویل رسید، تا نهایتا چهار ماه و با اخذ هزینه نگهداری از کالای گردشگران محافظت و نگهداری می‌کند.

از سوی دیگر، مسافران خارجی و گردشگران یا ایرانیان مقیم خارج از کشور که با خودروی شخصی خود وارد کشور می‌شوند، هرگاه برای آن خودرو جواز عبور از ‌کانون‌های جهانگردی کشورهای ملحق به «قرارداد گمرکی ورود موقت وسائط نقلیه شخصی سال ۱۹۵۴ منعقد در نیویورک» در دست داشته باشند و به گمرک ‌ورودی ارائه دهند، می‌توانند تا سه ماه با توجه به مدت اعتبار جواز عبور، بدون الزام به تسلیم اظهارنامه یا پرداخت وجه‌الضمانی به گمرک، از وسیله نقلیه خود در‌کشور استفاده کنند یا در مدت مزبور چندین‌بار با وسیله خود از راه‌های مجاز وارد و خارج شوند. ‌اداره گمرک می‌تواند به درخواست متقاضی در صورت داشتن عذرموجه مدت استفاده از وسیله نقلیه در داخل کشور را حداکثر تا پایان مدت اعتبار جواز تمدید ‌کند.

توریست‌ها چه چیزهایی را می‌توانند از ایران خارج کنند؟

در این خصوص ماده ششم آیین نامه قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی مقرراتی را بیان می‌‌کند: هر جهانگرد هنگام خروج از کشور، می‌تواند علاوه بر لوازم شخصی، یک قالی یا دو قالیچه تا حداکثر ۱۲ مترمربع، صنایع‌دستی، آلات‌موسیقی ایران‌ و سایر کالاهای ایرانی را در حدی که جنبه تجارتی نداشته باشد از کشور خارج کند. اما در این مورد نیز دو تبصره وجود دارد: ۱- خروج اشیای عتیقه، مسکوکات قدیمی، آثار اصیل فرهنگی، کتب خطی، تابلوهای نقاشی عتیقه و مانند آنها مجاز نیست. ۲- خروج سه کیلو خاویار ممهور به مهر و یا پلمب شرکت شیلات و قبض خرید فروشگاه شیلات فرودگاه بلامانع است.