فرصت‌های تازه برای توریسم ایران

گروه گردشگری، پرستو فخاریان: حوادث تروریستی اخیر در ترکیه، بسیاری از کشورها را بر آن داشته که گردشگران خود را از سفر به این کشور منع کنند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، پیش از این در مرداد ماه، وزارت امورخارجه ایران به گردشگرانی که قصد سفر به این کشور را داشتند توصیه کرده بود که با توجه به برخی تحرکات و ناامنی‌ها در منطقه شرق ترکیه، تا اطلاع ثانوی از مسیر زمینی اجتناب کرده و حتی‌الامکان مسیر هوایی را برای سفر به آن کشور انتخاب کنند. این درحالی است که از ابتدای سال جاری نیز توصیه‌های دیگری به گردشگرانی که به منظور کار و تحصیل به این کشور سفر می‌کنند مطرح کرده بود.

علاوه بر این، وزارت امور خارجه بریتانیا نیز پس از دو بمب‌گذاری که در هفته‌های اخیر در مرکز ترکیه رخ داد به شهروندان خود اعلام کرد که احتمال وقوع حملات تروریستی دیگر در ترکیه وجود دارد. این وزارتخانه از گردشگران بریتانیایی خواست از سفرهای غیرضروری به کل منطقه جنوب غربی ترکیه و همچنین شهرهای پرناق، ماردین، شانلی‌اورفه، غازی‌عینتاب، کیلیس، ختای، سیرت، تونجلی، دیاربکر و استان حکاری خودداری کنند. وزارت امور خارجه بریتانیا همچنین درباره خطر گروگان‌گیری و حمله به وسایل نقلیه عمومی در استانبول هشدار داد.

براساس آماری که دولت ترکیه منتشر کرده، تعداد گردشگران خارجی که در نیمه نخست امسال به این کشور سفر کرده‌اند نسبت به همین دوره در سال ۲۰۱۴، ۲۵/ ۲ درصد کاهش یافته است. براساس این آمار، در نیمه نخست امسال کمتر از ۱۵میلیون نفر به ترکیه سفر کرده‌اند. همچنین براساس اعلام آژانس ملی آمار ترکیه، بخش گردشگری از ماه مارس تا ماه ژوئن سال جاری ۸/ ۱۳ درصد سقوط کرده است و این روند درحال بدتر شدن است.

مجموع شواهد نشان می‌دهد گردشگری ترکیه به شدت تحت تاثیر بحران‌های موجود در این کشور قرار گرفته و از این حیث تهدید می‌شود.

برخی معتقدند چنین موقعیتی می‌تواند برای کشورهای همسایه ترکیه فرصتی مناسب به‌شمار آید؛ اما برخی دیگر می‌گویند این موقعیت گذرا است و نمی‌توان برنامه‌ریزی‌های مهم را بر پایه آن انجام داد.

برنامه‌ریزی براساس رخدادی مقطعی؟

رئیس هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر ایران در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «بحران‌های به وجودآمده در ترکیه گرچه اثرات مهمی بر توریسم این کشور گذاشته و می‌گذارد، اما با این وجود نمی‌توان گفت که این موقعیت فرصت قابل ملاحظه‌ای را برای افزایش گردشگران ایران به همراه خواهد داشت.»

آرش نورآقایی با اشاره به اینکه در دنیایی زندگی می‌کنیم که همیشه بخشی از آن در صلح و بخشی دیگر در جنگ است، این اتفاقات را زودگذر می‌داند و تصریح می‌کند: «اگر بخواهیم بر این تمرکز کنیم که دیگر کشورهایی که به نوعی رقیب ما به حساب می‌آیند چه فرصت‌هایی را از دست می‌دهند که ما دنبال دستیابی به فرصت‌های از دست‌رفته آنها باشیم، نخواهیم توانست قدم‌های اصولی برای توسعه گردشگری کشور برداریم.» به اعتقاد وی، برنامه‌ریزی کردن بر این اساس در واقع برنامه‌ریزی برای چیزی است که هر لحظه در حال تغییر است.

این راهنمای تور تاکید می‌کند: «کاری که ما باید انجام دهیم تا به واسطه آن گردشگرانی که قصد سفر به منطقه ما را دارند، ایران را گزینه نخست خود قرار دهند، ایجاد زیرساخت‌های لازم و احساس امنیت برای گردشگران است.» نورآقایی خاطرنشان می‌کند: «ایران باید خود را به‌عنوان کشوری گردشگرپذیر مطرح و خود را برای تعداد بالایی از گردشگران خارجی آماده کند؛ بدون آنکه بخواهد برنامه‌ریزی برای توسعه این زیرساخت‌ها را به اتفاقاتی معطوف کند که در کشورهای اطرافش می‌افتد.»

رئیس هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر ایران معتقد است که این تفکر که «ترکیه امن نیست» باعث نمی‌شود طرف‌های اروپایی (چه آژانس‌ها و چه گردشگران انفرادی) الزاما به سمت ایران تغییر مقصد بدهند. او یادآور می‌شود: «بسیاری از گردشگران اساسا فرق بین مراکش و ایران را نمی‌دانند و این اشتباه است که فکر کنیم همه گردشگرانی که به ایران می‌آیند اطلاعات کاملی از کشورمان دارند. بعضی از آنها پیش از سفر به ایران می‌گویند ما به سوریه رفته‌ایم و تاریخ اسلام را آنجا دیده‌ایم؛ حالا چرا باید به ایران بیاییم؟!» نورآقایی نتیجه می‌گیرد که الزاما بحران ترکیه موجب جایگزینی ایران نمی‌شود و اگر هم بشود امری گذرا است و بر پایه‌های اصولی و بنیادین توسعه گردشگری قرار نگرفته است.

این راهنمای تور، جایگزین کردن مقاصد داخلی به جای ترکیه را برای گردشگران ایرانی تقریبا غیر ممکن می‌داند و می‌گوید: «گردشگر ایرانی که می‌خواهد سفر خارجی داشته باشد، اگر از رفتن به ترکیه منع شود مقصد اروپایی دیگر را جایگزین می‌کند، نه یک مقصد داخلی را.» به اعتقاد وی اگر مساله ضعف زیرساخت‌ها حل شود و همچنین قیمت‌گذاری خدمات گردشگری در ایران از یک نظام اصولی پیروی کند، خود به خود گردشگران ایرانی مجاب خواهند شد که سفرهای داخلی خود را نیز افزایش دهند.

ناامنی منطقه به ضرر ایران

با این همه اما برخی معتقدند ناامنی منطقه، فرصتی برای ایران است. به گزارش «خبرگزاری میراث فرهنگی» مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی ازجمله کسانی است که پیش از این گفته بود باید از ناامنی کشورهای منطقه برای جذب گردشگر استفاده کنیم. محسن قریب، یکی از فرصت‌های گردشگری امروز در کشور را ناامنی در کشورهای اطراف ایران عنوان و تصریح کرده بود: «با این شرایط بسیاری از گردشگران کشورهای اطراف ایران رغبت پیدا می‌کنند که ایران را به‌عنوان مقصد سفر انتخاب کنند.»

این درحالی است که کارشناسان گردشگری بر این باورند که تنها این مهم نیست که گردشگران بدانند ایران کشوری امن است؛ وقتی آنها متوجه می‌شوند که ایران در منطقه‌ای پرخطر واقع شده، خود به خود ریسک سفر این توریست‌ها را افزایش می‌دهد. بنابراین ناامنی منطقه در عین حال می‌تواند گردشگرانی را که به گفته نورآقایی تفاوت ایران با مراکش را نمی‌دانند، نسبت به سفر به کشورمان محتاط کند و بعضا آنها را از چنین سفری باز دارد.

حالا به نظر می‌رسد مسوولان گردشگری کشور بیش از آنکه بخواهند مترصد بحران‌های کشورهای همسایه برای افزایش تعداد توریست‌های ورودی به کشور باشند، بهتر است علاوه بر تثبیت احساس امنیت در میان گردشگران، با اقداماتی نظیر بهبود زیرساخت‌های گردشگری، آموزش نیروی انسانی برای ارائه خدمات در این زمینه و معرفی برند گردشگری ایران در جهان، کشورمان را به‌عنوان کشوری مهم در عرصه گردشگرپذیری خاورمیانه به دنیا بشناسانند.