عدم ساماندهی؛ بیماری مزمن گردشگری سلامت

گروه گردشگری- نرگس لطیف‌پور: درحالی‌که طی چند سال اخیر، ورود بیماران بین‌المللی به‌ویژه از کشورهای همسایه یعنی عراق و افغانستان به ایران افزایش پیدا کرده است، به گفته کارشناسان متخصص در این حوزه، با توجه به ساماندهی و کنترل نشدن این روند، خطرات زیادی بدنه سلامت جامعه ایران را تهدید می‌کند.

در همین راستا و برای هماهنگی میان نهاد‌های مرتبط با این موضوع، شورای راهبری گردشگری سلامت از سال ۱۳۹۳ آغاز به‌کار کرده است که سازمان نظام پزشکی؛ وزارت بهداشت، درمان و آموزش؛ وزارت امور خارجه و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اعضای این شورا هستند و هر یک وظایفی را در این شورا به عهده دارند.

سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های گردشگری سلامت به عهده سازمان نظام پزشکی، آموزش و توسعه منابع انسانی به عهده وزارت بهداشت و درمان، روادید، ورود و خروج بیماران بین‌المللی به کشور و ویزای نوع T به عهده وزارت امور خارجه و بازاریابی و برندینگ محصولات و خدمات گردشگری سلامت به عهده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. بر اساس تعریف‌های سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) یکی از اهدافی که می‌تواند گردشگر را برانگیزد تا عزم سفر کند، مسافرت برای کسب سلامتی است؛ چیزی که از آن به گردشگری سلامت تعبیر می‌کنند.

گردشگری سلامت نوعی از گردشگری است که فرد به‌منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی به مقصد مورد نظر سفر می‌کند؛ به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود می‌تواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی‌اش را به دست بیاورد. این بخش از صنعت گردشگری همچنین می‌تواند درآمدزایی بالایی برای کشور مقصد داشته باشد که با توجه به ساماندهی نشدن آن در ایران، اغلب درآمد حاصل از آن به جیب دلالان می‌رود.

رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت و درمان در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «در حال حاضر هیچ‌یک از بیمارستان‌های ما برای بیماران بین‌المللی طراحی نشده‌اند. به همین دلیل ورود بیماران از کشورهای همسایه به‌ویژه عراق و افغانستان به ایران که برای مداوا می‌آیند از نظر وزارت بهداشت یک تهدید برای مردم ایران است؛ چراکه به بدنه سلامت جامعه آسیب جدی وارد می‌کند.»

حسن راشکی تاکید می‌کند: «اینکه عده‌ای از طریق آشنایان یا اقوام خود در ایران برای مداوا یا درمان‌های اولیه و جراحی به ایران بیایند را نمی‌توان گردشگری سلامت نامید.» در همین راستا طرح راه‌اندازی واحدهای IPD از سوی معاونت درمان وزارت بهداشت ارائه شده که بر اساس آن، پزشکان در بخش بیماران بین‌المللی بیمارستان‌ها به صورت اجباری باید گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای برای فعالیت در این بخش دریافت کنند.

به گفته راشکی، ۲۷۶ بیمارستان از بیمارستان‌های کشور در این سامانه ثبت شده‌اند اما تا کنون این طرح در مرکزی اجرایی نشده و پزشکان «گواهینامه صلاحیت» را دریافت نکرده‌اند.

او اضافه می‌کند آژانس‌های مسافرتی که در زمینه گردشگری سلامت فعالیت می‌کنند نیز باید از سازمان میراث فرهنگی مجوز دریافت کنند که یکی از شرط‌های دریافت این مجوز داشتن پزشک مسوول فنی در آژانس است و این پزشک باید گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای را داشته باشد. علاوه‌بر این، تمام ارائه‌دهندگان خدمات گردشگری سلامت می‌توانند این گواهینامه آموزش را بگیرند اما برای آنها اجباری نیست.

رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت و درمان می‌گوید: «شهرک‌های سلامت برای توسعه گردشگری سلامت ضروری است اما کشور ما در مرحله‌ای نیست که شهرک سلامت در آن راه‌اندازی شود؛ چراکه در الفبای کار هستیم و زیرساخت‌های لازم برای ورود و ارائه خدمات به گردشگران سلامت را نداریم.»

به اعتقاد کارشناسان حوزه گردشگری سلامت، در زمینه ارائه خدمات گردشگری سلامت و رسیدن به آنچه با استانداردهای بین‌المللی مطابقت داشته باشد و یک فعالیت قابل قبول درآمدزا باشد، لازم است شرکت‌های بزرگی در کشورهای هدف برای بازاریابی تاسیس شوند. همچنین همکاری و انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با کمپانی‌های بزرگ بیمه‌ای و ساماندهی جریان‌های ورود بیماران بین‌المللی از ضرورت‌های اساسی در زمینه ارائه استاندارد خدمات گردشگری سلامت و ارتقای کیفیت آن است.

ارگان‌های مرتبط همسو می‌شوند

همچنین در راستای پیشبرد اهداف شورای راهبری گردشگری سلامت، نخستین جلسه کمیته فنی و کارشناسی سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های گردشگری سلامت، عصر سه‌شنبه با حضور نمایندگانی از چهار دستگاه عضو شورای راهبری گردشگری سلامت کشور برگزار شد که در این جلسه، چالش‌های پیش روی اجرایی کردن طرح IPD، پیش‌نویس اساسنامه انجمن یا سندیکای تخصصی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی گردشگری پزشکی تدوین شده توسط کارشناسان سازمان نظام پزشکی، فرآیند صدور پروانه (پیشنهادی) شهرک‌های سلامت و پیش‌نویس طرح صدور گواهینامه کیفیت خدمات گردشگری پزشکی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

به گفته مشاور گردشگری سازمان نظام پزشکی کشور، این سازمان به عنوان یکی از اعضای شورای راهبری گردشگری سلامت، با یک نقشه راه و یک چارچوب استراتژیک و راهبردی، برای جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی تلاش می‌کند؛ بر اساس همین چارچوب، برنامه مکان‌یابی ۴۲ منطقه برای ایجاد شهرک‌های سلامت با مساحت بین ۳۰ تا ۸۰۰ هکتار توسط بخش خصوصی انجام شده است.

به گفته دیاکو عباسی، ۱۵ شهرک از این تعداد در اولویت قرار گرفته‌اند که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال آینده به اتمام برسند. از این میان، نقشه فاز دوم شهرک‌های سلامت شیراز، کیش، رشت، سولان سرعین، دهکده سیب فیروزکوه و شهرک سلامت نور تنظیم شده و بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که با کنسرسیوم همکاری توسعه فضاهای گردشگری بسته شده، طرح تکمیل این شهرک‌ها پیش برده می‌شود.

با توجه به قرار گرفتن ایران در میان کشورهایی که در مقایسه با ایران سیستم خدمات بهداشتی و درمانی ضعیف‌تری دارند و همچنین با توجه به هزینه‌های پایین خدمات پزشکی در ایران نسبت به کشورهای اروپایی، به نظر می‌رسد ایران ظرفیت خوبی در زمینه رشد گردشگری سلامت داشته باشد؛ در همین راستا، یکی از برنامه‌های مهم ارگان‌های مرتبط در سال‌های اخیر، همسویی و هماهنگی با یکدیگر در ساماندهی هرچه سریع‌تر این بخش از گردشگری بوده که اگر به مرحله اجرایی برسد می‌تواند نتایج مثبتی همراه داشته باشد.