مهدیس مدنی کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم چندی پیش معاونت گردشگری کشور از تدوین برنامه عملیاتی گردشگران چینی در سال ۲۰۱۶ توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خبر داد. اما چرا گردشگران چینی برای ایران بازار جذابی هستند؟ افزایش درآمد خانواده‌های چینی به واسطه اقتصاد شکوفا و رو به رشد این کشور از یک طرف و قدرت گرفتن پول ملی چین (یوآن) در مقابل ارزهای بین‌المللی همچون یورو از سوی دیگر، امکان سفر و ولخرجی بیشتر را برای گردشگران چینی فراهم کرده است. بنا به این دلایل، تعداد سفرهای خارجی چینی‌ها در سال‌های اخیر افزایش یافته است. تا پیش از این هنگ‌کنگ، شبه جزیره ماکائو، تایلند، کره‌جنوبی و تایوان به ترتیب پنج مقصد جذاب برای گردشگران چینی بوده‌اند. اغلب این کشورها در همسایگی چین هستند (حتی دو مقصد جذاب یعنی هنگ کنگ و ماکائو زیرمجموعه جمهوری خلق چین محسوب می‌شوند) اما در سال‌های اخیر تمایل چینی‌ها به سفر به مقصدهای دورتر همچون ژاپن، اروپا و استرالیا نیز افزایش یافته است.

علاوه‌بر آن، میزان هزینه‌کرد‌ گردشگران چینی بسیار بیشتر از گردشگران دیگر کشورها است. همین امر موجب شده تا کشورهای بسیاری از جمله ایران، به جذب این بازار جوان و ولخرج روی بیاورند. البته بازاری که به تازگی نظر ایران را به سوی خود جلب کرده، پیش‌تر مورد توجه گردشگر‌پذیرترین کشورهای دنیا از جمله نیوزیلند و استرالیا قرار گرفته بود؛ این کشورها سعی کردند با تسهیل شرایط صدور ویزا و راه‌اندازی خطوط پرواز مستقیم از چین و هنگ‌کنگ، شرایط سفر را برای چینی‌ها آسان کنند و هر سال میهمانان چینی بیشتری را پذیرا باشند.

با مروری بر اطلاعات جمعیت‌شناختی گردشگران چینی نکات قابل‌توجهی درباره این بازار بسیار جذاب درمی‌یابیم؛ نکاتی که حتما باید پیش از ورود گردشگران به ایران مورد توجه برنامه‌ریزان قرار گیرد و آن، اینکه قریب به ۴۰ درصد از گردشگران چینی در فاصله سنی ۲۵ تا ۳۴ سال و کمتر از ۵ درصد آنها بیش از ۶۰ سال دارند. برای کشوری همانند ایران که اغلب گردشگران بین‌المللی‌اش افراد میانسال هستند و در زمره گردشگران تاریخی و فرهنگی قرار می‌گیرند، این بازار جوان می‌تواند چالش بزرگی باشد. ایران با ظرفیت‌های بی‌نظیر تاریخی، فرهنگی و طبیعی‌اش قطعا می‌تواند سلایق و علایق گوناگون را تامین کند. اما آنچه در این میان اهمیت بسیار دارد این است که برنامه عملیاتی تدوین شده از سوی سازمان میراث فرهنگی بتواند این ظرفیت‌ها را از قوه به فعل درآورد.

علاوه‌بر آن، ۵۸ درصد هزینه‌کرد گردشگران چینی در مقصدهای گردشگری به خرید اختصاص دارد. این آمار حاکی از آن است که با بازاریابی درست و دقیق جاذبه‌ها و همچنین ایجاد یک تجربه خرید منحصربه‌فرد، می‌توان سفری فراموش‌نشدنی را برای گردشگران چینی رقم زد.

نکته قابل تامل دیگر، شیوه سفر کردن چینی‌ها در مسافرت‌های بین‌المللی است. تا سال ۲۰۱۳، ۱۹ درصد از چینی‌ها سفرهای گروهی به همراه تورهای مسافرتی را برگزیده‌اند؛ (به گزارش مدیر بخش بازاریابی هتل‌های زنجیره‌ای کاسمپالیتو، اغلب مسافران این تورها خانواده‌ها یا زوج‌‌های جوان هستند. ۴۲ درصد آنها گردشگرانی بوده‌اند که اگرچه بسته سفر خود را از آژانس‌های مسافرتی خریداری کرد‌ه‌اند اما سفر انفرادی و بدون راهنما را ترجیح داده‌اند و در آخر ۳۹ درصد باقی‌مانده نیز مستقل از آژانس‌های مسافرتی سفر خود را برنامه‌ریزی کرده‌اند. بیشتر چینی‌هایی که با تور سفر می‌کنند کسانی هستند که برای اولین بار یک مقصد را تجربه می‌کنند؛ چرا که اغلب تورهای طراحی شده به یک مقصد تنوع چندانی ندارند. در واقع تمایز اصلی آنها در ترتیب قرار گرفتن برنامه‌های روزانه و همچنین هتل‌های محل اقامت مسافران است. در غیر این صورت جاذبه‌ها و گشت‌ها در اغلب مواقع مشابه یکدیگرند. از این رو گردشگران ترجیح می‌دهند در صورت تمایل به سفر دوباره به یک مقصد بیشتر به سلیقه و انتخاب خودشان تکیه کنند.

در واقع روند ورود گردشگران چینی به مقصدهای جدید تا کنون به این صورت بوده است که پس از کسب تجربه و اطلاعات کافی درباره یک مقصد در جریان سفر با تور، رفته‌رفته تمایل‌شان به سفرهای انفرادی و مستقل افزایش یافته است.

اما تا چه حد احتمال دارد گردشگران چینی مجددا به یک مقصد سفر کنند؟ جوست اسچِرِو، مدیرعامل بخش محصولات موبایل سایت تریپ ادوایزر (trip advisor) معتقد است که تمایل بسیاری از سوی چینی‌ها برای سفر دوباره و حتی سه‌باره به یک مقصد وجود دارد. او در گفت‌وگویی با یک روزنامه چینی اظهار کرده که انتظار آنان این است که تلاش چینی‌ها برای کسب اطلاعات کاربردی برای سفر مجدد به یک مقصد، آنها را در سال‌های نزدیک، به بزرگ‌ترین گروه مخاطبان تریپ اِدوایزر تبدیل کند.

این موضوع باعث شده است که این سایت بخشی از اطلاعاتی را که گردشگران چینی بیشتر به دنبال جست‌وجوی آنها بوده‌اند، به زبان چینی ترجمه کند؛ نکته‌ای که نباید از نظر برنامه‌ریزان و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی دور بماند. اِسچِوِر یکی از ویژگی‌های گردشگران چینی را سازگاری بسیار سریع آنان با تکنولوژی‌های جدید به‌ویژه اپلیکیشن‌های گوناگون موبایل می‌داند. او بیان می‌کند: چینی‌ها اپلیکیشن‌هایی که به آنها اجازه به اشتراک‌گذاری متن و تصویر را در یک شبکه گسترده از مخاطبان می‌دهد، خیلی می‌پسندند و در سفرها، بسیار از آن استفاده می‌کنند.

بی‌گمان هدف قرار دادن یک بازار جدید و تخصصی کردن محصولات و خدمات گردشگری برای آن بازار نیازمند اطلاعات ریز و درشت بسیار است؛ اطلاعاتی که سیستم‌های اجرایی بدون آنها قادر نخواهند بود برنامه‌ای برای توسعه گردشگری و افزایش درآمد ارزی تدوین کنند.