آیا تراز گردشگری کشور مثبت است؟

گروه گردشگری: معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از تراز مثبت صنعت گردشگری در ایران در سال‌های ۹۲ و ۹۳ و بهبود این روند در سال جاری خبر داد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، مرتضی رحمانی موحد در حالی خبر از مثبت بودن تراز گردشگری ایران می‌دهد که آمار گردشگران ورودی و خروجی در ۶ماه سال گذشته و دو ماه سال جدید هنوز منتشر نشده است و بر مبنای آخرین آمار، تنها در تابستان سال ۹۳ تراز گردشگری ایران مثبت شد. وی در گفت‌وگو با «ایرنا» بدون اشاره به آمار افزود: بررسی آمارهای ورودی و خروجی گردشگران خارجی در ایران و تاثیرات اقتصادی ناشی از آن نیز نشان می‌دهد که این وضعیت مثبت همچنان با شتاب بیشتری ادامه دارد.

معاون گردشگری کشور که قرار بود پیش از این در پایان فروردین ماه یا اوایل اردیبهشت‌ماه آمار گردشگران ورودی و خروجی را به رسانه‌ها اعلام کند، به اتخاذ سیاست‌های راهبردی از سوی دولت تدبیر و امید و به دنبال آن ایجاد آرامش درونی و بهبود روابط خارجی ایران که موجب تراز مثبت گردشگری کشور شده است، اشاره کرد و گفت: گزارش‌های آماری اخیر مبنی بر تراز منفی گردشگری در ایران است و پایه‌های آماری آن مربوط به ۲۰۱۲ و قبل از سال ۹۲ بود.

این درحالی است که پیش از این نیز این مقام مسوول، مبنای احتساب درآمدهای گردشگری کشور را بر اساس هزینه‌کرد متوسط هزار و ۷۰۰دلاری توریست‌های خارجی در ایران مثبت دانسته بود؛ آن هم در شرایطی که متوسط هزینه‌کرد گردشگران ورودی به خاورمیانه و در جهان، براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی رقمی در حدود ۹۲۰ و ۱۰۷۰دلار برآورد می‌شود.

وی در این گفت‌وگو تاکید کرد: وضعیت سفرهای دسته جمعی و تورهای گردشگری خارجی در سال ۹۳ نیز رشد بیش از ۹۶ درصدی را نشان می‌دهد. معاون گردشگری از ایجاد موج امید و نشاط و درخواست‌های مکرر گردشگران خارجی به ایران خبر داد.

بدون TSA هرگز!

همه اینها درحالی است که کارشناسان معتقدند تنها مرجعی که می‌توان با استناد به آن، تراز گردشگری هر کشور را مشخص کرد، سیستم آماری حساب‌های اقماری گردشگری یا TSA است. عضو هیات‌مدیره انجمن‌های صنفی راهنمایان تور سراسر کشور با تایید این مطلب، در خصوص مثبت شدن تراز گردشگری کشور به «دنیای اقتصاد» گفت: تا به TSA دست پیدا نکنیم، نمی‌توانیم با مبنای علمی آمار ارائه دهیم، البته پیش از هرچیز دیگری باید این سوال مطرح شود که مبنای اعلام این آمار چیست.

مهسا مطهر ادامه داد: اساس محاسبه تراز گردشگری ما یا باید طبق درآمد باشد یا طبق تعداد گردشگران ورودی و خروجی؛ چراکه این دو مبناهایی هستند که در جهان از آنها بهره گرفته می‌شود. وی با بیان این که اکنون مبنای اعلام آمار ورود و خروج گردشگران در کشور، آمار پلیس مهاجرت است، تصریح کرد: این آمار چند مساله را پیش روی ما می‌گذارد. نخست آنکه آیا این آمار تفاوتی بین بازدیدکننده و توریست قائل می‌شود؛ دوم آنکه آیا مسافران ترانزیت در این بین درنظر گرفته می‌شوند؛ سوم اینکه آیا ایرانی‌های مقیم خارج از کشور که با پاسپورت ایرانی به کشور سفر و مثل یک گردشگر پول خرج می‌کنند، در آمار محاسبه می‌شوند و چهارم، آیا کارگران افغانستانی و پاکستانی نیز به عنوان گردشگر در آمار ورودی‌ها قرار می‌گیرند؛ و سوال‌هایی مشابه این، که می‌تواند این سیستم را برای اندازه‌گیری تعداد گردشگران ورودی زیرسوال ببرد. این راهنمای گردشگری، با تاکید بر اینکه در دولت فعلی دست‌کم ما شاهد صداقت بیشتری در آمار هستیم و می‌بینیم که فعالیت‌های علمی بیشتری صورت می‌گیرد، تاکید کرد: حرف ما این است که با مطالعه تجارب دیگر کشورها در حوزه TSA، سعی در اجرایی کردن آنها داشته باشیم تا به دام آماری گرفتار نشویم.

مطهر با اشاره به اینکه بسیاری از تورها به‌دلیل بحران‌های اخیر منطقه لغو شده‌اند، گفت: در شرایطی که یکی دو سال اخیر به‌دلیل تغییر رویکرد دولت نسبت به جهان شاهد درخواست‌های مکرر خارجی‌ها برای سفر به ایران بودیم، اکنون تورهای خارجی کاهش یافته‌اند؛ البته نمی‌توان با استناد به چند آژانس حکم کلی داد ولی این چیزی است که ما به صورت عینی شاهد آن بوده‌ایم.

از UNWTO مشاوره بگیریم

عضو هیات‌مدیره انجمن‌های صنفی راهنمایان تور سراسر کشور به یک ظرفیت مغفول‌مانده در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اشاره کرد و توضیح داد: سازمان در حال حاضر سالانه مبلغ قابل توجهی را برای عضویت در سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) می‌پردازد که در ازای آن می‌تواند از نظر مشاوره‌ای این سازمان جهانی بهره بگیرد، ولی همچنان این اتفاق صورت نمی‌گیرد. در حقیقت این وظیفه UNWTO است که این مشاوره را ارائه کند، اما ما باید این درخواست را از آنها داشته باشیم تا در زمینه‌ای مانند استقرار سیستم آماری کارآمد ما را راهنمایی کنند.

مطهر با ابراز تاسف از اینکه ما با آمار بیگانه‌ایم، تصریح کرد: متاسفانه یا آمار را به درستی احصا نمی‌کنیم یا اگر آماری هم موجود باشد، آن را فرآوری نمی‌کنیم و من عنوان «آمارگریزی» یا «آمارهراسی» را به این وضعیت اطلاق می‌کنم.

این فعال گردشگری با اشاره به سخنان معاون گردشگری کشور در خصوص تراز گردشگری ایران اظهار کرد: اگر ایشان حرفی می‌زنند، قطعا نکته‌ای در این رابطه می‌دانند؛ ولی بهتر است با ارائه آمار صحیح و عدد و رقم دقیق و به صورت مستند در این خصوص صحبت شود. وی مساله آمار را یکی از مشکلات جامعه دانشگاهی در تحقیق‌ها و پژوهش‌ها نیز برشمرد و گفت: اگر بخشی در سازمان وجود دارد که به صورت تخصصی در حوزه احصای آمار فعالیت می‌کند، بهتر است تعامل خود را با جامعه آماری و رسانه‌ها تقویت کند تا ابهام‌ها در این خصوص هرچه سریع‌تر برطرف و حتی از دانشگاه برای کارهای آماری بهره گرفته شود که رابطه‌ای دو سویه و مفید شکل بگیرد.

عضو هیات‌مدیره انجمن‌های صنفی راهنمایان تور سراسر کشور در پایان از رسانه‌ها به عنوان صدای مردم و واحد نظارت یاد و تاکید کرد: هم فعالان صنعت در بخش خصوصی و بخش دولتی و هم رسانه‌های این حوزه، خواهان پیشرفت گردشگری کشور هستند. بنابراین‌ای کاش اگر نقدی از سوی رسانه‌ها صورت می‌گیرد، سازمان گردشگری و دولت آن را از چشم دوستی ببینند نه از چشم دشمنی؛ چراکه رسانه‌ها قرار نیست سازمان را زیرسوال ببرند، بلکه قرار است نکاتی را که سازمان در میان فعالیت‌های بی‌شمار خود فراموش می‌کند، متذکر شوند.

به گزارش «دنیای اقتصاد» معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حالی تاکید می‌کند طبق سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ شمار گردشگران خارجی به ایران باید به مرز ۲۰ میلیون نفر برسد و از هدف‌گذاری و برنامه‌های راهبردی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای تحقق این امر خبر می‌دهد که هنوز خبری از استقرار سیستم آماری گردشگری نیست و حتی اگر پیشرفت‌هایی در این زمینه صورت گرفته است، هنوز فعالان این صنعت و رسانه از آن بی‌خبرند. باید منتظر ماند و دید آیا سرانجام مساله مهم «آمار» جایگاهی در برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت کشور پیدا خواهد کرد یا این موضوع هنوز مثنوی هفتاد من کاغذ خواهد ماند.