«گردشگری برای فردا»، مسابقه سالانه انجمن بین‌المللی سفر و گردشگری

مهدیس مدنی کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم انجمن بین‌المللی سفر و گردشگری با هدف یافتن بهترین روش‌های رسیدن به توسعه پایدار، مسابقه سالانه «گردشگری برای فردا» را بنیان نهاده است. این رقابت بین‌المللی بهانه‌ای است برای یافتن راهکارهای محیط‌زیست دوستانه برای توسعه گردشگری با تاکید بر حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی و همچنین بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و اقتصادی جوامع محلی در مقصدهای گوناگون گردشگری در سراسر دنیا. این مسابقه درصدد است تا الگوهای برتر توسعه گردشگری جایگزین را شناسایی کند و با معرفی آنها به سایر دست‌اندرکاران در صنعت گردشگری، راهی را به سوی پایداری و تعادل بگشاید. از سوی دیگر یکی از عواملی که این رقابت را در جایگاهی ویژه قرار می‌دهد، نقش آن در شناسایی مشکلات و معضلاتی است که مقصدهای گردشگری با آنها دست به گریبان هستند. شرکت‌کنندگان در این مسابقه، در شش بخش با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. این شش بخش عبارتند از: جوامع بومی، مقصدها، محیط زیست، نوآوری، کسب‌وکارهای پایدار و جوایزی که به شخصیت‌های حقیقی و افراد اهدا می‌شود. تمامی تورگردانان یا صاحبان مشاغل در صنعت گردشگری می‌توانند در یکی از این بخش‌ها شرکت کنند. یک گروه ۲۰نفره از بهترین کارشناسان حوزه گردشگری پایدار در قالب هیات داوران به ارزیابی شرایط نامزدها می‌پردازند و در نهایت بهترین‌های هر بخش را تعیین می‌کنند. برندگان نهایی هر یک از شش بخش مذکور در سال ۲۰۱۵ طی مراسمی که قریب به ۲۰ روز پیش در مادرید اسپانیا برگزار شده بود معرفی شدند. در ادامه به صورت اجمالی به معرفی دو شرکت برنده در مسابقه «گردشگری برای‌فردا» سال ۲۰۱۵ می‌پردازیم. در بخش جوامع محلی، این جایزه به شرکت برگزارکننده «تورهای واقع‌گرا» اهدا شد. این شرکت در هندوستان قرار دارد و تمام فعالیت‌هایش حول ارائه یک تصویر واقعی از مردم هند شکل گرفته است. این شرکت اقدام به برگزاری تورهای پیاده‌روی در زاغه‌نشین‌های شهر هاراوی کرده که هدف از برگزاری چنین تورهایی فراهم آوردن امکانی برای تعامل مستقیم با مردم این محلات است. برگزارکنندگان این تورها نهایت تلاش خود را می‌کنند تا گردشگران به گونه‌ای وارد منطقه شوند و به تعامل با بومیان و کسب تجربه‌های رو در رو با آنان بپردازند که به زندگی عادی روزانه ساکنان خللی وارد نشود. در این تورها گردشگران اجازه می‌یابند در این محله‌ها قدم بزنند و در برخی فعالیت‌های روزانه ساکنان آن همچون ساخت سفال شرکت یا از کارخانه صابون‌سازی بازدید کنند ولی به هیچ روی اجازه عکاسی از افراد را ندارند. افراد ساکن در این محلات به عنوان راهنمای محلی گردشگران را همراهی می‌کنند. این شرکت در سال ۲۰۰۶ تنها ۳۹۷ نفر مسافر داشت، این آمار در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۱۶ هزار نفر رسید. استقبال بسیار از این تورها منجر به برگزاری تورهایی مشابه در شهرهای دیگر همچون دهلی شده است. همه این تلاش‌ها به آن معنا است که گردشگران بیشتری بخت آن را می‌یابند تا با داستانی واقعی از هند و مردمانش، به دور از هر گونه ابهام و اغراقی به خانه بازگردند. در بخش محیط زیست جایزه این رقابت به گروه «برنامه‌ریزی و توسعه سونِوا» در جزایر مالدیو اهدا شد. شاید برای بسیاری افراد این سوال پیش بیاید که چگونه در جزایری محصور در آب، صنعتی با وجود حجم بالای مصرف آب شیرین و انرژی و تولید رشته‌کوه‌هایی از زباله می‌تواند پایدار باشد؟ سونوا پاسخ این سوال را داده است. در سال ۲۰۰۸ سونوا ورود هر نوع بطری آب معدنی را به جزایر مالدیو ممنوع کرد و به جای آن اقدام به فروش آب معدنی‌ تصفیه‌شده‌ای کرد که با سرمایه خودش و با کیفیتی عالی تولید شده بود. پس از مدتی بخشی از سود حاصله از محل فروش آب‌های معدنی را در پروژه‌های تصفیه آب در کشورهای در حال توسعه سرمایه‌گذاری کرد و به این ترتیب ۶۰۰ هزار نفر از مردم بومی در این کشورها از منافع حاصل از چنین پروژه‌هایی بهره‌مند شدند. ۷۹ درصد از زباله‌ها و پسماندهای تولید شده از طریق گردشگری در جزایر تحت مدیریت سونوا به طرق گوناگون بازیافت می‌شدند. برخی از آنها در فعالیت‌های هنری با رویکرد حفاظت از محیط‌زیست به مصرف می‌رسند و برخی دیگر که عمدتا زباله‌های تر هستند به کمپوست تبدیل می‌شوند. از این کمپوست‌ها در باغ سبزیجات هتل‌ها برای حاصلخیز کردن خاک استفاده می‌شود. به این ترتیب هتل‌ها نیز این امکان را یافته‌اند تا غذاهای ارگانیک به مشتریان خود عرضه کنند. یکی دیگر از پروژه‌های محیط‌زیست دوستانه این شرکت که به صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کمک به کاهش تغییرات اقلیمی انجامیده است، تاسیس بزرگ‌ترین مرکز تولید انرژی خورشیدی در مالدیو است که ۵۰ درصد برق مورد نیاز هتل‌ها را تامین می‌کند. فراتر از همه این موارد این شرکت با برگزاری سمپوزیوم سالانه زندگی آرام (Slow Life) در تلاش است تا زندگی مردم بومی این جزایر را نیز به سوی پایداری هدایت کند. از طرفی کارشناسان گردشگری و محیط‌زیست معتقدند این سمپوزیوم فرصت مغتنمی است تا برترین‌های هر دو رشته گردشگری و محیط زیست گرد هم آیند و برای چالش‌های پیش روی مردم بومی و محیط زیست پیرامون‌شان چاره‌ای بیندیشند. بدیهی است اصلی‌ترین خاصیت چنین مسابقاتی دیده شدن تلاش‌هایی است که شاید در زاغه‌ای فراموش شده در گوشه‌ای از هند یا در مقصدهایی آشنا برای گردشگران صورت می‌گیرد؛ تلاش‌هایی برای تبدیل کردن دنیا به جایی بهتر برای زندگی.