ترکیه؛ برنده کشمکش آژانس‌ها و هتل‌های ایران

گروه گردشگری، عاطفه نبوی: تورهای داخلی در نوروز ۹۴ با کاهش تقاضای محسوسی روبه‌رو شدند؛ این موضوع را تعدادی از برگزارکنندگان فعال و قدیمی تورهای داخلی ایران به «دنیای‌اقتصاد» خبر داده‌اند. کاهش سفرهای داخلی در حالی رخ می‌دهد که به صورت کلی میزان سفر ایرانیان در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، خبرها حاکی از لغو شدن بعضی از تورهای ایران‌گردی در نوروز ۹۴ و کاهش رزرو هتل‌های معروف برای ایام نوروز است. این اتفاق در میدان عرضه و تقاضای بازار گردشگری ایران نشان از آن دارد که شاید نتوان در این بازار با افزایش میل مردم به سفر، قیمت را افزایش داد و منتظر سود بیشتر ماند.

اما واقعا چه چیزی ایرانی‌ها را از سفر در ایران منصرف کرده تا پیش از دیدن شیراز و اصفهان و کیش ارزهایشان را به جیب ترکیه بریزند؟ مطمئنا میزانی از سفرخارجی و تمایل به دیدن سرزمین‌ها و مردمانی دیگر طبیعی است و در همه جا وجود دارد، اما برهم‌خوردن این توازن و اینکه وجود محرک‌هایی مانند مزیت‌های رقابتی موجود در آن کشورها عامل چنین تصمیمی باشد نشان از وجود ضعفی در سیستم گردشگری داخلی ما دارد که قابل پیگیری است.

قیمت هتل‌ها، تورهای داخلی را فلج کرد؟

میلاد فرزین، مدیر یکی از همین تورهایی که در روزهای اخیر با رکود تورهای داخلی مواجه شده‌اند، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» دلیل اصلی این رکود را افزایش غیرمنطقی قیمت هتل‌ها می‌داند و می‌گوید: این بالا بردن نرخ هر چند اگر بر اساس آیین‌نامه‌ها و تعرفه‌ها درست باشد اما با توجه به معادلات بازار درست نیست؛ چرا که هتل‌داران باید خود را با معادلات منطقه‌ای منطبق کنند و برای بازاریابی انعطاف بیشتری در زمان ارائه قیمت‌ها داشته باشند. در غیر این صورت اتاق‌های خودشان هم خالی می‌ماند. اما رئیس جامعه هتلداران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» ضریب اشغال هتل‌های کشور را مانند قبل اعلام می‌کند و می‌گوید: هتل‌های بزرگ ما مثل سال‌های پیش ضریب اشغال بالایی در نوروز دارند و تغییر خاصی نداریم. بقیه هتل‌ها هم متناسب با اینکه در کدام شهر واقع شده باشند، ضریب اشغال‌های متفاوتی دارند و به هرحال در وضعیت عادی خود به سر می‌برند.

جمشید حمزه‌زاده درباره افزایش قیمتی که به نظر تورگردانان موجب انصراف مسافران شده است نیز می‌گوید: ما برای عید هیچ افزایش قیمتی نداریم و اگر هم در جایی افزایش مشاهده شده داستان از این قرار است که هتلدار تخفیفی را که پیش از این می‌داد دیگر نمی‌دهد و این در حوزه اختیارات خود آنان است.

وی با اشاره به اینکه سیستم نظارت بر قیمت هتل‌ها به شکلی است که امکان تخلفی وجود ندارد، تاکید می‌کند: با سه سازوکار موازی و به وسیله سه دستگاه جداگانه این نظارت صورت می‌گیرد که احتمال تخلف را به حداقل می‌رساند. اول از طریق خود جامعه هتل‌داران، دیگری به‌واسطه کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و در نهایت سیستم کلی نظارت کشوری.

اما به نظر فرزین در فصل اوج سفر، برداشتن تخفیف‌هایی که خود هتلداران هم به ضرورت وجود آنها برای جذب و نگهداشتن گردشگر پی برده بودند، اشتباه است و می‌گوید: واقعیت این است که تا زمانی که گردشگری از رشد پایدار و تا حدی تضمین شده در کشور برخوردار نشود، نباید مزیت رقابتی قیمت پایین ایران را در منطقه، از دست داد.

نقش حمایتی جامعه هتلداران اثر عکس دارد

وی برخورد غیرمنعطف با بازار عرضه و تقاضا در بازاریابی گردشگری و بالطبع هتل‌داری را مانع رشد آن می‌داند و تاکید می‌کند: جامعه هتل‌داران برای خود نقش حمایت از منافع و حقوق هتل‌داران را تعریف کرده و این وظیفه را فقط به شکل افزایش قیمت هتل‌ها در هر سال، انجام می‌دهد؛ درحالی‌که بدون توجه به سایر عوامل موثر بر بازار در دراز مدت، این موضوع به ضرر خود ایشان هم تمام می‌شود.

این فعال گردشگری در ادامه تاکید می‌کند: در وضعیتی این چنینی، کشورهای همسایه، مثلا ترکیه به بازاریابی در کشور ما می‌پردازد و در روند این کار ابتدا به قیمت هتل‌های ما توجه و برای جذب گردشگران ایرانی قیمت خود را در سطحی تنظیم می‌کند که بتواند گردشگران ما را جذب کند و این لزوما بر اساس نرخ تعرفه‌های آنان نیست و گاه خیلی پایین‌تر از آن است و به این ترتیب هتل‌ها و تورهای داخلی ما فصل پیک سفر خود را از دست می‌دهند.

فرزین قیمت بالای بسته‌های ارائه شده تورهای داخلی، در نتیجه قیمت بالای هتل‌ها را دلیل عدم اقبال ایرانیان به گردشگری داخلی دانسته و می‌گوید: در این ایام؛ پی‌در پی تبلیغاتی از بهترین تورها و هتل‌های ترکیه، امارات و... دریافت می‌کنیم که قیمت تمام‌شده اقامت در آنها پایین‌تر از یک سفر داخلی در همان سطح و با همان امکانات به اصفهان و شیراز وکیش درمی‌آید و در این وضعیت طبیعی است که گردشگر ترجیح دهد سفر خارجی را انتخاب کند.

این تورگردان در ادامه تاکید می‌کند: همیشه در سال‌های گذشته ما از ۱۰ بهمن دیگر امکان رزرو هتل‌های بزرگ و خوب را برای تورهای داخلی خود نداشتیم، درحالی‌که در حال حاضر به نظر می‌آید که آنها هنوز هم جای خالی دارند و بعضا در تماس با آژانس‌ها می‌خواهند که در تکمیل ظرفیت‌شان به آنها کمک کنند. ممکن است حتی با تخفیف‌هایی که از این پس اعمال می‌شود این ظرفیت تکمیل شود، اما چنین روالی، صحیح نیست و به هرحال مسافر دیگر تصمیم خود را گرفته‌است.

مطمئنا نمی‌توان عدم تمایل ایرانیان برای خرج کردن پول‌های خود در مقاصد داخلی را به قیمت بالای هتل‌ها تقلیل داد و چنین کاری منجر به تحلیلی یک بعدی و ناقص می‌شود که گاه ما را در نتیجه‌‌گیری به بیراهه می‌برد. به نظر می‌آید عدم آشنایی با بازارها و استانداردهای جهانی بازاریابی گردشگری در حوزه‌های مختلف در آستانه ورود جدی‌تر ایران به این عرصه به نسبت رشد‌یافته بین‌المللی، یکی از چالش‌های عمده پیش روی فعالان این حوزه باشد.

با وجود گزارش‌هایی که از رشد گردشگری خارجی ایران در یکی دوسال اخیر رسیده، ناگفته پیداست که رشد پایدار آن در گرو توسعه و استاندارد‌سازی گردشگری داخلی و رونق آن است؛ یعنی در ابتدا می‌توان به شکل منطقی جلوی خروج ارز از کشور را گرفت و در ادامه برای ارزآوری هم تلاش کرد.

اینکه هتل‌ها بخواهند نرخ مصوب و متناسب با تعرفه را آن هم در ایام پیک سفر دریافت کنند، با توجه به ضریب اشغال پایین آنها طی سال به نوعی قابل درک و پذیرش است، اما با توجه به عکس العمل بازار به نظر می‌آید، این کار منافع درازمدت آنها را در پی نخواهد داشت بنابراین منطقی به نظر می‌رسد، همان‌طور که تاکید شد در این تخفیف‌دادن‌ها و لغو آن حتما رقبا و شکل و میزان عرضه و تقاضا را نیز در نظر داشته باشند.

با این وجود ورود این شاخص مهم به مساله نرخ‌گذاری هتل‌ها در زمان تعیین تعرفه چندان ضروری به نظر نمی‌رسد و حتی گروهی بر آزادسازی نرخ هتل‌ها و تنظیم آن براساس نیازهای بازار و با وجه نظر قرادادن وضعیت رقبا تاکید دارند تا به این ترتیب بازار بتواند انعطاف خود را در زمان پیک و غیر پیک سفر حفظ کند.