توریسم، کاهش درآمد نفتی را جبران می‌کند؟
گروه گردشگری، پرستو فخاریان: درآمد ایران از نفت کاهش پیدا خواهد کرد؛ گزاره‌ای که این روزها همزمان با بررسی بودجه ۹۴ مطرح می‌شود. به گفته کارشناسان به‌دلیل کاهش قیمت نفت در سطح جهانی، در بودجه ۹۴ شاهد کاهش منابع درآمدی خواهیم بود. حالا با عنایت به این موضوع بسیاری به دنبال جایگزینی برای آن بخش از درآمد کاهش یافته نفت هستند و اغلب صاحب‌نظران، از درآمد حاصل از گردشگری به عنوان جایگزین مناسب نام می‌برند؛ گرچه این جایگزینی بدون اما و اگر نیست. از سوی دیگر همزمان با کاهش درآمدهای نفتی در بودجه ۹۴، از توجه ویژه به گردشگری در بودجه سال آینده و برنامه ششم سخن به میان می‌آید. رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز به کرات گفته است گردشگری می‌تواند درآمدی معادل فروش نفت برای کشور داشته و از جایگزین‌های اقتصاد تک‌محصولی و متکی به نفت باشد. مسعود سلطانی‌فر به آماری که از درآمدهای گردشگری احصا کرده است، استناد می‌کند. به گفته وی میانگین درآمد از هر گردشگر در سال گذشته حدود ۱۳۰۰ دلار بوده و با توجه به حجم ۷/۴ میلیون نفری گردشگران خارجی ایران در سال ۹۲، مجموع درآمد کشور از این راه ۶ تا ۶/۵ میلیارد دلار محاسبه شده است. سلطانی‌فر همچنین یادآور شده است که باید بر اساس سند چشم‌انداز در سال ۱۴۰۴ به ۲۰ میلیون گردشگر و ۲۵ میلیارد دلار درآمد برسیم.
با این اوصاف و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، حتی در سال ۱۴۰۴ نیز گردشگری نمی‌تواند جایگزین تمام و کمالی برای نفت باشد؛ با این وجود مسوولان بارها گفته‌اند توریسم می‌تواند جای نفت را در اقتصاد ایران بگیرد.
درآمد نفتی، ۲۰برابر درآمد گردشگری
استاد دانشگاه تهران در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: هنوز خیلی زود است که بخواهیم چنین ادعایی داشته باشیم. دکتر زاهد قادری ضمن اشاره به بررسی جوانب مختلف و آمارهای موجود از درآمد نفتی و درآمد گردشگری ایران خاطرنشان می‌کند: سال ۲۰۱۲ درآمد نفتی ایران رقمی بالغ بر ۵۷ تا ۶۰ میلیارد دلار بود که در برابر همین آماری که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از درآمد توریسم ایران اعلام می‌کند، قابل مقایسه نیست.
این استاد دانشگاه ساینس مالزی در خصوص آمارهای اعلام شده از درآمد گردشگری ایران می‌افزاید: به نظر نمی‌رسد این آمارها معقول و منطقی باشد. براساس میانگین درآمدی که سازمان جهانی جهانگردی اعلام کرده است، کشورمان می‌تواند تنها در حدود ۲ تا ۳ میلیارد دلار در سال گذشته درآمد کسب کرده باشد؛ این تقریبا نصف درآمدی است که به صورت رسمی عنوان می‌شود. طبق میانگین جهانی، درآمد حاصل از هر گردشگر در سال گذشته میلادی چیزی در حدود ۸۵۰ تا ۹۰۰ دلار برای جامعه مقصد است.
به گفته قادری، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری براساس فاکتورها و درآمدهای حاصله در جنوب آسیا، این میزان درآمد کلی را محاسبه کرده و از آنجایی که قریب به ۷۰تا۸۰ درصد از این میزان، سهم هند از گردشگری است، نمی‌توان این رقم درآمد را برای ایران پذیرفت؛ کمااینکه این موضوع را هم باید درنظر گرفت که از ۷/۴ میلیون نفری که گفته می‌شود به ایران وارد شده‌اند، بسیاری از آنها تنها مسافر بوده‌اند و گردشگر محسوب نمی‌شوند.
قادری با ۲۰ برابر خواندن درآمد نفتی کنونی ایران نسبت به درآمد گردشگری، تاکید می‌کند: با نگاهی واقع‌بینانه می‌توان متوجه چنین شکاف عظیمی شد. بنابراین باید فکر این را که در کوتاه‌مدت می‌توانیم در اقتصاد ملی، گردشگری را به جای نفت بنشانیم از سر بیرون کنیم؛ با این حال در حال حاضر و با کاهش درآمد نفتی توریسم می‌تواند بخشی از این درآمد را پوشش دهد. استاد دانشگاه تهران می‌افزاید: در بلندمدت اما می‌توانیم با یک برنامه‌ریزی صحیح، رویکردی منطقی و دور از موازی‌کاری دستگاه‌های مختلف توریسم را جایگزین نفت کنیم؛ کاری که دست‌کم ۲۰ تا ۳۰ سال زمان می‌برد.
تحقق یک رویا
جایی را که امروز ایران در آن ایستاده است، البته از مدت‌ها پیش بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند و معتقد بودند نمی‌توان برای توسعه اقتصادی و پیشرفت ایران به نفت اتکا کرد. اما عدم توجه به نیازهای بلندمدت اقتصادی و باقی ماندن در اقتصاد تک محصولی، اکنون ما را وادار کرده است که دست کم در کوتاه‌مدت فکری به حال جبران کاهش درآمدهای نفتی کشور کنیم. حالا به نظر می‌رسد دستیابی به این هدف آنقدر به طول انجامیده که تبدیل به رویا
شده است. به اعتقاد کارشناسان در صورتی که دولت روحانی در ادامه روند فعلی پایدار باشد و به افزایش صادرات غیرنفتی و گسترش گردشگری پایبند باقی بماند، می‌توان در بلندمدت امیدوار بود که گردشگری بخش قابل ملاحظه‌ای از درآمدهای نفتی را جبران کند اما چنانچه نیاز کشور به عبور از اقتصاد تک محصولی، همچنان در حد حرف باقی بماند گردشگری هیچگاه به گرد پای نفت نیز نخواهد رسید؛ تحقق این رویا بدون دستیابی به زیر ساخت‌های مناسب و حفظ بازاری که در یکی دو سال اخیر در گردشگری ایجاد شده است، رخ نخواهد داد.
ارسال نظر