گردش به شرق  در بازاریابی گردشگری

گروه گردشگری، فاطمه باباخانی: بازار گردشگری ورودی ایران برای سال‌ها در اختیار شهروندان کشورهای اروپایی و آمریکا بوده است؛ در کنار آنها گردشگران زیارتی که از کشورهای اطراف به کشورمان می‌آیند بخش دیگری از بازار توریسم را تشکیل می‌دهند. مسوولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اما امیدوارند با گسترش این بازارها، منافع بیشتری را از صنعت گردشگری کسب کنند. گفت‌وگو و انعقاد تفاهم‌نامه با کشورهای مختلف نظیر چین، کره‌جنوبی و... از جمله این راهکارها است؛‌ اما تعیین بازارهای جدید بر مبنای چه ملاک‌هایی مورد نظر قرار می‌گیرد و شامل چه قشری از گردشگران می‌شود؟ هدف‌گیری بازارهای میلیاردی

رئیس جامعه تورگردانان در همین رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: بازارهایی مانند اروپا و آمریکا از جمله بازارهایی هستند که سال‌ها است صنعت گردشگری ایران با آنها کار می‌کند و ما در دوره‌های متعدد تاریخی تنها شاهد نوسان تعداد گردشگران وارد شده به ایران از این کشورها بوده‌ایم. توریست‌های این دو قاره عموما به فرهنگ، تمدن و تاریخ ایران علاقه‌مندند و می‌خواهند از بناهای تاریخی کشورمان دیدن کنند.

ابراهیم پورفرج افزود: در کنار این بازارهای سنتی ما درصددیم بازارهای جدید را به صنعت گردشگری ایران بیفزاییم. چین یکی از این بازارها است که تا به حال گردشگران ورودی زیادی به ایران نداشته است؛‌ از این رو بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که بین ایران و چین منعقد شده در پی به دست آوردن سهم خود از این بازار بزرگ هستیم. وی در همین رابطه ایران را صد و یازدهمین مقصد گردشگران چینی عنوان کرد و گفت: با توجه به حجم ۱۰۰ میلیونی گردشگران خروجی این کشور ما باید رتبه خود در لیست مقاصد توریست‌های چینی را ارتقا دهیم.

رئیس جامعه تورگردانان، روسیه را دیگر بازار جدیدی دانست که جامعه تورگردانان آن را تعقیب می‌کند و گفت: با وجود نزدیکی روسیه به ایران و مناسبات خوب دو دولت، گردشگران روسی بخش کوچکی را در بازار ایران تشکیل می‌‌دهند؛ از این رو ما در حال بررسی و مذاکره برای رونق این بازار جدید هستیم.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا تحریم‌های روسیه که به اقتصاد این کشور صدمه زده است، موجب نشده روسیه از بازار گردشگری ورودی ایران حذف شود یا در رتبه پایین‌تری قرار گیرد؛‌ اظهار کرد: توریست‌های روس عموما از تمکن مالی خوبی برخوردارند و در کشورهای مختلف نظیر ترکیه هزینه‌های زیادی را برای سفرشان خرج می‌کنند.

پورفرج از هند به عنوان دیگر بازار هدف گردشگری ورودی نام برد و تصریح کرد: هند با توجه به جمعیت بالای خود یک بازار بالقوه برای ایران محسوب می‌شود اما تاکنون روی آن فعالیت خاصی صورت نگرفته است و ما قصد داریم آن را به چین و روسیه به عنوان بازارهای هدف بیفزاییم.

این فعال حوزه گردشگری درباره چگونگی تعیین بازارهای گردشگری به «دنیای اقتصاد» گفت: یک تیم مطالعاتی از جنبه‌های مختلف نظیر فرهنگ، جمعیت، قدرت مالی و اقتصاد، مقررات و قوانین حاکم بر این بازار و... بازارها را مورد بررسی قرار داده و در مواردی نیز مطالعات میدانی در کشورها انجام می‌دهد تا در نهایت اولویت‌بندی بازارها را در قالب یک بسته ارائه دهد.

وی با تاکید بر اینکه چین بازار بزرگی است که گردشگرانش بیشترین هزینه را در کشور میزبان می‌کنند، افزود: تمول مالی گردشگران روس نیز در کنار عدم تبلیغات منفی دولت آنها علیه ایران و نزدیکی به کشورمان از دلایل این اولویت‌گذاری بوده است.

طبیعت‌گردی و گردشگران لوکس

پورفرج در پاسخ به این پرسش که آیا برای تغییر طبقه گردشگران ورودی به ایران مطالعاتی صورت گرفته و برنامه‌هایی ارائه شده است، گفت: در حال حاضر عمده گردشگرانی که به ایران می‌آیند در گروه و طبقه گردشگران فرهنگی جای می‌‌گیرند که قصد دارند کمترین هزینه را با بیشترین روزها در ایران داشته باشند. به عنوان مثال یک استاد دانشگاه که از دانشگاه‌های اروپایی به ایران آمده، قصد دارد از شهرهای تاریخی ایران در مدت ۱۰ روز دیدن کرده و کمترین هزینه را نیز متحمل شود. وی رفع این مشکل و ورود گردشگران لوکس را منوط به در نظر گرفتن تفریحات و تنوع بخشی به برنامه‌ها برای پرکردن اوقات فراغت توریست‌های ورودی دانست و تصریح کرد: ما حتی در شهرهای گردشگرپذیر گزینه‌هایی نظیر رستورانی که موسیقی سنتی در ساعات اول شبانه داشته باشد، نداریم. بنابراین پس از بازدیدهای روزانه، گردشگر رها شده و ناچار است در اتاقش تا صبح روز بعد و آغاز برنامه‌ها تنها بماند.

رئیس جامعه تورگردانان از رونق سایر انواع گردشگری به عنوان دیگر راهکار جذب توریست‌های خارجی نام برد و گفت: تابستان امسال ما تورهای طبیعت‌گردی خود را راه‌اندازی و ۶ مسابقه رالی و یک مسابقه دوچرخه‌سواری برگزار کردیم که با استقبال خوبی نیز مواجه شد. وی با این حال گرفتن مجوزهای مرتبط با این امر را نیازمند یک فرآیند طولانی دانست و ادامه داد: گرچه ما برای گرفتن مجوز با مشکلی مواجه نشدیم اما کوتاه کردن این روندها می‌‌تواند رونق بیشتری را در عرصه گردشگری ورودی به دنبال داشته باشد؛ کما اینکه در تابستان امسال از پنج‌هزار کوهنورد صعود کننده به دماوند، حدود ۹۰۰ نفر را گردشگران خارجی تشکیل می‌دادند.

پورفرج در ادامه سخنانش ارتقای کیفیت و قیمت‌های متعادل را ضرورت گردشگری ایران خواند و گفت: در عرصه گردشگری داخلی شاهدیم قیمت سفر به برخی نقاط، از سفر به کشوری نظیر ترکیه گران‌تر و این امر سبب کاهش یا ایستایی گردشگری در این مناطق شده است؛ زیرا مسافر علاوه‌بر سفر، به کسب تجربه‌های تازه علاقه دارد و بازدید از یک کشور خارجی به مراتب از تنوع بیشتری نسبت به یک سفر داخلی برخوردار است و توریست فضاهای تازه‌ای اعم از فرهنگی، زبانی و... را در گردشگری خروجی تجربه می‌کند.

آنچه از گفته‌های این فعال حوزه گردشگری برمی‌آید نشان‌دهنده سمت‌وسوی شرقی در بازار گردشگری ورودی ایران است. چین، روسیه و هند اکنون گزینه‌های روی میزی هستند که قرار است در کنار اروپا و آمریکا تبلیغات و بازاریابی در آنها صورت گیرد. از همین رو است که مرتضی رحمانی‌موحد معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درحالی‌که بر شرکت در نمایشگاه‌های برلین و ایتالیا تاکید می‌کند، حضور در نمایشگاه چین را نیز از جمله ضرورت‌های این عرصه می‌داند. با این حال یافتن بازارهای جدید تنها جوابگوی گوشه‌ای از نیازهای صنعت گردشگری ایران است. کمبود زیرساخت‌ها قدرت بلندپروازی از جذب گردشگران در تعداد بالا را از ما می‌گیرد. از این رو ضمن شروع ساخت و سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی واحدهای اقامتی، آموزش تورگردانان، حمل‌ونقل مناسب و سرویس‌های بهداشتی برای رفاه گردشگران ورودی باید به دنبال ایجاد بازاری بود که در کمترین تعداد بیشترین فایده و منفعت اقتصادی را برای کشورمان به همراه داشته باشد. طبیعت‌گردی گزینه‌ای است که دیدارهای شتابزده از سایت‌های تاریخی را کاهش داده و ضمن پراکندگی توریست‌ها در یک جغرافیای بزرگ‌تر، نگرانی از پر کردن اوقات فراغت گردشگر را نیز برای راهنمایان کمرنگ‌ می‌کند.