مترجم: مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com نه اتومبیل‌سازی، نه صنعت فولاد و نه خدمات مالی، بلکه سرگرمی است که به سرعت در حال تبدیل شدن به چرخ‌های جدید اقتصادی جهان است. همان‌طور که خریداران انتظار دارند که فروشندگان به شیر ویتامین D اضافه کنند، مشتریان نیز انتظار دارند که هر کالایی دارای ویتامین E باشد. آن ویتامین E، سرگرمی است. دو سخن بالا، نظر دو کارشناس و صاحب‌نظر اقتصادی در مورد سرگرمی است. توجه به برنامه‌های تفریحی روزافزون تولید شده رسانه‌های جمعی نشان‌دهنده این موضوع است که طی سال‌های گذشته مفهوم سرگرمی تا چه اندازه گسترده و فراگیر شده است. هرچند که در گذشته نیز جوامع مختلف در کنار فعالیت‌های روزانه خود سرگرمی و تفریحات مختلفی داشته‌اند، اما امروزه به دلایل مختلف از جمله کاهش هزینه‌های سفر، افزایش دسترسی به مقاصد، بهبود سطح رفاه بسیاری از مردم جهان و فشار روانی زندگی مدرن نیاز به تفریحگاه‌های توریستی بیشتر وجود دارد. با توجه به آنکه گردشگری بخش بزرگ و در حال رشد زندگی ما است، انتظار می‌رود که اهمیت سرگرمی به‌عنوان یک جاذبه مرکزی مهم همچنان در حال افزایش باشد. همان‌طور که امروزه بسیاری از مقاصد با محور قرار دادن تفریح و سرگرمی تبدیل به مقاصد بزرگ و تاثیرگذاری در اقتصاد کشورها شده‌اند.

سرگرمی؛ ویژگی اصلی مقاصد بزرگ

فعالیت‌ها و رویدادها همیشه به‌عنوان اجزای سنتی جاذبه گردشگران و تقریبا برای همه مقاصد شناخته می‌شده‌اند؛ اما امروزه سرگرمی در حال تبدیل شدن به شاخصه اصلی برخی از مقاصد خاص مانند لندن، نیویورک (در جهان انگلیسی زبان) و پاریس است. تئاتر در لندن، نمایش‌های خیابان برادوی در نیویورک و زندگی شبانه سرشار از موسیقی و شادی در پاریس اساسا به‌عنوان سرگرمی برای جمعیت کلان‌شهرهایی رشد کرده‌اند که آنها را احاطه نموده‌اند. آنها به این دلیل که توانسته بودند قبل از آنکه تلویزیون مزایای جغرافیایی‌شان را کاهش دهد، به خوبی شناخته شوند، نه تنها توانستند بقای خود را تضمین کنند، بلکه امروزه به یکی از مهم‌ترین دلایل برای بازدید از این شهرهای مسافرپذیر تبدیل شده‌اند.

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، برای سال‌های طولانی تئاترهای نیویورک و لندن دو جاذبه توریستی عمده برای جریان گردشگران ورودی بوده‌اند؛ اما پاریس و لندن تنها شهرها و مقاصدی نبوده‌اند که از سرگرمی به عنوان جاذبه محوری استفاده کرده‌اند. پارک‌های موضوعی مختلف مانند دیزنی‌لند، دیزنی‌ورلد، دنیای دریایی فلوریدا، دیزنی‌یوروپ و دیزنی‌ورلد ژاپن به‌رغم آنکه کارکردهای مختلفی دارند، اما توانسته‌اند با ترکیب طیف وسیعی از سرگرمی‌ها در یک بسته کامل و ارائه سایر تسهیلات مکمل اقدام به جذب گردشگران و ارائه امکان اقامت چند روزه به آنها کنند. شهربازی‌ها نیز شکل دیگر محور قرار دادن سرگرمی به‌عنوان جاذبه گردشگری هستند؛ اما تفاوت عمده آنها با پارک‌های موضوعی این است که در پارک‌های موضوعی علاوه‌بر سرگرمی‌های کودکان و وسایل مختلف بازی، امکانات و تسهیلاتی نیز برای بزرگسالان (از جمله فروشگاه‌ها، رستوران‌ها، سینماها و مراکز تئاتر) و همچنین اقامت گردشگران فراهم شده است. از موارد دیگر سرگرمی می‌توان به سینماها، جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و رویدادهای ورزشی اشاره کرد. به جز آن، سایر مقاصد کوچک بر برخی از جنبه‌های خاص صنعت سرگرمی متمرکز شده‌اند. توسعه شهر نشویل (در ایالت تنسی آمریکا) را می‌توان از دیدگاه گردشگری مرهون رشد و برگزاری ۷۵ ساله جشنواره «گراند ال اپری» و میزبانی موسیقی‌های روستایی (کانتری) دانست. اما نشویل در این رقابت خود را تنها نمی‌بیند. شهر برانسون (در ایالت میسوری آمریکا) خود را به‌عنوان «پایتخت موسیقی زنده جهان» با میزبانی ۳۰ تئاتر در سال و بیش از ۶۰ نمایش مطرح کرده است. موفقیت دالی‌وود نیز که در ناحیه موسیقی مشابهی از آمریکا مانند نشویل قرار گرفته است، نشان می‌دهد که چگونه یک مقصد می‌تواند حول اعتبار و عملکرد یک هنرمند (در این مورد دالی پارتون) شناخته‌شده و مشهور به عنوان خواننده موسیقی روستایی توسعه یابد. نکته قابل توجه آن است که هم در مورد برانسون و هم دالی‌وود باید گفت که در هر دو مورد توسعه مقاصد به‌رغم منابع محدود، صورت گرفته است. موارد بسیار دیگری نیز مشاهده می‌شود که مقاصد گردشگری با محوریت سرگرمی در دل بیابان‌ها ایجاد شده و توسعه یافته‌اند. در این موارد کارشناسان اقتصادی و سیاست‌گذاران با مشاهده و بررسی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های محیطی و غیرمحیطی، اقدام به انتخاب بهترین محور توسعه برای شهرهای خود کرده‌اند. همچنین در هر دو مثال ذکر شده مشاهده می‌کنیم که هنرمندان بیش از آنکه به‌عنوان کارکنان مجموعه‌های سرگرمی ایفای نقش کنند، به دنبال کنترل مالکیت و کمک به توسعه مقاصد بوده‌اند.

توریسم فرهنگی در قالب تئاتر و نمایش

در اروپا، به‌دلیل غنای جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی، شکل مقاصد سرگرمی آمریکایی نه ضروری به نظر می‌رسد و نه مطلوب. به صورت مشابه با آمریکا و به‌رغم شهرت کمتر، نمایش‌های فرهنگی خیره‌کننده مختلف در اروپا برگزار می‌شود و حتی در بسیاری از شهرهای آسیا و بخش‌های دورافتاده آفریقا نیز می‌توان جاذبه‌های «توریسم فرهنگی» را برای بخش‌های محدودتری از بازار سفر مشاهده کرد. در قسمت جنوبی آلمان، نمایش رنج و اندوه حضرت عیسی که به «اوبرامرگا» شهرت دارد، یک سرگرمی مذهبی-فرهنگی پرشکوه محسوب می‌شود که ۱۰ سال است برگزار شده و گردشگران زیادی را برای شرکت در آن راهی آلمان می‌کند. در آمریکای جنوبی، «فستیوال اینتی رایمی» که به صورت سالانه در کاسکو پرو برگزار می‌شود و در آن ساکنان محلی برای بیعت با خدای خورشید، اینتی گرد هم می‌آیند، باعث جذب گردشگران فراوان می‌شود.