مترجم: مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com درحالی که جاذبه‌های یک مقصد انگیزه‌های اولیه را برای گردشگران ورودی مهیا می‌سازند، عوامل و منابع پشتیبان، همانطور که از نامشان برمی‌آید، بستری برای موفقیت صنعت توریسم فراهم می‌آورند. یک مقصد در صورت فقدان عوامل و منابع پشتیبان، حتی اگر از جاذبه‌های فراوانی منتفع باشد، حداقل در کوتاه‌مدت نمی‌تواند به راحتی توسعه مطلوب داشته باشد. این موضوع در ناحیه‌ای که فقیر، توسعه نیافته و فاقد جمعیت کافی باشد، بیشتر مصداق دارد. سوال در اینجا است که یک مقصد چگونه می‌تواند با استفاده از جاذبه‌های خود به تدریج و به روشی معقول صنعت توریسم را توسعه دهد؟ و چگونه می‌توان عوامل و منابع پشتیبان مورد نیاز را نیز تامین نمود؟

در مقصدی که دارای یک بنیان اقتصادی قوی است، مشکل یاد شده با شدت زیادی بروز نخواهد کرد. هر چند که با این وجود، کیفیت، گستردگی و حجم عوامل و منابع پشتیبان در شکل‌دهی پتانسیل لازم برای گردشگری نقش خواهد داشت. در هر صورت مطلب حائز اهمیت برنامه‌ریزی و مدیریت موشکافانه برای اطمینان از تعادل و بالانس مناسب بین رشد توریسم و توسعه زیرساخت‌ها و سایر منابع تسهیل‌کننده است. بدون چنین تعادلی، سیستم‌های اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیک و حتی احتمالا سیاسی در معرض ریسک خواهند بود.

زیرساخت‌ها؛ پشتیبان گردشگری

یکی از مهم‌ترین عوامل پشتیبان شرایط و گسترش مناسب زیرساخت‌های یک مقصد است. برخی از مولفه‌های زیرساخت‌ها تاثیر مستقیم بر رقابت‌پذیری مقاصد دارند. به عنوان مثال خدمات حمل‌ونقل و تسهیلات برای مسافران حیاتی هستند. بزرگراه‌ها، خطوط راه‌آهن، خدمات اتوبوسرانی، فرودگاه‌ها و پایانه‌های کشتیرانی اقدام به حمل و نقل مسافران در مسیرهای رفت و برگشت می‌کنند. به همان اندازه که وجود زیرساخت‌ها و شبکه حمل و نقل اهمیت دارد، کیفیت آنها نیز باید مدنظر قرار بگیرد. مقصدی می‌تواند در سطح جهانی رقابت‌پذیر باشد که سیستم‌های حمل‌ونقل آن قابل اتکا، کارآ، تمیز، ایمن و در دسترس بوده و بتوانند مسافران را به راحتی به مکان‌ها و جاذبه‌های گردشگری برسانند. وجود زیرساخت‌ها برای تمامی فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی اهمیت دارند. گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و وجود سیستم‌هایی نظیر بهداشت، ارتباطات، تسهیلات عمومی، سیستم قضایی و آب آشامیدنی می‌تواند به توسعه موثر و کارآی توریسم منجر شود.

توسعه توریسم همچنین وابسته به طیفی از سایر منابع و خدمات تسهیل‌کننده نظیر دسترسی به نیروی انسانی با کیفیت، دانش و منابع سرمایه‌ای، آموزش و موسسات تحقیقاتی، نهادهای مالی و نواحی مختلف خدمات عمومی است. بازار نیروی کار از نظر مهارت‌های در دسترس، اخلاقیات کاری، نرخ‌های دستمزد، تقاضای اتحادیه‌ها و مقررات دولت به‌خصوص در بخش خدمات و گردشگری اهمیت مضاعف دارد. وفور منابع سرمایه‌ای مورد نیاز بستگی به ثروت ساکنان محلی، میزان پس‌انداز آنها برای سرمایه‌گذاری، رقابت برای سرمایه از جانب سایر صنایع، محدودیت‌های دولتی برای سرمایه‌گذاری خارجی و بازگشت مورد انتظار سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در توسعه توریسم دارد. فقدان این منابع سرمایه‌ای می‌تواند به شدت ظرفیت رقابت‌پذیری یک مقصد را محدود کند.

کارآفرینان و موفقیت شرکت‌ها

مطلب دیگر، وجود کارآفرینان و نوآوران در صنعت گردشگری و توسعه و ایجاد کسب‌وکارهای جدید برای بهبود رقابت‌پذیری مقاصد است. براساس نظر کارشناسان وجود کارآفرینان می‌تواند در حوزه‌هایی نظیر رقابت، همکاری، ویژه‌سازی، نوآوری، تسهیل، سرمایه‌گذاری، رشد، توزیع درآمد و ثروت، ریسک پذیری، بهره‌وری، پر کردن خلأهای بازار، تنوع بخشی به محصولات، مدیریت فصلی بودن و توازن بازار به یاری بخش گردشگری آیند. صنعت گردشگری شامل تعداد زیادی شرکت کوچک تا متوسط می‌شود. اینکه تا چه حد توسعه توریسم می‌تواند منجر به شکوفایی اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی شود، بستگی به عملکرد این شرکت‌ها دارد. یکی از مهمترین عواملی که منجر به عملکرد موفقیت‌آمیز این شرکت‌ها می‌شود، نوآوری و کارآفرینی آنها است.

دسترسی به مقصد نیز یکی از فاکتورهای پشتیبان بسیار مهم صنعت گردشگری است که توسط عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی تحت تاثیر است. به عنوان مثال، دسترسی به یک مقصد بیش از آنکه بستگی به موقعیت فیزیکی آن داشته باشد، وابسته به مقررات صنعت هوایی، ویزا و مجوزهای سفر، مسیرهای ارتباطی، فرودگاه‌ها و بنادر، ظرفیت هوایی و محدودیت‌های رفت‌وآمد و رقابت بین شرکت‌های حمل‌ونقل است. در داخل یک مقصد نیز، دسترسی به جاذبه‌های گردشگری به‌طور مستقیم بر رقابت‌پذیری آنها تاثیر دارد. جاذبه‌ها و ظرفیت‌های یک مقصد بدون دسترسی به گردشگران و اپراتورهای بالقوه امکان بهبود توان رقابتی را نخواهند داشت.

بخش عملیاتی گردشگری مسوول ایجاد تجربیات با کیفیت و به یاد ماندنی است، البته باید توجه داشت که این تجربیات در پوشش مناسبی از میهمان‌نوازی پیچیده شوند. تقریبا واضح است که نمی‌توان تجربیات (محصولات و خدمات گردشگری) را در محیطی سرد و به دور از صمیمیت به گردشگران ارائه کرد. گردشگران نباید احساس کنند که وجود آنها تنها منبعی برای درآمدهای کسب‌وکار یا مقصد است، بلکه نیاز دارند به گونه‌ای با آنها رفتار شود که احساس کنند واقعا میهمان بوده و از حضور آنها استقبال می‌شود.