مترجم: مهدی نیکوئی* روبناهای گردشگری به عنوان ساختمان‌ها و تسهیلاتی شناخته می‌شوند که کاربرد اولیه آنها در تامین نیازها و علاقه‌مندی‌های گردشگران و میهمانان هتل‌ها است. در صورتی که اکثر آنها به طور ویژه برای توریسم ایجاد شده‌اند، سایر آنها احتمالا در زمان‌های پیش‌تر و برای اهداف دیگری ساخته شده‌اند؛ اما اکنون به طور عمده‌ای به عنوان جاذبه‌های گردشگری به کار می‌روند.
معمول‌ترین مثال‌ها برای این روبناها، هتل‌ها، رستوران‌ها، مراکز اطلاعات گردشگری و جاذبه‌های توریستی هستند. متاسفانه اغلب تصوری که از کارکرد «روبنای گردشگری» متصور است، با آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد متفاوت است. در حالی که «فعالیت‌ها» اشاره به طیف گسترده‌ای از مواردی است که مردم می‌توانند انجام دهند و رویدادهایی که به طور متمرکز بر روی مجموعه‌ای موضوعی متمرکز شده است، روبناهای گردشگری بیشتر تسهیلاتی را ارائه می‌دهند که بسیاری از رویدادها در آنها اتفاق می‌افتند یا سرگرمی‌ها در آنها ارائه می‌شوند. روبناهای گردشگری ویژه ممکن است به قدری منحصربه‌فرد باشند که به تنهایی بتوانند جاذبه محسوب شوند (مانند برج ایفل در فرانسه، برج خمیده پیزا در ایتالیا، ساختمان امپایر استیت و مجسمه آزادی در نیویورک، پل گلدن گیت در سانفرانسیسکو، برج لندن و لندن آی در انگلستان، پل سیدنی هاربور و خانه اپرای سیدنی در استرالیا، تندیس حضرت مسیح در رئودوژانیرو برزیل، دیوار بزرگ چین، معبد پارتنون در یونان، تاج محل در هند و معابد آنکور در کلمبیا).
نمونه‌های ویژه دیگری از روبناهای گردشگری تقریبا به تنهایی مقاصد کاملی هستند. معروف‌ترین این موارد لاس‌وگاس و دیزنی‌لند و دیزنی‌ورد به ترتیب در ایالات کالیفرنیا و فلوریدای آمریکا است. همچنین می‌توان به پارک‌های موضوعی اشاره کرد که معروف‌ترین آنها به نام لگولند در دانمارک قرار دارد. غالبا بسیاری از جاذبه‌های کم‌اهمیت‌تر به‌صورت مجموعه‌ای با یکدیگر ترکیب شده و جاذبه‌های عمده‌تری را تشکیل می‌دهند. مثال‌هایی شامل کالیفرنیا با دیزنی‌لند، مزرعه کنیت بری و یونیورسال استودیوز؛ فلوریدا با دیزنی‌لند، باچ گاردنز، وت‌ان‌وایلد و یونیورسال استودیوز؛ ساحل طلایی استرالیا با جهان فیلم وارنر، دنیای رویایی، وت‌ان‌وایلد و سی‌ورلد.
به علاوه، مجتمع‌های مختلفی در سرتاسر دنیا ساخته شده‌اند که به دلیل ویژه بودن معماری، محتوا یا سایر جنبه‌های منحصربه‌فرد آن تبدیل به پربازدیدترین مقاصد گردشگری شده‌اند. مثال‌های مشهوری در این زمینه موزه‌های معروف در سراسر دنیا (مانند لوور پاریس، مووسسه اسمیت‌سونیون در واشنگتن و هرمیتاژ در سن‌پطرزبورگ روسیه) و ساختارهایی مانند تاج‌محل در هند، معبد سلطنتی آیورودا در بانکوک تایلند، شهر ممنوعه در پکن چین، کلیسای بزرگ خانواده لاساگرادا در بارسلونای اسپانیا، کلیسای وست‌مینستر در لندن انگلستان، کاخ سلطنتی سنت‌پتر در رم ایتالیا، مرکز فضایی کندی در فلوریدا و موزه هوا و فضا در واشنگتن آمریکا.
چنین جاذبه‌هایی تبدیل به آهنرباهای قدرتمندی برای جذب گردشگران می‌شوند و هر زمان که عکسی از یک گردشگر در یکی از این مکان‌ها در یک آلبوم عکس نگهداری شود (چه آلبوم‌های عکس قدیمی و چه آلبوم‌های دیجیتال)، اعتبار آن مکان افزایش می‌یابد.
دسته‌بندی روبناها
روبناهای گردشگری را می‌توان به طور کلی در سه گروه جای داد که برای شناخت بهتر مدیران و در برنامه‌ریزی‌ها موثر خواهد بود:
• عناصر عملکردی مانند: هتل‌ها، تسهیلات خواب و صبحانه، رستوران‌ها، مراکز گردشگران، فرودگاه‌ها، پارک‌های موضوعی، اسکله‌های کشتی‌های کروز، مراکز کرایه اتومبیل، مراکز همایش، مکان‌های منحصربه فرد و مراکز تفسیری. این دسته از روبناها به طور عمده با هدف توسعه گردشگری ایجاد شده‌اند. هر چند وجود آنها باعث ایجاد معجزه در توسعه توریسم نمی‌شود، اما برای عملکرد مناسب سیستم گردشگری حیاتی هستند.
• عناصر ساخته و بهبود یافته مانند: موزه‌ها، باغ‌وحش‌ها، ساختمان‌ها و برج‌های اداری منحصر به‌فرد، مراکز یادبود المپیک، استادیوم‌های ورزشی، خانه افراد مشهور، مراکز فضایی، نواحی تجاری/اقامتی شناخته شده و منحصر به‌فرد. این عناصر هر چند در ابتدا با اهداف گردشگری ایجاد نشده‌اند، اما توانسته‌اند که ظرفیت خود را برای جذب روزافزون گردشگران نشان دهند؛ از این رو می‌توان گفت که امروزه هدف اولیه آنها تا حدی فراموش شده و به صورت گسترده‌ای به عنوان روبناهای گردشگری به شمار می‌آیند.
• و در نهایت عناصر طبیعی بهبود یافته یا بکر مانند: کلیساها، صومعه‌ها و مساجد، عجایب طبیعی، مناطق تاریخی، مکان‌های صنعتی منحصربه‌فرد، معماری‌های منحصربه‌فرد، شرایط طبیعی در حال تغییر (مانند سرزمین‌های یخی)، دانشگاه‌ها، سرزمین‌های مصیبت‌زده. این دسته از عوامل را می‌توان موازی با عناصر دسته دوم دانست؛ با این تفاوت که معمولا ما در مورد مکان این عناصر و مناطق اختیاری نداریم و بسیاری از آنها از گذشته در این مکان بوده‌اند. به همین دلیل است که بسیاری از آنها ناشناخته یا دورافتاده بوده و دسترسی به آنها دشوار است. هر چند محیط طبیعی نیز مانند سایر عناصر نیاز به مدیریت دارد، اما ممکن است این مدیریت از طریق گسترش صنعت (شامل بهبود فیزیکی عوامل و تسهیلات برای دسترسی بهتر، بازدید و تجربه پدیده‌ها) و تبلیغات یا افزایش آگاهی مردم نسبت به یک پدیده یا افزایش شهرت مجدد آن اعمال شود.
nikoueimahdi@gmail.com*