گرانی سفر؛ نارضایتی مشتری و فروشنده
گروه گردشگری- پرستو فخاریان*: نوروز در ایران، پر سفرترین ایام سال است و همه ساله مردم کشورمان با توجه به تعطیلاتی که قریب به 20روز در کشور وجود دارد، نوروز را برای سفرهای خود انتخاب می‌کنند. به این ترتیب این ایام همان‌طور که برای مردم فرصتی مطلوب برای سفر محسوب می‌شود، برای بخش‌های مختلف صنعت گردشگری نیز موقعیتی برای کسب درآمد و سود فراهم می‌آورد. از این‌رو، بعضا بخش قابل‌ملاحظه‌ای از حوزه‌های مرتبط با سفر، سعی دارند کمبود‌های درآمدی و سود خود را که در دیگر روزهای سال نتوانسته‌اند به دست بیاورند، در نوروز با افزایش قیمت‌ها و گاهی کاستن از کیفیت خدمات، جبران کنند.
در این شرایط این نگرانی وجود دارد که برخی از دهک‌های درآمدی پایین‌تر نتوانند به سفر بروند و سطح کیفیت سفر آنها بسیار پایین‌تر از میزان ایده‌آل باشد. از دیگر سو همین امر موجب این شده است که بسیاری از افراد برای سفرهای داخلی کمتر به آژانس‌ها مراجعه کنند و در سفرهای انفرادی‌ نیز برای اقامت، هتل‌ها و مراکز اقامتی استاندارد را به علت گرانی انتخاب نکنند. بنابراین این تبدیل به دور تسلسلی خواهد شد و تداوم آن به نارضایتی گردشگران داخلی و فعالان گردشگری کشور منجر می‌شود.
هتل‌ها کمترین مشتری را دارند!
طبق آماری که از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور طی روزهای گذشته اعلام شد، از میان قریب به ۵۶میلیون نفر- شب اقامت که در مراکز اقامتی در طول ایام نوروز ۹۳ صورت گرفت، به‌طور متوسط ۵/۲۹ درصد در چادرهای مسافرتی، ۷/۱۸ درصد در مراکز اقامتی ادارات، خوابگاه‌های دانشجویی و سالن‌های ورزشی، ۱۷ درصد در کمپ‌های موقت، ۳/۱۶ درصد در منازل استیجاری، ۹/۱۳ درصد در کلاس‌های مدارس و تنها ۳/۴ درصد در هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها و میهمانپذیرها اقامت داشته‌اند.
این بدان معنا است که اکثر مسافران نوروزی ترجیح می‌دهند هزینه بسیار اندکی را برای اقامت شبانه خود بپردازند. با این وجود شاید همچنان تصوری که از گرانی هتل‌ها برای مردم وجود دارد، موجب شده حتی نسبت به هتل‌ها و مهمانپذیرهای کم قیمت‌تر نیز اقبالی وجود نداشته باشد. اما سلطانی فر نیز در این رابطه گفت: طبق آمار اعلام شده مسافران نوروزی بیش از آنکه در هتل‌ها و هتل آپارتمان‌ها اقامت کنند در مدرسه‌ها، کمپ‌های موقت، منازل استیجاری، چادرهای مسافرتی، میهمانسرای اداره‌ها، خوابگاه‌های دانشجویی و سالن‌های ورزشی اقامت داشته‌اند و این موضوع نشان‌دهنده این است که مردم به دلایل مختلف از جمله مسائل اقتصادی رغبتی به اقامت در هتل‌ها ندارند.
او در ادامه افزود: البته این موضوع را نیز باید مدنظر قرار داد که ظرفیت تخت هتل‌های کشور محدود است و با توجه به حجم سنگین سفر در ایام نوروز، این ظرفیت محدود پاسخگوی نیازهای مسافران نیست. رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری معتقد است که در کنار هتل‌های خوب و چهار و پنج ستاره باید هتل‌های دو و سه ستاره با رعایت استانداردهای هتل‌سازی نیز ساخته شود تا با سطح درآمد و توان معیشتی مردم سازگار باشد. پیش از این در تابستان سال گذشته طی یک نظرسنجی که از سوی مرکز گردشگری علمی- فرهنگی دانشجویان ایران انجام شد، گرانی هتل‌ها و مراکز اقامتی بزرگ‌ترین مشکل مسافرت مردم لقب گرفت.
از سوی دیگر پایین بودن ظرفیت اشغال هتل‌های کشور منجر به بالا بردن قیمت تمام‌شده‌ اتاق هتل‌ها شده است.
براساس این گزارش، فعال شدن اماکن اقامتی شخصی غیرمجاز با قیمت‌های بسیار پایین‌تر یکی دیگر از دلایل عدم استفاده از هتل‌ها به شمار می‌رود که ضریب اقامت هتل‌ها در اسکان مسافران را کاهش می‌دهد. وجود خانه‌های شخصی، ویلاها و سوئیت‌های اجاره‌ای با توجه به عدم استاندارد، مجوز و الزامات بهداشتی و ایمنی نه تنها افت کیفیت در خدمات گردشگری را رقم می‌زند بلکه انگیزه لازم را از سرمایه‌گذاران در صنعت هتلداری می‌گیرد و به صنعت گردشگری ملی کشور لطمه وارد می‌کند.
با این وجود به نظر می‌رسد باید رضایت و وضعیت اقتصادی گردشگران و در واقع طرف تقاضا بیش از هرچیزی در نظر گرفته شود. به گزارش خبرگزاری مهر، در بررسی شاخص مدت زمان ماندگاری مسافران در مقصد، با متعادل شدن قیمت و تسهیلات در مراکز اقامتی به‌خصوص هتل‌ها می‌توان شاهد اسکان هرچه بیشتر مسافران بود. نگاهی دقیق به آمار رجوع به هتل‌ها و متل‌ها در قیاس با مسافران ورودی به استان‌ها نشان از آن دارد که عدم بهره‌گیری از این مراکز، علاوه‌بر سرگردانی مسافران در جست‌وجوی خانه‌ها و سوئیت‌های استیجاری و نارضایتی آنان، کاهش ضریب اسکان در هتل‌های کشور را به دنبال خواهد داشت. با بررسی افزایش قیمت‌ در برخی هتل‌ها در ۲ سال اخیر، دیده می‌شود که بعضی از هتل‌ها تا ۷۰ درصد در این مدت، افزایش قیمت داشته‌اند و این برای مسافران فاجعه است. افزایش قیمت هتل‌ها به این شکل، منطقی و قابل قبول نیست. هتل‌های داخل کشور هرچه قیمت‌های خود را افزایش دهند، مسافران داخلی کمتر به این مراکز می‌روند و از متل استفاده می‌کنند.
ایران گران است، خارج ارزان!
گرانی سفر در داخل کشور به ویژه در امر اقامت، تنها به بلااستفاده بودن اقامتگاه‌ها منجر نشده است. حالا سال‌ها است که مسافران با خود فکر می‌کنند که به جای هزینه یکی دو میلیونی برای سفر به کیش، شمال، یا دیگر مناطق ایران، به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بروند یا ترکیه را به عنوان مقصد سفر نوروزی خود برمی‌گزینند. رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز ضمن اشاره به این موضوع بر این اعتقاد است که هزینه سفر به کشورهای همجوار با هزینه سفر به برخی مناطق در داخل کشور برابری می‌کند و باید برای کاهش هزینه‌ سفرهای داخلی با هم‌اندیشی تشکل‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی و دیگر گروه‌های دخیل در این رابطه راهکار مناسب و اجرایی پیدا کرد.
از سوی دیگر در همین رابطه یک عضو هیات‌مدیره جامعه تورگردانان نیز می‌گوید: گرانی سفرهای داخلی باعث شد که مردم به کشورهای همجوار سفر کنند. اسرافیل شفیع زاده افزود: امروز بسیاری از مردم به‌دلیل گران شدن سفرهای داخلی به کشورهای همجوار سفر می‌کنند. وی متنوع کردن بسته‌های سفر را راهی برای تقویت گردشگری داخلی و جلوگیری از خروج ارز می‌داند. به هرروی این دغدغه که از این طریق همه ساله ارز از کشور خارج می‌شود، وجود دارد؛ گرچه ممکن است گرانی سفر داخلی همه دلیل کاهش سفرهای داخلی نباشد، اما این مساله در کنار عدم معرفی مقاصد جدید و فقدان تعطیلات ساختاریافته در کشور، می‌تواند به این دغدغه دامن بزند.
*Parastoo.fakharian@gmail.com