افق پیش روی معاونت گردشگری

گروه گردشگری-پرستو فخاریان: پس از کش و قوس‌های فراوان بالاخره معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی تغییر کرد. منوچهر جهانیان که چند روز بیش از یک سال و یک ماه بر مسند معاونت گردشگری تکیه زده بود، امروز در ارگ آزادی تودیع خواهد شد و به گفته روابط عمومی معاونت گردشگری سازمان، «مرتضی رحمانی موحد» از امروز به عنوان معاون گردشگری جدید کارش را آغاز خواهد کرد. از زمان آغاز ریاست نجفی بر سازمان، همه نگاه‌ها به این کرسی دوخته شده بود تا مگر تغییری به وقوع بپیوندد. گرچه برخی رسانه‌های نزدیک به دولت سابق از انتصابات و تغییرات به‌وجود آمده در سازمان میراث فرهنگی از زمان تشکیل دولت تدبیر و امید انتقاد می‌کنند، اما کارشناسان نظر دیگری دارند. در طول دو دولت احمدی‌نژاد، ساختمان خیابان آزادی دست کم ۶ معاون مختلف به خود دیده است که این نمی‌تواند معنایی به جز بی‌ثباتی مدیریتی داشته باشد. محمدشریف ملک‌زاده، موسوی، عامری، شهباز یزدانی و دهقانان پنج معاونی هستند که تصدی این جایگاه را پیش از انتصاب جهانیان به عهده داشته‌اند. پس از دهقانان، فرهاد سجادی به این سمت منصوب شد، ولی در کوتاه زمانی استعفا کرد و بعد از او سکان به جهانیان سپرده شد. در دوره مسوولیت ملک‌زاده در معاونت گردشگری، جهانیان دبیر کمیته گردشگری علمی بود و در سوابق کاری او، سمت‌هایی مانند مشاور معاون گردشگری، معاون ستاد تسهیلات سفر، رییس مرکز علمی ـ فرهنگی گردشگری دانشجویان ایران وابسته به جهاد دانشگاهی، دبیر طرح ملی «ایران مرز پرگهر»، طراحی زنگ ملی گردشگری، عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ و مدرس دانشگاه نیز دیده می‌شود. منوچهر جهانیان که دانش‌آموخته جغرافیا است حالا به گفته خبرگزاری فارس قرار است به دانشگاه برگردد و درسش را بدهد؛ کاری که احمدی‌نژاد و تنی چند از همکارانش نیز مدعی بودند که پس از تحویل پاستور به دولت روحانی انجام خواهند داد. با روی کار آمدن دولت جدید و افقی که حسن روحانی در برابر دیدگان گردشگری کشور ترسیم کرد، فعالان این صنعت در انتظار تغییرات موثر در این حوزه بودند. برخی گمان می‌کردند که تعلل در انتخاب معاون جدید گردشگری جایز نیست و باید هر چه سریع‌تر فردی دارای بینش و درک مناسب از فضای گردشگری این بخش را مدیریت کند و برخی دیگر هم بر این باور بودند که این تاخیر را می‌توان ناشی از مشکلات ساختاری گردشگری کشور در طول هشت ساله گذشته دانست، اما به هر روی رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، این تعلل را جایز دانست و حتی بارها از پاسخگویی به این دغدغه شانه خالی کرد. حالا امروز قرار است مرتضی رحمانی موحد جانشین جهانیان شود. رحمانی ۵۴ ساله دارای مدرک کارشناسی علوم سیاسی و کارشناسی ارشد حقوق بین الملل است که پیش از این در وزارت امور خارجه به عنوان کارشناس سیاسی اروپای غربی، دبیراول سفارت ایران در آلمان، رییس دبیرخانه همکاری‌های اقتصادی سه جانبه، رییس اداره تجارت خارجی و صادرات غیر نفتی - معاونت اقتصادی، سرکنسول ایران در شانگهای- چین، رییس اداره دوم کشورهای مشترک المنافع، رییس دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای در وزارت امورخارجه، سفیر ایران در نیوزیلند، کارشناس ارشد سیاسی حوزه وزیر و معاونت آسیا- اقیانوسیه و مشاور ارشد رییس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی فعالیت می‌کرده است. جهانیان و آمارهای معروفش! فعالان بخش خصوصی یکی از جدی‌ترین منتقدان معاون سابق گردشگری بودند؛ به ویژه در خصوص اعلام آمارهای نادرست که دولت قبل و کارکنانش به آن شهره بودند. در همین رابطه رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات سفر و گردشگری ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای اقتصاد»، عدم تغییر معاونت گردشگری را تا روز گذشته «ارثیه ملک‌زاده» یاد می‌کند و می‌گوید: در حالی که در هفته‌های گذشته ریاست سازمان گردشگری و میراث فرهنگی، آمارهای موجود در سازمان را دور از سندیت می‌خواند، معاون گردشگری از رشد فزاینده گردشگر ورودی به داخل کشور صحبت می‌کند. کرمانی معتقد است که این ارقام در باورها نمی‌گنجد و اگر رشد ۲۶ درصدی هم وجود داشته باشد این به آن معنا است که ظرف چهار سال ۱۴۰ درصد رشد در حوزه گردشگری باید به ثبت برسد. وی تاکید می‌کند: این ارقام بی‌اساس است؛ به این دلیل اگر رشدی در مسافران ورودی رخ دهد باید به همان میزان ظرفیت هتل‌ها، رستوران‌ها و حتی تولید قاشق و چنگال نیز در کشورتغییر یافته باشد. وی با اشاره به این مطلب که رشد صنعت گردشگری در کشورهای پیشرفته در مقیاس صدم تغییر می‌کند، می‌افزاید: با مقایسه این آمارها حتی در کشورهای همسایه نیز می‌توان دریافت که ارقام دورقمی در این صنعت امکان بروز و نمایان شدن ندارد. کرمانی درباره نظر جهانیان مبنی بر تعریف گردشگر و استناد به روادیدهای صادرشده تصریح می‌کند: ایشان هر فردی را که روادید گرفته و وارد کشور می‌شود به عنوان «گردشگر» تلقی می‌کرد که در این باره باید نظر ایشان را به تعریف گردشگر در قانون توسعه صنعت گردشگری و همچنین تعریف این واژه در سازمان جهانی گردشگری معطوف کرد! وی ابراز امیدواری می‌کند که طبق گفته نجفی و با حضور معاون جدید، تا سال آینده سیستم آماری دقیقی طراحی و آمارها با سندیت بیشتری به فعالان صنعت منعکس شود. افق پیش روی معاونت گردشگری معاون جدید، اما در سوابق کاری‌ و تحصیلی‌اش ردی از گردشگری نیست! شاید بتوان تنها سمت او را که مربوط به این حوزه بوده است، تصدی سفارت نیوزیلند عنوان کرد، اما روی کاغذ هنوز معاون گردشگری، متخصص نیست. گرچه برای قضاوت در مورد معاون جدید زود است و کارشناسان و فعالان نیز به همین دلیل از بیان دیدگاه‌های خود درباره رحمانی موحد خودداری می‌کنند، اما از امروز وظیفه سنگینی بر دوش فعالان و کارشناسان قرار می‌گیرد که علاوه بر رصد تمام اقدامات معاون جدید، به او یاری برسانند تا ضعف‌های موجود را برطرف کند. از سویی معاون جدید نیز باید به این نکته توجه داشته باشد که از تمام ظرفیت‌های موجود علمی و عملی در این زمینه بهره گیرد تا اشتباهات گذشته تکرار نشود و عدم تخصص‌گرایی بار دیگر گریبان توریسم ایران را نگیرد. به هرروی به نظر می‌رسد انتخاب یک فرد سیاسی دیگر، همچنان خبر از گره خوردن سرنوشت گردشگری با سیاست می‌دهد؛ البته شاید ما اصرار داریم که این ربط را قائل شویم.