امنیت توریست؛ نماد امنیت ملی

جواد ریحانی* حضور اتباع بیگانه از قبیل مهاجران و آوارگان می‌تواند آثار زیانبار فراوانی در جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و... برای کشورها داشته باشد؛ اما این امر در خصوص گردشگران خارجی (INBOUND TOURISM) به گونه‌ای دیگر است. حضور این قشر از اتباع بیگانه سود سرشاری عاید کشورها کرده است؛ به گونه‌ای که گردشگری خارجی یکی از ارکان مهم این صنعت در هر کشوری محسوب می‌شود. گردشگری یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های چند بعدی است که در راه گسترش خود به بیشتر حوزه‌های علوم گوناگون مانند اقتصاد، فرهنگ، جغرافیا، سیاست و امنیت مربوط می‌شود؛ لذا عدم برنامه‌ریزی و توسعه همه‌جانبه این صنعت و همچنین غفلت از هریک از ابعاد آن عواقب نامناسبی درپی خواهد داشت. در توسعه توریسم عوامل متعددی تاثیرگذار هستند که شاید امنیت شاخص‌ترین آنها باشد. گردشگران خارجی از میان دیگر اتباع خارجی به لحاظ برخورداری از موقعیت‌های ممتاز در کشورهای مقصد، قربانی اعمال مجرمانه‌ای ازقبیل سوءاستفاده، آزارجنسی، چپاول و غارت، کلاهبرداری، سرقت و زورگیری می‌شوند. از میان این جرائم، گروگانگیری، سرقت مسلحانه و سایر جرائم امنیتی از نرخ وقوع کمتری به نسبت سایر جرائم برخوردار هستند؛ لیکن در صورت وقوع با توجه به اینکه معمولا بازتاب تبلیغی وسیعی پیدا می‌کند، باعث کاهش شدید تعداد گردشگران می‌شود. برای مثال، پس از کشته شدن سه گردشگر خارجی و مجروح شدن تعدادی دیگر و تبلیغات پیرو این حادثه، کشور مصر در عرض یک سال قریب به یک میلیارد دلار درآمد حاصل از گردشگری را از دست داد. کارشناسان معتقدند توریست مانند آهو است و دشتی آرام را برای گلگشت انتخاب می‏کند. از این رو هرگونه ناامنی و سختی آهو را فراری می‎‏دهد. ویژگی‌های خاص گردشگران، باعث شده است تا بسیاری از گروه‌های مجرمان به عنوان اهدافی ویژه به این گروه نظر داشته باشند؛ تا آنجا که کریس ریان از صنعت گردشگری به‌عنوان صنعت تامین‌کننده قربانی یاد می‌کند. از طرفی هم تحت شرایطی این گروه از اتباع بیگانه می‌توانند، عنوان مجرم به خود بگیرند؛ همچنان‌که پروفسور گولیلمو گولتّا (Guglielmo Gulotta) می‌گوید: «این مساله حقیقت ندارد که همه توریست‌ها مثل گوسفند و مرغ می‌مانند و می‌شود سر آنها را برید؛ در کل آنها می‌توانند از قربانی به مجرم تبدیل شوند.» نقش و تاثیر صنعت گردشگری در امنیت کشور چنان است که اکثریت کشورهای توسعه‌یافته با وجود دارا بودن منابع کلان اقتصادی و درآمد، ترجیح می‌دهند روی صنعت توریسم متمرکز شوند. حضور مستقیم بازدیدکنندگان و گردشگران در یک کشور علاوه بر توسعه اقتصاد و تبادلات فرهنگی، آن کشور را به عنوان یک قطب امن گردشگری به جهانیان معرفی می‌کند. توسعه صنعت گردشگری در هر کشور نشان از ثبات امنیت ملی در آن کشور دارد و نیز زمانی گردشگری در یک کشور رونق می‌یابد که توجه دولت آن برای تامین امنیت گردشگران بیشتر شده باشد. رابطه بین گردشگری و امنیت ملی، رابطه‌ای دو سویه است؛ به این معنا که افزایش یا کاهش امنیت، باعث رونق یا رکود گردشگری خواهد شد و بالعکس. به یاد داشته باشیم گردشگران به کشورهایی سفر می‌کنند که مخاطرات امنیتی در آن احساس نکنند و روبه‌رو شدن کشورها با موج گردشگر، بزرگ‌ترین دلیل امنیت در هر کشور است. پس هر گردشگر خارجی که به ایران سفر می‌کند به مثابه یک سفیر فرهنگی تلقی می‌شود که پس از مراجعت به کشورش، امنیت و ثبات ایران را در آنجا تبلیغ خواهد کرد و این یعنی تکرار سفر و آغاز سفرهای بسیار دیگر و سرانجام ایجاد تصویر مثبت‌تری از ایران در مجامع بین‌المللی؛ همچنان‌که شاردن، سیاح مشهور فرانسوی در سفرنامه خود، اوضاع امنیتی ایران در زمان صفویه را این‌گونه توصیف می‌کند: «در تمام جهان کشوری مانند ایران برای سیاحت و گردشگری وجود ندارد؛ خواه از لحاظ قلت خطرات و از لحاظ امنیت طرق که مراقبت دقیق در این مورد به عمل می‌آید و خواه از جهت کمی مخارج که معلول کثرت تعداد عمارات عمومی مخصوص مسافران، در سرتاسر امپراطوری در بلاد و بیابان است. در این عمارات به رایگان سکونت اختیار می‌کنند.» *کارشناسی ارشد مدیریت استراتژیک