بخش خصوصی سرمایه‌گذاری کند
گروه گردشگری- از روزهایی که تصدی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را داشت، حالا دست کم هشت سال می‌گذرد. حسین مرعشی رییس اسبق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بود؛ زمانی که هنوز صنایع دستی نیز به این جمع نپیوسته بود. روز دوشنبه آقای مرعشی به دفتر روزنامه «دنیای اقتصاد» آمده بود از او هم درمورد بخش خصوصی پرسیدیم و هم تفکیک معاونت‌های سازمان میراث. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار ما را با وی می‌خوانید.
- با توجه به اینکه شما در راس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بودید، نظرتان در مورد ادغام سه معاونت سازمان و تفکیک آنها چیست؟ بعضی از کارشناسان بر این عقیده‌اند که این ایجاد مشکل می‌کند؛ متخصصان گردشگری، این ادغام را به ضرر این صنعت می‌دانند و متخصصان دو بخش دیگر نیز هرکدام در دفاع از بخش خود خواستار تفکیک هستند. شما در این خصوص چه فکر می‌کنید؟
یک مشکل ساختاری وجود دارد و آن اینکه این سه موضوع در یک سازمان قابل جمع نیستند، زیرا سازمان باید هدف واحدی داشته باشد و با وزارتخانه متفاوت است. سازمانی که بخواهد همزمان به هر سه بپردازد سازمان موفقی نخواهد بود. به همین دلیل، هم‌اکنون نیز در سازمان سه معاونت شکل گرفته و چون اینها قابل ادغام نیستند، به جای اینکه زیر نظر یک وزیر باشند زیر نظر معاون رییس جمهورند. اگر بنا باشد ساختار سازمان را اصلاح کنیم، بهتر است معاون رییس‌جمهور تبدیل به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شود و سازمان زیر نظر یک وزیر باشد. این‌طور مشکل حل خواهد شد.
- اما آقای نجفی گفته‌اند که موافق وزارتخانه شدن سازمان نیستند!
صبر می‌کنیم که کمی بگذرد. اما از نظر من از همان ابتدا باید این سازمان، یک وزارتخانه می‌شد. یکی از معاونت‌ها می‌آمد در متن وزارتخانه و دو بخش دیگر، سازمان‌های زیرمجموعه می‌شدند. به عنوان مثال یک شرکت دولتی یا نیمه دولتی صنایع دستی را مدیریت می‌کرد، یک سازمان، میراث فرهنگی را مدیریت می‌کرد و گردشگری هم در متن وزارتخانه قرار می‌گرفت. یک وزارتخانه، یک سازمان وابسته و یک شرکت وابسته. حالا باید در ادامه این طرح‌ها بررسی شود.
- به فرض اگر گردشگری را از این سازمان جدا کنیم و این یک سازمان تبدیل به دو سازمان شود چه؟ یا به وضعیت قبلی برگردد؟
کشور کشش آن را ندارد که بخواهد یک معاونت دیگر به معاونت‌های رییس‌جمهور اضافه شود. اگرهم بخواهند برگردند زیر نظر وزارت ارشاد که بدتر می‌شود. الان وضعیت بهتر از قبل است، یک معاون رییس جمهور بر سه سازمان نظارت دارد، اما در آن وضعیت وزارت ارشاد موضوعات بسیار دیگری برای بررسی و پیگیری داشت که گردشگری می‌شد یکی ازآن چندتای دیگر.
یا مثلا اگر بخواهیم گردشگری را زیرمجموعه وزارت صنعت و تجارت درآوریم، مشغله و پرتعداد بودن زیر مجموعه‌های این وزارت‌خانه اجازه رسیدگی به امر گردشگری را نمی‌دهد.
- با توجه به مشکلاتی که درحال حاضر در زمینه اقتصادی با آن روبه‌رو هستیم و ادعاهایی که مبنی بر امکان جایگزینی صادرات نفت با گردشگری می‌شود، پتانسیل های این صنعت را در چه حدی ارزیابی می‌کنید؟
گردشگری خیلی بازار خوبی‌است. با سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری می‌توانیم از آن سود فراوانی ببریم. اما وقتی هتل نداریم، فرودگاه نداریم و حمل و نقل مناسب نداریم، این رونق حاصل نخواهد شد. باید میهمانخانه آماده کنیم، بعد میهمان دعوت کنیم.
گردشگری ایران با محدودیت تقاضا مواجه نیست، بلکه با محدودیت عرضه مواجه است. وقتی یک متر ساحل استاندارد نداریم چطور می‌توان در این شرایط گردشگر آورد؟ الان عملا محدودیتی وجود ندارد، فقط باید منابع تامین شود. گردشگری به دلیل اینکه یک دوره ۳۰ ساله مغفول مانده، حالا بسیار جذاب است.
- برای ورود بخش خصوصی به گردشگری نظرتان چیست؟
ورود؟ همه گردشگری الان در بخش خصوصی صورت می‌گیرد! همه آژانس‌ها خصوصی‌اند، هتل‌ها، حمل و نقل خصوصی است.
- پس مشکل چیست؟
سرمایه‌گذاری نکردند و تبعا توریست ندارند. اگر نه محدودیت خاصی نیست. گردشگری ایران ازمعدود صنایعی است که می‌تواند سالی بیش از صد درصد رشد کند. سه بازار خوب و پررونق برای اینکار داریم: بازار اول گردشگری زیارتی مشهد برای شیعیان است، که باید حداقل برای شیعیان امکان رفت و آمد و دریافت ویزا را تسهیل کنیم.
باید در گردشگری تولید انبوه داشته باشیم تا بتوانیم قیمت را کاهش دهیم. ببینید الان قیمت‌های ما بالاست، اگر با تورم ۳۵ درصد سالی ۳۵ درصد دلار گران و به فرض ریال ارزان شود، بازار راه می‌افتد. مثلا الان دلار ۲۵۰۰ است و سال دیگر باید هزار تومان به آن اضافه شود.
گردشگری نسبت به قیمت خیلی حساس است. زمانی من با رییس سازمان جهانی گردشگری راجع به بازار ایران صحبت می‌کردم. می‌گفت ما نمی‌فهمیم چرا گردشگری کشورهای جنوب خلیج فارس سالی ۲۵ درصد رشد داشته؟ برای من سوال شد. منظور او این بود که وقتی در جنوب خلیج فارس آن ‌همه رشد صورت می‌گیرد، شما به راحتی در ایران می‌توانید با آن پتانسیل بالا، رشد چند برابری داشته باشید. مطالعه‌ای درباره کشورهای حاشیه خلیج فارس کردیم و متوجه شدیم اولین نقطه قوتشان حمل و نقل است.
امارات یک فرودگاه درجه یک و ایرلاین مجهزی دارد که از اروپا به دبی مسافر می‌آورد و از آنجا به همه نقاط آسیا آنها را منتقل می‌کند. درواقع یک هاب بین‌المللی ساخته‌اند که در آن ۲میلیون مسافر جابه‌جا می‌شود و صدها هزار نفر در هتل‌های دبی اقامت می‌کنند. پس با تولید انبوه قیمت را پایین می‌آورند و بعد قیمت تعدیل می‌شود.
در ایران هم بازار اول گردشگری مذهبی، بازار دوم گردشگری فرهنگی مثل اصفهان، شیراز و خوزستان و بازار سوم طبیعت است؛ شمال ایران برای عرب‌ها و کویر برای اروپا، ژاپن و حتی چین مناسب است. این‌ها بازارهای اصلی هستند. در بازارهای فرعی گردشگری سلامت درجه اول است، چون قیمت تمام شده درمان در ایران پایین و مناسب است. باید به تدریج به همه این پتانسیل‌ها
توجه کنیم.