حلقه اتصال ایران به «شرق»

تاجیکستان و ایران مشترکات فرهنگی کمی ندارند،‌ از زبان فارسی گرفته تا نوروز  و همچنین ادبیات و شاعرانی که به هر دو تعلق دارند. همین اشتراکات باعث شده هم تاجیک‌ها علاقه‌مند به سفر ایران باشند و هم به گفته آرش نورآقایی کارشناس و فعال گردشگری: «‌کدام ایرانی است که با شنیدن نام سمرقند و بخارا و بلخ (باکتریا) و سُغد و مرو و اشک‌آباد (عشق‌آباد) و نسا و هرات و خوارزم و سیحون و جیحون و خیوه و اورگنج و تاشکند و فرغانه و تخارستان و بدخشان و توس و نیشابور و سبزوار (بیهق)، احساس ناشناخته‌ای را در وجودش تجربه نکند.

او درگفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با تاکید بر «ایران فرهنگی» می‌گوید: یکی از حوزه‌های مهم در گردشگری بین‌المللی برای هر کشور، کشورهای همسایه است. به عنوان مثال فرانسه‌ همواره گردشگرانی از ایتالیا یا آلمان دارد که امکان سفر به این کشور نسبت به سایرین برایشان فراهم‌تر است.

نورآقایی با اشاره به اینکه باید درباره توسعه گردشگری با همسایگانی مانند ازبکستان، ترکمنستان،‌ جمهوری آذربایجان، ‌ترکیه،‌ ارمنستان،  عراق، افغانستان و پاکستان کار بیشتری صورت بگیرد، می‌افزاید: یکی از بخش‌های غفلت شده در گردشگری ما کم‌توجهی به این مقوله است. به عنوان مثال ما با کشوری مانند تاجیکستان اشتراک‌های دینی و اعتقادی داریم، این کشور جزو کشورهای حوزه نوروز است و بسیاری از جشن‌های آنها و ما همسان است. او  ادامه می‌دهد: تاجیکستان جزئی از خراسان بزرگ و جاده ابریشم است و برخی از مشاهیری که ما داریم نمی‌توان گفت تاجیک هستند یا ایرانی. از این روست که می‌توان گفت تاجیکستان و ازبکستان با خراسان بزرگ پیوند ناگسستنی دارند.

این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه ما باید از فرصت استثنایی که ورود به قرن جدید برای ما فراهم کرده است بهره بگیریم،‌ می‌گوید: ما به بهانه این قرن که شش ماه دیگر فرارسیده و همراه با نوروز‌، سال و ماه و یک قرن جلو می‌رویم با کشورهایی که در حوزه ایران فرهنگی هستند برنامه‌های مشترکی را تدارک ببینیم. در واقع فارغ از اتفاقات و جدل‌هایی که اتفاق می‌افتد باید بتوانیم با همسایه‌های شرق و شمال شرق خود ارتباط داشته باشیم.

او الگوی سفر ایرانی‌ها را عمدتا در مسیر غرب می‌داند و می‌افزاید: زمانی که ما به شرق می‌خواهیم سفر کنیم بیشتر خاور دور یعنی ژاپن،‌ چین‌‌‌، اندونزی و... را به عنوان مقصد در نظر می‌‌گیریم و این در حالی است که به همسایگان شرقی و شمال شرقی توجه کمتری می‌شود.

نورآقایی با اشاره به اینکه ما می‌توانیم از پتانسیل نوروز برای ارتباط با این کشورها استفاده ‌کنیم،  اضافه می‌کند: برای این کار ما نیازمند یک بسته هستیم. به عنوان مثال ما کشورهای آ.سه.‌آن (مالزی، اندونزی، سنگاپور، تایلند و برونئی داراسلام)،  کشورهای حوزه بالکان،‌ اتحادیه اروپا یا کشورهای حوزه شینگن را داریم که برخی فعالیت‌هایشان را به شکل هماهنگ با هم انجام می‌دهند. ما نیز می‌‌توانیم با برخی همسایگان خود که دارای اشتراکات فرهنگی بوده و جزئی از ایران فرهنگی هستند همین بسته‌ها را تعریف کنیم.

او می‌گوید: جاده ابریشم، نوروز، ادبیات،‌ تاریخ مشترک و...  از جمله اشتراکات ما در این حوزه است. ما دشمنان مشترکی نظیر مغول‌ها را داشتیم و نهضت‌های مبارزاتی‌مان با هم بوده است. از این روست که قادریم یک برنامه مشترک توریست تهیه کنیم که شامل کشورهای حوزه نوروز باشد.

یکی از پیشنهادهای این کارشناس و فعال گردشگری برداشتن ویزا برای سفر شهروندان این کشورهاست،‌ او می‌افزاید: تاجیک‌ها ایرانی‌ها را برادر خود می‌دانند و همین نگاه بین  ایرانی‌ها هم وجود دارد. لازم است به شکل مدیریت‌شده ویزا را برداشته و ویزای گروهی صادر کنیم. تبادلات فرهنگی و سیاسی بین ما می‌تواند به تبادلات اقتصادی شکل دهد. در واقع ما همه بخش‌هایی از این ایران فرهنگی هستیم که طی چند قرن گذشته از هم جدا شده‌ایم. ما اگر فهم دیپلماتیک خوبی داشته باشیم می‌توانیم با بهره‌گیری از یک نوستالژی عمیق‌ به نزدیکی میان شهروندان این کشورها کمک کرده و به ثبات سیاسی در منطقه برسیم.

یکی از مشکلاتی که برای علاقه‌مندان به سفر زمینی به تاجیکستان وجود دارد،‌ مشکلاتی است که آنها بر سر راه عبور از ترکمنستان دچار آن می‌شوند. نورآقایی می‌گوید: ما باید در این زمینه با ترکمنستان مذاکره کنیم تا بتوانیم این مشکل را برطرف کنیم. راه‌حل‌های مختلف برای توسعه توریسم در این منطقه وجود دارد که اصلی‌ترین آنها همان کنار هم قرار گرفتن کشورها و برنامه‌ریزی هماهنگ برای توریسم است. در واقع ما با تعریف بسته‌های مشترک چه در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، چه در حاشیه دریای مازندران و چه کشورهایی که در جغرافیای ایران فرهنگی قرار می‌گیرند قادر خواهیم بود گردشگری خود را توسعه دهیم.