گزارش خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» از «ضربات ۱۵ماهه کرونا به توریسم اصفهان»
قلب «نصف‌جهان» به شماره افتاد
هفته گذشته فرصتی شد به اصفهان -که بین توریست‌ها و گردشگران داخلی و خارجی، از قدیم به «نصف جهان» شهرت پیدا کرده است- سفر کنم تا از قفل‌ها و خرابی‌هایی با «رکود کرونا» به این شهر توریستی بشود گزارش تهیه کرد، یک و نیم سال پیش هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد در فصل داغ گردشگری، اصفهان این‌چنین سوت و کور باشد و دیدن توریست داخلی و خارجی دشوار. این شهر با انبوهی از جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی همواره پذیرای علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر و معماری بود، کسانی که مشتاقانه چشم به این آثار دوخته و تلاش می‌کردند بهترین زاویه را برای عکس گرفتن پیدا کنند. این روزها در اصفهان از آن غلغله و همهمه خبری نیست، زاینده‌رود هم آب ندارد و صبح یک روز اردیبهشت، در بخش توریستی شهر تنها صدایی که به گوش می‌رسد، صدای ابزارآلات صنعتگرانی است که با امید به آینده همچنان در حال ساخت آثار هنری تازه‌ای هستند.
میدان نقش جهان خالی از حضور گردشگران خارجی و داخلی و مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد امام، موزه تاریخ طبیعی و سایر بناهای تاریخی هم تعطیل است. خلوتی میدان در صبح باعث شده اغلب مغازه‌های دور میدان بسته و انگیزه‌ای برای بازکردن مغازه‌هایشان نداشته باشند، از کنار مسجد امام به سمت بازار که می‌رویم گرچه حجره‌ها و مغازه‌ها باز است اما همچنان معدود کسانی هستند که برای خرید آمده‌اند. در اولین تیمچه مسعود کیخسروی را می‌بینیم که در کار نقره‌کاری است. او به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: صنایع‌دستی مانند بقیه کارها دچار بحران شده است. توریست‌های خارجی ما به صفر رسیده و گردشگران داخلی هم با منع ترددی که وجود داشت کمتر به اصفهان می‌آمدند و به ندرت شاهد حضور آنها در این مدت بوده‌ایم.
او با اشاره به اینکه بسیاری از صاحبان کسب‌وکار صنایع‌دستی در بازار اصفهان تصمیم به تعطیلی مغازه‌هایشان گرفته‌اند، عنوان می‌کند: اغلب کسانی که مغازه اجاره‌ای داشتند نمی‌توانستند اجاره‌های ۸ تا ۱۵ میلیون تومانی در ماه را پرداخت کنند، در نتیجه ناچار شدند مغازه‌ها را خالی کنند.
کیخسروی می‌افزاید: هر کسب‌وکاری نیاز به زمینه‌سازی دارد و کسانی که ناچار به کناره‌گیری از بازار صنایع‌دستی شدند هم به‌سرعت نتوانستند جذب بازارهای دیگر شوند، بنابراین شش ماه تا یک‌سال خلاصی به آنها خورد که همین وضع معیشت آنها را با بحران مواجه کرده است.
او معتقد است دولت باید به داد کسانی برسد که در این شرایط همچنان در بازار گردشگری و صنایع‌دستی باقی مانده‌اند. کیخسروی این کار را از راه دادن تسهیلات به تمام اتحادیه‌هایی می‌داند که در این حوزه فعالیت می‌کنند، ضمن اینکه باید راهکارهایی برای رونق بازار گردشگری ورودی اجرایی شود تا دوباره صاحبان کسب‌وکار نفسی بکشند.
این فعال حوزه صنایع‌دستی با بیان اینکه با وجود استیجاری نبودن مغازه‌اش در این مدت ضررهای هنگفتی را تحمل کرده، ادامه می‌دهد: در این دوره ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان نقره که ابزار کارمان است را فروخته‌ام تا بتوانم هزینه‌های روزمره زندگی را تامین کنم، اما اگر الان بخواهم همان میزان نقره را بخرم ناچارم ۷۰۰ میلیون تومان بپردازم.
مغازه‌داران، حجره‌داران و صنعتگران بخشی از کسانی هستند که در این دوره خسارت‌های جدی به کارشان وارد شده است. معاون سرمایه‌گذاری و گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان در مصاحبه‌ای اعلام کرده در این استان ۶۰ تا ۷۰ درصد فعالان بخش گردشگری شغل‌شان در معرض خطر قرار دارد که اگر این صنعت بازیابی نشود ممکن است شغل‌شان را از دست بدهند. نمونه‌اش هفت هتلی که در این دوره پنج ماهه به گفته کریم بیگی رئیس انجمن هتلداران استان اصفهان تعطیل شده‌اند. علاوه بر آن به گفته این مقام مسوول بسیاری از هتل‌ها ناچار شدند کارکنان خود را تعدیل کنند زیرا براساس آماری که اداره کل میراث فرهنگی و صنایع‌دستی اصفهان ارائه داده است با اپیدمی کرونا استان اصفهان ۹۰ درصد گردشگران خود را از دست داده و ضریب اشغال هتل‌ها هم به ۱۰ درصد رسیده است.
کاهش ۹۰ درصدی گردشگر به این معناست که کمتر تور گردشگری به استان اصفهان می‌آید. همین موضوع زندگی راهنمایان گردشگری را با اختلال جدی مواجه کرده، به‌طوری‌که بنا به گفته مسوولان، برخی راهنمایان به طور ۱۰۰ درصدی شغل خود را از دست داده‌اند، آنها درحال‌حاضر یا بیکارند یا مجبور شده‌اند شغلی جایگزین پیدا کنند که همین موضوع گردشگری این استان را در روزهای پساکرونا با چالش کمبود نیروی متخصص مواجه می‌کند.
علاوه بر این مشاغل، صاحبان کافه‌ها، رستوران‌ها و مشاغلی از این دست نیز در این دوره ضرر و زیان‌های هنگفت را تجربه کرده‌اند. مهرزاد نطاق صاحب شربت‌خانه‌ای در بازار اصفهان است. او به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: اپیدمی کرونا باعث ترس زیادی در مردم شد و همین موضوع کسب‌وکار ما را هم با اختلال مواجه کرد به طوری که ۸۰ درصد مشتریان‌مان را از دست دادیم و پس از پنج، شش ماه مقاومت ناچار شدیم یکی از شعبه‌هایمان را تعطیل و نیروهایمان را تعدیل کنیم. در این دوره تنها کافه‌ها و رستوران‌هایی که فضای باز داشتند توانستند مشتریان خود را حفظ کنند زیرا مشتریان در فضاهای بسته احساس امنیت کمتری می‌کردند.
تعداد کسانی که واکسن کرونا را در کشورهای اروپایی دریافت کرده‌اند روز به روز بیشتر می‌شود و این درحالی است که ایران همچنان درهای خود را به روی گردشگران این کشورها حتی با وجود داشتن سندی مبنی بر زدن واکسن و تست منفی کرونا بسته است، آیا بهتر نیست لااقل درها را به روی این گردشگران برای حفظ جایگاه ایران در صنعت توریسم و رونق گردشگری بازکنیم. نطاق در این باره عنوان می‌کند: توریسم در ایران و اصفهان بسیار آسیب دیده و به‌نظر می‌رسد برای مسوولان رونق این صنعت اولویت ندارد. روزگاری در نقش جهان و بازار اصفهان گردشگران خارجی حضور دائم داشتند و در این ۱۵ ماه از تعدادشان به‌شدت کاسته شده و کسب‌وکارهای مرتبط با این حوزه هم به‌شدت متضرر شده‌اند.
نگاهی به آنچه گفته شد نشان می‌دهد گردشگری بیش از این توان تاب‌آوری در موقعیت پاندمی را ندارد و چنانچه متولیان و مسوولان راهکاری برای آن نیندیشند ما با موج بزرگ‌تری از خروج متخصصان و کارشناسان در این صنعت مواجه خواهیم شد. توجه داشته باشیم که نیروی انسانی صاحب تجربه یکی از پایه‌های توریسم در هر کشوری است و خروج این نیروها قطعا گردشگری ایران را در دوران پساکرونا با چالش‌های جدیدی مواجه خواهد کرد.
