سازمان جهانی گردشگری در مه ۲۰۲۰ سه سناریو مطرح کرده که نمایانگر کاهش ۵۸ تا ۷۸ درصدی گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۲۰ است که روندهای فعلی نشان دهنده کاهش ورود توریست‌های خارجی نزدیک به ۷۰ درصد برای سال ۲۰۲۰ و احتمال تحقق سناریوی دوم است. در سال ۲۰۱۹ میزان ورود گردشگران خارجی در جهان حدود ۵/ ۱ میلیارد نفر بوده که درآمد حاصل از آن بدون احتساب درآمد صنعت حمل‌ونقل حدود ۵/ ۱ میلیارد دلار بوده است.

رکود گسترده تقاضای سفرهای بین‌المللی در نیمه اول ۲۰۲۰ منجر به از دست دادن ۴۴۰ میلیون ورودی خارجی و حدود ۴۶۰ میلیارد دلار درآمد صادراتی از گردشگری بین‌المللی شده که این خسارت بیش از ۵ برابر زیانی است که در بحران اقتصادی و مالی جهان در سال ۲۰۰۹ به ثبت رسید. این در حالی است که در نیمه نخست سال ۲۰۱۹ حدود ۶۷۱ میلیون نفر به سفرهای خارجی رفته و درآمد حاصل از آن حدود ۷۰۰ میلیارد دلار بوده است. کاهش تقاضای سفرهای خارجی منجر به دو رقمی شدن نرخ افت درآمدهای حاصل از گردشگری بین‌المللی شده و بازارهای اصلی توریست‌فرست همچون آمریکا و چین همچنان در حالت ایستا قرار دارند. اگرچه برخی از بازارهای گردشگرپذیر همچون فرانسه و آلمان در ماه ژوئن بهبود در تقاضای سفرهای بین‌المللی را نشان می‌دهند.

در سه ماه نخست سال ۲۰۲۰ کاهش گردشگران بین‌المللی ۲۸ درصد بوده که این رقم در سه ماه دوم به کاهش ۹۵ درصدی رسیده است. این کاهش چشمگیر نتیجه محدودیت‌های گسترده سفر و بستن مرزها تقریبا در همه مقاصد جهانی از نیمه دوم مارس و ماه‌های آوریل و مه در جهت اقدام برای مهار گسترش ویروس کرونا بوده است. کاهش گردشگران ورودی بین‌المللی در ماه آوریل منفی ۹۷ درصد و در ماه مه منفی ۹۶ درصد بوده است. با این وجود در ماه ژوئن در مقایسه با ماه مه برخی از مقاصد بزرگ اروپایی همچون اتریش، هلند، آلمان و کرواسی علاوه بر بازگشایی تدریجی مرزها در سراسر اتحادیه اروپا که به سفرهای درون‌منطقه‌ای کمک کرده، منجر به بهبود جزئی در بازار ورودی بین‌المللی شده است. بیشترین آسیب ناشی از بحران کرونا در بین مناطق جهان به آسیا و اقیانوسیه وارد شده که در نیمه اول سال ۲۰۲۰ با کاهش ۷۲ درصدی همراه بوده و اروپا پس از آن با ۶۶ درصد کاهش مسافر خارجی قرار داشته است. همچنین سه قاره آمریکا با ۵۵ درصد کاهش و آفریقا و خاورمیانه هرکدام با کاهش ۵۷ درصدی مواجه شده‌اند. سطح زیرمنطقه‌ای شمال شرقی آسیا با ۸۳ درصد کاهش و جنوب مدیترانه اروپا با کاهش ۷۲ درصدی بیشترین رکود را در ورود گردشگران به ثبت رسانده‌اند. آمارها نشانگر آن است که ورود گردشگر در بیشتر مناطق جهان در نیمه اول سال ۲۰۲۰ بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته‌ است.

براساس برآوردهای صورت گرفته برای ماه‌های ژوئیه و آگوست از روند کاهش تقاضای بین‌المللی کاسته شده و به منفی ۸۵ رصد رسیده که نشانگر کاهش ۷۰ درصدی ژانویه تا آگوست ۲۰۲۰ است. براساس این برآورد، بازار گردشگری بین‌المللی در ۹ ماه سال ۲۰۲۰ حدود ۷۰۵ میلیون گردشگر خارجی خود را از دست خواهد داد و خسارت ۷۳۰ میلیارد دلاری بر این بازار متحمل خواهد شد که معادل ۸ برابر خسارت بحران اقتصادی سال ۲۰۰۹ خواهد بود.

باوجود کند بودن روند بهبود گردشگری بین‌المللی، تقاضا برای گردشگری داخلی در بسیاری از بازارهای بزرگ مانند چین و روسیه افزایش یافته است. ظرفیت پروازها در ماه ژوئیه در چین به حدود ۹۰ درصد از سطح سال ۲۰۱۹ رسیده و در روسیه با افزایش سفرهای داخلی تعداد پروازها ارتقا یافته است. براساس هفتمین گزارش سازمان جهانی گردشگری از محدودیت‌های سفر در سپتامبر ۲۰۲۰، در مجموع ۱۱۵ مقصد یعنی حدود ۵۳ درصد از کل مقاصد توریستی جهان محدودیت‌های مربوط به سفرها را برای گردشگران خارجی کاهش داده‌اند که در مقایسه با آمار ژوئیه ۲۸ درصد افزایش یافته است. باتوجه به حمایت از شروع مجدد گردشگری ایمن، تعداد فزاینده‌ای از مقاصد اقدامات مختلفی از جمله رعایت پروتکل‌های ایمنی و بهداشتی، ارائه برنامه‌های بازاریابی و تبلیغاتی هدفمند، ارائه برنامه‌هایی در جهت بهبود گردشگری، تسهیل محدودیت‌های سفر، تهیه بیمه سفر یا ایجاد راهروهای مسافرتی را در دستور کار قرار داده‌اند.

بازگشایی‌های چند مقصد در ماه ژوئن به اتحادیه اروپا محدود می‌شود و از اول سپتامبر ۴۳ درصد از مقاصد مرزهای خود را به‌طور کامل بسته بودند. همچنین بسیاری از مقاصد پس از تجدید شیوع کرونا مجددا محدودیت‌های سفر را اعمال کردند که با این وجود و در صورت باقی ماندن روند فعلی احتمال وقوع سناریوی اول که کاهش ۵۸ درصدی است بعید به‌نظر می‌رسد و باتوجه به رشد حداقلی ورود گردشگران در ماه‌های ژوئیه و آگوست احتمال وقوع سناریوی دوم متحمل‌تر است. اما با این وجود نباید تحقق سناریوی سوم را نادیده گرفت، زیرا چشم‌انداز مشخصی از آینده وجود ندارد و اعتماد مسافران به سفر به پایین‌ترین سطح خود رسیده که با وخیم شدن شرایط اقتصادی بر مشاغل و درآمدها تاثیرات منفی گسترده‌ای وارد شده است. محدودیت‌های سفر در بسیاری از مناطق همچنان برقرار است و مهار ویروس به کندی پیش می‌رود.به گزارش «دنیای‌اقتصاد» سناریوهای تمدید شده برای سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ بازگشت چشمگیر در سال ۲۰۲۱ البته مفروض بر تغییر روند همه‌گیری کووید-۱۹، بهبود قابل‌توجه در اعتمادسازی مسافران و لغو عمده محدودیت‌های سفر تا اواسط سال است. با این وجود بازگشت بازار گردشگری به سطح سال ۲۰۱۹ بین ۲ تا ۴ سال به طول خواهد انجامید.

زمان بازگشت توریسم به موقعیت ۲۰۱۹

گردشگری بین‌المللی طی ۲ تا ۴ سال می‌تواند به سطح ۲۰۱۹ بازگردد که این امر براساس سه عامل به‌وقوع می‌پیوندد. ابتدا به میزان اعتماد مجدد مسافران به ایمنی و کاهش همه‌گیری بستگی دارد. پس از آن حذف تدریجی محدودیت‌های سفر و بهبود شرایط اقتصادی تاثیرگذار خواهند بود. با گذشت زمان انتظار می‌رود دو عامل اول بهبود یابد اما وخیم شدن فضای اقتصادی منجر به کند شدن روند رشد دوباره می‌شود. بر این اساس سه سناریو برای بهبود بازار گردشگری از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ مطرح می‌شود. همه سناریوها در سال اول جهش و رشد قابل‌توجهی را نشان می‌دهند که از نظر نسبی کاملا متفاوت هستند. سناریوی اول بهبود این بازار و رسیدن به سطح ۲۰۱۹ را در روند دو سال و نیمه درنظر گرفته است که از اواخر سال ۲۰۲۰ تا اواسط سال ۲۰۲۳ خواهد بود. سناریوی دوم بهبودی طی سه سال یعنی تا پایان ۲۰۲۳ را پیش‌بینی می‌کند و سناریوی سوم و در واقع بدترین سناریوی ممکن، بازگشت بازار گردشگری به سطح ۲۰۱۹ را پس از ۴ سال برآورد می‌کند که تا پایان سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد داشت.