دنیای اقتصاد، نوید شکراللهی: از حدود ۱۳۵ میلیون گردشگر که در سال ۲۰۱۶ از چین به نقاط مختلف جهان سفر کردند، تنها حدود ۷۳ هزار نفر از آنها به ایران آمدند. مقایسه این رقم با تعداد سفر توریست‌های ایرانی به چین نشان می‌دهد به‌طور میانگین از حدود ۹۵ گردشگر ایرانی، مقصد یک نفر چین است؛ این در حالی است که از حدود ۱۸۵۰ گردشگر بین‌المللی چینی، یک نفر ایران را برای سفر انتخاب می‌کند. جمعیت زیاد گردشگران چین و حجم بالای هزینه کرد آنان در سفر، موجب درآمدی هنگفت در صنعت گردشگری هر کشوری می‌شود که با اقبال گردشگران چینی مواجه شده است. از این رو، جذب گردشگر از چین برای تمام کشورهای جهان حائز اهمیت بوده و رقابت فشرده‌ای برای تبلیغ جاذبه‌های گردشگری کشورهای مختلف برای مردم چین در جریان است. با این وجود، گردشگران چینی در میان میهمانان خارجی ایران رقم چندانی به خود اختصاص نداده‌ و مسائلی همچون ایجاد اقامتگاه‌های غیرمجاز برای گردشگران چینی و ورود دانشجوهای چینی محصل در ایران به عرصه راهنمایی تور، به دلیل عدم سودرسانی سفر آنها به اقتصاد ایران، بارها خبرساز شده است. این درحالی است که هفته گذشته علی‌اصغر مونسان در سفری به این کشور، بار دیگر یادآور شده که ایران تسهیلاتی از جمله صدور ویزای سه ماهه فرودگاهی برای گردشگران چینی اختصاص داده؛ تسهیلاتی که شاید تنها به همین بعد محدود شده باشد.

سهم ایران از یک بازار میلیونی

به گزارش سازمان جهانی گردشگری، چنان که اشاره شد ۱۳۵ میلیون گردشگر چینی در سال ۲۰۱۶ از این کشور به سایر نقاط جهان سفر کردند. مخارج این تعداد گردشگر که منجر به ایجاد درآمد در صنعت گردشگری کشورهای مختلف شده، ۲۶۱ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این درحالی است که با وجود این تعداد گردشگر و مخارج آنها، بازار گردشگری ایران بهره‌ اندکی از حضور گردشگران چینی برده است. بنابر اعلام عبدالرضا مهاجری‌نژاد، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و حمایت از توسعه معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، در سال ۹۵ ایران تنها میزبان ۷۳ هزار و ۱۳۵ گردشگر چینی بوده که سهم ۵/ ۱ درصدی از گردشگران ورودی به کشور را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در همین سال از ایران ۹۵ هزار و ۲۱۲ گردشگر به چین سفر کرد‌ه‌اند. بنابر آمار و ارقام فوق، ایران به سختی توانسته حدود ۰۵/ ۰درصد از گردشگران چینی را به کشور جذب کند؛ عددی که با توجه به اهمیت اقتصادی گردشگران چینی، نشان می‌دهد که ایران در بهره‌برداری از یک ظرفیت عظیم درآمدزایی در حوزه گردشگری از سایر کشور‌های جهان عقب‌مانده است.

خردادماه سال ۹۵ بود که با سفر مسعود سلطانی‌فر، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به چین، تفاهم‌نامه‌ای میان ایران و این کشور در حوزه گردشگری منعقد شد که امیدهایی برای ایجاد افزایش در تعداد گردشگران چینی به ایران برانگیخت. با این حال مقایسه آمار ۵ ماه نخست سال‌های ۹۵ و ۹۶ نشان می‌دهد که در این بازه و در سال ۹۶ تنها حدود هزار نفر بر تعداد گردشگران چینی افزوده شده و انتظار می‌رود آمار کل سال ۹۶ با سال ۹۵ تفاوت چندانی نداشته باشد. این مساله به وضوح نشان می‌دهد که این تفاهم‌نامه توفیق چندانی در جذب گردشگر از چین نداشته و سیاست‌های کلی گردشگری ایران برای جذب مردم این کشور نیازمند بازتعریف است. در همین حال هفته گذشته نیز علی‌اصغر مونسان، رئیس کنونی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای شرکت در بیست و دومین نشست مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری به چین سفر کرد و دیدارهایی با مسوولان گردشگری این کشور انجام داد. در آخرین دیدارها وی اعلام کرد که گردشگران چینی می‌توانند در فرودگاه‌های ایران ویزای ۳ ماهه دریافت کنند. همچنین وی از امکان پرواز مستقیم از شانگهای و پکن به ایران خبر داد و اظهار امیدواری کرد که تعداد این پروازها در آینده افزایش پیدا کند.

اهمیت چینی‌ها

در پی رشد اقتصادی سریع چین و افزایش درآمد طبقه متوسط این کشور که بیشترین تمایل را به سفر دارند، بود که چینی‌ها تبدیل به بزرگ‌ترین جمعیت گردشگر جهان و پرخرج‌ترین آنها شدند؛ عاملی که باعث شد همه کشورها علاقه بیشتری به جذب گردشگران چشم‌بادامی پیدا کنند. در چنین شرایطی کشورهای مختلف سعی کردند با انجام اصلاحاتی در استراتژی‌های جذب توریست، آنها را به سفر به کشور خود تشویق کنند. «تسهیلات صدور ویزا»، «ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل» و «تربیت راهنمایان تور مسلط به زبان چینی» و «چاپ بروشور و نقشه به این زبان» از مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته بود. یکی از مهم‌ترین، کم‌هزینه‌ترین و در عین حال تاثیرگذارترین سیاست‌هایی که درحال اعمال است، ارائه تسهیلاتی در صدور ویزا است و توسط کشورهای مختلف انجام گرفته است و ایران هم به آن ورود کرده است؛ در حالی‌که در زمینه ایجاد زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و به‌خصوص تربیت نیروی مسلط به زبان چینی برای راهنمایی مسافران اقداماتی اساسی لازم است. ایران تنها ۰۵/ ۰ درصد از گردشگران چینی را به خود اختصاص داده و بدیهی است در صورت هدف‌گذاری برای مقادیری بالاتر از این میزان، نیازمند تغییر رویکرد است. باید منتظر ماند و دید روند فعلی که بدون بازاریابی مناسب و کمبود نیروهای ماهر مسلط به زبان چینی دنبال می‌شود، استمرار خواهد داشت یا با اصلاح سیاست‌ها، پای گردشگران پرتعداد و پرخرج چینی بیشتر به ایران باز می‌شود و وضعیت راکد فعلی بهبود پیدا خواهد کرد.

تناقض سیاستی در جذب گردشگران چینی