9 میلیون سفر خارجی در سال 95

دنیای اقتصاد، پرستو فخاریان: براساس جدیدترین آماری که از سوی معاونت گردشگری کشور اعلام شده در سال گذشته ۹ میلیون و ۱۹۶ هزار و ۱۴۰ ایرانی به دیگر کشورها سفر کرده‌اند؛ آماری که بار دیگر توجه‌ها را به سه عامل اساسی غیرواقعی بودن نرخ ارز، فقدان زیرساخت‌های مناسب گردشگری و هزینه‌های بالای سفرهای داخلی به نسبت خدمات موجود جلب می‌کند. این آمار را مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و حمایت از توسعه معاونت گردشگری به «ایسنا» اعلام کرده و گفته است: «در پنج ماه نخست امسال نیز ۳ میلیون و ۴۷۴ هزار و ۶۹۲ نفر به خارج از کشور سفر کرده‌اند که این تعداد در مدت زمان مشابه سال گذشته، ۲ میلیون و ۸۷۵ هزار و ۲۰۳ نفر بوده است؛ آماری که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته، رشد ۹/ ۲۰ درصدی را نشان می‌دهد.» این درحالی است که به گزارش «دنیای اقتصاد» و طبق آمارهای بانک جهانی، در سال ۲۰۱۵ نیز بالغ بر ۶ میلیون و ۶۲۰ هزار نفر و در سال ۲۰۱۴ نیز ۷ میلیون و ۶۹۸ هزار ایرانی به خارج از کشور سفر کرده‌اند. همچنین به گفته مهاجرانی‌نژاد، کشورهایی که طی سال ۹۵ ایرانی‌ها بیشترین سفرها را به آنها داشته‌اند به ترتیب ترکیه، عراق، دبی، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان بوده است.

در این بین براساس آنچه بانک مرکزی اعلام کرده است تا پیش از توقف ارائه ارز مسافرتی سالانه حداقل ۴۰۰میلیون دلار زیر قیمت بازار آزاد به گردشگران خروجی کشور ارائه می‌شده است. حالا با فرض اینکه از تعداد ۹میلیون گردشگری خروجی ایران در سال گذشته، حدود ۳میلیون نفر ارز مسافرتی ۳۰۰دلاری دریافت کرده باشند، می‌توان تخمین زد از این طریق حدود ۹۰۰میلیون دلار از کشور خارج شده است. از سوی دیگر، چنانچه درنظر بگیریم که نرخ دلار در بازار آزاد ۵۰۰تومان گران‌تر از نرخ ارز مسافرتی بوده و با فرض نرخ میانگین ۳۶۰۰تومان برای نرخ ارز در بازار، می‌توان گفت از این طریق دولت ۱۲۵میلیون دلار به گردشگران خروجی یارانه پرداخته است. در همین حال اما، پیش از این نیز این مقام مسوول در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از رشد منفی گردشگران ورودی به کشور خبر داده بود. آمار گردشگر ورودی کشور در سال‌های ۹۳، ۹۴ و ۹۵ به ترتیب ۵ میلیون و۴۴هزار و ۴۱۲ نفر؛ ۵ میلیون و ۱۹۹ هزار و ۸۱۸ نفر و ۴ میلیون و ۹۰۱ هزار و ۸۳ نفر بوده است.

براساس این آمار، تراز گردشگری ورودی و خروجی کشور در سال گذشته به میزان ۴ میلیون و ۲۹۵ هزار و ۵۷ نفر منفی است. اما در این میان، شهروندان اغلب مقاصد ایرانی‌ها خود جزو مشتریان گردشگری ایرانی‌ها هستند. عراق با یک میلیون و۳۹۲ هزار و ۲۴۵ نفر؛ آذربایجان با ۹۷۹ هزار و۳۱۹ نفر؛ افغانستان با ۶۸۳ هزار و ۱۷۲ نفر و ترکیه با ۴۱۵ هزار و ۱۱ نفر جزو ۴ کشور نخست در تعداد گردشگر ورودی به ایران در سال ۱۳۹۵ قرار دارند. پاکستان، ایرانیان مقیم خارج از کشور، ترکمنستان، بحرین، هندوستان، کویت و لبنان نیز در رتبه‌های بعدی این لیست جای گرفته‌اند که در این میان کشورهای عراق، ترکیه، ترکمنستان، هندوستان و کویت با رشد منفی نسبت به سال قبل مواجه بوده‌اند. از سوی دیگر نیز ۵ کشور نخست دارای رشد منفی در سال ۹۵ شامل عربستان سعودی، فیلیپین، امارات‌متحده‌عربی، ترکمنستان و قطر بوده‌اند. مهاجرانی‌‌نژاد همچنین پیش از این اعلام کرده بود که در ۳ ماه نخست امسال نیز یک میلیون و ۱۰۴ هزار و ۸۵۰ گردشگر به کشور وارد شده‌اند که تقریبا با سال گذشته برابر است.

نقش نرخ غیرواقعی ارز در سفرهای خارجی

اما مرکز آمار ایران سال گذشته در گزارشی عنوان کرده بود که در بهار ۹۳بالغ بر ۸۸۶ هزار و ۶۳۷ سفر خارجی صورت گرفته و در جریان این سفرها رقمی معادل ۲۱۳۹ میلیارد و ۹۹۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان هزینه‌کرد ایرانی‌ها بوده است. این رقم نشان می‌داد که برای هر سفر خارجی به‌صورت میانگین حدود ۲ میلیون و ۴۱۳ هزار و ۶۰۴ تومان هزینه می‌شود. با توجه به اینکه میانگین نرخ دلار در بهار ۹۳معادل ۳۲۲۵ بوده، می‌توان گفت تنها در این فصل ۶۶۳میلیون و ۵۶۳هزار و ۱۶۳ دلار از طریق سفرهای خروجی از کشور خارج شده است. با اینکه مرکز آمار هنوز آماری جدیدتر از این ارائه نکرده اما شواهد دیگری برای هزینه‌کرد هنگفت ایرانی‌ها در سفرهای خارجی خود وجود دارد.

چندی پیش معاون فدراسیون هتلداران ترکیه اعلام کرد که ایرانی‌ها در سال گذشته میلادی بالغ بر ۲ میلیارد دلار در ترکیه هزینه کرده‌اند. محمد ایشلر پیش‌بینی کرد که این رقم در سال جاری به ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار برسد. پیش از آن نیز برآوردهای «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌داد ایرانیان در سال ۲۰۱۵ رقم ۱۴۶/ ۱ میلیارد دلار به گردشگری ترکیه کمک کرده‌اند. کارشناسان اقتصادی معتقدند واقعی نبودن نرخ ارز باعث شده هزینه‌کرد گردشگران ایرانی در کشورهای خارجی روز‌به‌روز بیشتر شود. به باور آنها، از آنجا که نرخ کنونی ارز با آنچه که باید باشد متفاوت است، دولت به نوعی به ایرانی‌هایی که برای سفر کشورهای خارجی را انتخاب می‌کنند، یارانه ارزی می‌دهد و این درحالی است که می‌توان این ارقام را به سرمایه‌گذاری در کشور و بهبود زیرساخت‌های گردشگری داخلی و متعاقب آن رشد توریسم داخلی اختصاص داد. ازسوی دیگر گرچه هم‌اکنون ارائه ارز مسافرتی متوقف شده اما همچنان نرخ غیرواقعی ارز می‌تواند به این هزینه‌کردهای هنگفت دامن بزند.

هزینه اندک در سفرهای داخلی

همه اینها درحالی است که به باور کارشناسان فقدان زیرساخت‌های مناسب گردشگری، هزینه‌های بالا به نسبت خدمات موجود و همچنین واقعی نبودن نرخ ارز باعث شده ایرانی‌های بیشتری سفرهای خارجی را به سفرهای داخلی ترجیح دهند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد میزان سفرهای داخلی نیز کم نیست اما آنچه از کیفیت اقتصادی آن می‌کاهد هزینه‌کرد بسیار اندک ایرانی‌ها در سفرهای داخلی است. رئیس پیشین ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر، تیرماه سال جاری اعلام کرد که آمار گردشگران داخلی در ۴ ماه نخست امسال براساس شمار اقامت و بازدید گردشگران از جاذبه‌ها، ۸۰ میلیون و ۱۰۷ هزار و ۳۴۵ نفر-شب اقامت بوده و این تعداد نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته با ۲۳ درصد رشد همراه شده است.

در همین حال، آمار استعلام شده از معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی نشان می‌داد که در مدت مشابه سال قبل ۶۵ میلیون و ۱۱۹ هزار و ۳۱۸ نفر-شب اقامت و ۱۰۸ میلیون و۳۶۱ هزار و۴۵۷ بازدید گردشگران از مراکز گردشگری ثبت شده است. از سوی دیگر، گزارش سال گذشته مرکز آمار کشور نشان می‌داد که در بهار سال ۹۳، کل تعداد سفرهای انجام شده داخلی ۶۹ میلیون و ۸۱۸ هزار و ۶۶۵ سفر بوده که در این میان، ۳۲ میلیون و ۵۳۳ هزار و ۵۲۴ سفر بدون اقامت شبانه و ۳۷ میلیون و ۲۸۵ هزار و ۱۴۱ سفر نیز با اقامت شبانه همراه بوده است. طبق آن گزارش، در این سفرها ۵۳۷۶ میلیارد و ۱۴۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان هزینه صورت گرفته بود که بیشترین آن به هزینه‌های حمل‌ونقل اختصاص داشت. این یعنی برای هر سفر داخلی تنها حدود ۷۷ هزار تومان هزینه شده بود. کارشناسان از همین تفاوت هزینه‌کرد در سفرهای داخلی و خارجی برای اثبات اهمیت نرخ واقعی ارز در این زمینه بهره می‌گیرند و معتقدند که چنانچه این نرخ واقعی شود، هزینه‌کرد گردشگران در سفرهای خارجی نیز واقعی خواهد شد.