هتل پنج‌ستاره یا سنتی ؛ مساله «یزد» این است

داریوش آل آقا
روزنامه‌نگار و کارشناس هتلداری
alagha56@gmail.com

ثبت جهانی شهر یزد و دغدغه این روزهای محافل گردشگری مبنی بر اینکه چرا تنها شهر جهانی ایران فاقد هتل پنج ستاره است و چه باید کرد، این پرسش را سبب می‌شود که به راستی آیا شهرهای مهم و شناخته‌شده حتما باید هتل پنج ستاره داشته باشند؟ و اینکه در پرسشی کلان‌تر، آیا این هتل‌ها هستند که موجب شهرت شهرها می‌شوند یا این شهرت شهر است که می‌تواند ساخت هتل‌ها به‌ویژه با درجه پنج ستاره را در پی داشته باشد؟

تجربه‌های خارجی

نگاهی به دیروز و امروز دنیای هتل‌ها و کشورهای توسعه‌یافته برای هر دو طرف معادله‌ای که گفته شد، می‌تواند نمونه‌های متعددی بیاورد. از یکسو می‌توان به دبی اشاره کرد که تا همین ربع قرن پیش حتی رویای ورود گردشگر را هم نداشت اما به مدد ساخت هتل‌های متعدد و لوکس خود توانست ابتدا اعتماد سرمایه‌گذاران را جذب کند و سپس تا جایی پیش رود که به یکی از مقاصد پرطرفدار گردشگری منطقه و یکی از قطب‌های تجاری جهان بدل شود و امروز هتلی همچون برج العرب، نماد صلابتش شناخته شود. از سوی دیگر می‌توان به شهرهایی در آفریقا اشاره کرد که جاذبه‌های طبیعی آنان توانست مطرح‌ترین برندهای هتل در جهان را به رقابتی تنگاتنگ در سرمایه‌گذاری و ساخت هتل وادار کند. کیپ‌تاون در آفریقای‌جنوبی در سال‌های دور و نایروبی در کنیا در حال حاضر، بهترین مصادیق این مدعایند.

بنابراین باید این صورت مساله را از نگاهی دیگر نگریست؛ نگاهی فراتر از داستان مرغ و تخم‌مرغ و براساس اصل تکامل؛ اصلی که منطق وجودی لازم و ملزوم است، به‌طوری‌که در آن وجود «هتل» فارغ از داشته‌های ذاتی مکان، همچون جاذبه‌های تاریخی یا طبیعی به‌نوعی یادمان مدرنیته شهر شناخته می‌شود. به عبارت ساده‌تر، هر قدر شهرها توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی بیشتری یابند، هتل‌های آن شهر نیز تعدد و کیفیت بهتری خواهد یافت و این اصل تکامل و رشد موازی در دنیای امروز است. بر پایه همین اصل است که می‌توان موفقیت شهرهایی همچون کوالالامپور را به‌واسطه توسعه اقتصادی و فرهنگی، گوانگجو چین را به‌خاطر برگزاری نمایشگاه‌ها، دوحه قطر را به‌واسطه میزبانی از رویداد مهمی همچون جام جهانی فوتبال یا ریاض عربستان را از بعد سیاسی در جذب سرمایه‌های هتلی در سال‌های اخیر مورد سنجش قرار داد.

کیفیت یا کمیت؟

در حقیقت امروز رابطه هتل و شهر تنها بر اساس نیاز تعریف نمی‌شود و با گذر از این سطح در هرم مازلو نوعی نشانه تمدن است؛ به‌طوری‌که امروز به سختی می‌توان شهری را منطبق با استانداردهای شهری بدون هتل‌های با کیفیت یافت. اما اینکه «کیفیت» چگونه تعریف می‌شود، موضوع مهم دیگری است که اتفاقا توجه و پرداختن به آن کلید پاسخ به پرسش این روزها درباره یزد است. اما پیش از اشاره به آن، باید این مهم را یادآوری کرد که در ادبیات امروز هتلداری جهان، ملاک موفقیت یک شهر در جذب سرمایه‌گذاری‌های هتلی بر اساس تعداد اتاق‌ها مورد سنجش و قیاس قرار می‌گیرد نه فقط بر اساس تعداد هتل‌ها. منظور آنکه تعداد اتاق‌های هتلی یک شهر، اولویتی بالاتر از تعداد هتل‌های آن دارد؛ چرا که اساس محاسبه تعداد مهمان با تعاریف درآمدزایی است. این موضوع از آن جهت گفته شد که متاسفانه در کشور یا روی تعداد ساختمان‌ها با نام هتل تکیه می‌کنیم یا روی تعداد تخت؛ گویی درباره خوابگاه‌ها صحبت می‌کنیم!

همین فرمول جهانی نیز بر پایه اصل «کیفیت» بنا شده؛ یعنی در نگاه دقیق‌تر تعداد اتاق‌ها بر اساس درجه و کیفیت آنها تقسیم‌بندی می‌شوند، به‌طوری‌که مشخص شود فلان شهر دارای چه تعداد اتاق لوکس، درجه یک یا متوسط است که هر یک از این مفاهیم کیفی دارای تعاریف مشخصی است. در مورد شهر یزد و اینکه ساخت هتل پنج ستاره تا چه میزان اولویت دارد هم از قاعده این نگاه مستثنی نیست؛ به این معنا که تعداد اتاق‌های با کیفیت مشابه، ارزشی بالاتر از تنها یک دسته اتاق مشخص به اسم هتل پنج ستاره دارد. با این همه یک نکته ظریف درباره یزد وجود دارد و آن اینکه نباید ماهیت این شهر و اساسا آنچه موجب ثبت جهانی آن شده را فراموش کرد.

ذات این شهر بر تاریخی استوار است که خوشبختانه در حرکتی زیبا سال‌هاست در قامت خانه‌های تاریخی تبدیل شده به هتل، خود معرف هویت شهر و یکی از جاذبه‌های آن شده‌اند. بنابراین پیش از پرداختن به ساخت هتل پنج ستاره در این شهر، باید دغدغه حفظ و رونق هرچه بیشتر این هتل‌های سنتی را داشت که نه تنها منافاتی با ساختار شهر ندارند بلکه خود به عنوان بخشی از بدنه و معرف آن به شمار می‌روند. پس عیب نیست اگر یزد به عنوان شهری جهانی دارای هتل پنج ستاره نباشد اما هتل‌های ویژه و منحصر به ذات خود را داشته باشد. عیب آن است که همین زیبایی و ویژگی که می‌توان اتفاقا با تکیه بر آن برندسازی کرد را فراموش یا فدای هتل‌سازی‌های پنج ستاره کنیم.