در چهل‌ویکمین اجلاس کمیته میراث‌جهانی یونسکو رقم خورد
ثبت جهانی شهر «بادگیرها»
دنیای اقتصاد: یزد به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران و یکی از نخستین شهرهای خشتی دنیا و همچنین به عنوان بیست و دومین اثر از ایران به ثبت جهانی رسید. این اتفاق روز گذشته و در جریان هشتمین روز از چهل‌ویکمین اجلاس کمیته میراث‌جهانی یونسکو به وقوع پیوست و شهر یزد در فهرست میراث‌جهانی قرار گرفت. رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور ضمن تبریک ثبت شهر تاریخی یزد در فهرست میراث‌جهانی یونسکو، این شهر را شهری منحصربهفرد دانست و تاکید کرد: «ثبت جهانی شهر یزد در آینده فرصت‌هایی را برای ایران فراهم خواهد کرد.
دنیای اقتصاد: یزد به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران و یکی از نخستین شهرهای خشتی دنیا و همچنین به عنوان بیست و دومین اثر از ایران به ثبت جهانی رسید. این اتفاق روز گذشته و در جریان هشتمین روز از چهل‌ویکمین اجلاس کمیته میراث‌جهانی یونسکو به وقوع پیوست و شهر یزد در فهرست میراث‌جهانی قرار گرفت. رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور ضمن تبریک ثبت شهر تاریخی یزد در فهرست میراث‌جهانی یونسکو، این شهر را شهری منحصربهفرد دانست و تاکید کرد: «ثبت جهانی شهر یزد در آینده فرصت‌هایی را برای ایران فراهم خواهد کرد.» زهرا احمدی‌پور افزود: «ویژگی‌هایی که باعث شد شهر یزد بتواند برای ثبت در یونسکو پذیرفته شود، در درجه اول این بود که همچنان فنون و مصالح کهن در زنده ماندن این شهر بزرگ خشتی به‌کار می‌رود و سنت‌های ناملموس قدیم در این شهر وجود دارد.» به گفته وی، در یزد همچنان از همان تکنولوژی گذشته استفاده می‌شود و شهر بر همان مبنا ادامه حیات می‌دهد. معاون رئیس‌جمهوری خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر، معماری منحصربه‌فردی در این شهر از همزیستی بشر و طبیعت شکل گرفته است. شهر یزد در دل کویر است و یک الگوی زیست متفاوت بشر را به‌لحاظ همزیستی با محیط معرفی می‌کند.» احمدی‌پور یادآور شد: «به‌لحاظ تاریخی نیز سه دین اسلام، زرتشت و یهود در یزد در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی داشته و دارند.»
معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز که به‌نمایندگی از ایران در این اجلاس حضور دارد، در این باره گفت: «پرونده بافت تاریخی یزد درحالی در فهرست آثار جهانی قرار گرفت که این شهر تاریخی نزدیک به ۱۰۰۰ هکتار وسعت دارد و از این گستره، ۲۰۰ هکتار مربوط به هسته و عرصه تاریخی شهر می‌شود و نزدیک به ۶۵۰ هکتار هم حریم آن را تشکیل می‌دهد.» محمدحسن طالبیان خاطرنشان کرد: «شهر تاریخی یزد به‌دلیل وسعت، یکپارچگی و حفظ اصالت تاریخی‌اش در حالی به یونسکو معرفی شد که همچنان زنده است و حیات اجتماعی ساکنان آن ادامه دارد.» به گفته وی، استفاده از مصالح بومی و مصرف کمترین انرژی در تولید بناهای خشتی و هماهنگی کامل با اقلیم سخت و خشن کویری از ویژگی‌های بارز معماری شهر تاریخی یزد به‌شمار می‌روند. فاطمه دانش یزدی، مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد نیز این ثبت جهانی را افتخار بزرگی برای یزد دانست و آن را پیام‌آور اهمیت غنی بودن فرهنگ و تمدن ایرانی در سطح بین‌المللی عنوان کرد.
شهر بادگیرها چطور ثبت شد؟
پرونده یزد درواقع غروب شنبه در لهستان مورد بررسی قرار گرفت اما نظر نهایی درباره آن به صبح دیروز موکول شد. به گزارش «ایسنا»، در جلسه عصر شنبه نماینده ایکوموس بین‌الملل، پس از تمجید از پرونده یزد و اقداماتی که ایران برای این شهر تاریخی انجام داده، به موقعیت جغرافیایی، ویژگی‌ها و استفاده هوشمندانه از منابع محدود طبیعی در منطقه یزد اشاره کرد و گفت: «این اقدامات گویای مدیریت در استفاده از آب و قنات‌ها در این شهر است.» به گفته وی، ویژگی‌هایی مانند حمام، بادگیر و خانه‌های ساخته شده از گِل و حتی موقعیت قرارگیری باغ دولت‌آباد یزد که در پرونده زنجیره‌ای باغ‌های ایران چند سال گذشته در فهرست میراث‌جهانی یونسکو به ثبت رسیده، خود از ویژگی‌هایی است که یزد را برای ثبت در فهرست میراث جهانی منحصربهفرد می‌کند. نماینده ایکوموس بین‌الملل البته به برخی نقص‌های مستندسازی موجود در پرونده نیز اشاره کرد که نیاز به همکاری بیشتر ایران برای تکمیل این اطلاعات دارند و برای تکمیل این اطلاعات باید معیارهای ۳، ۴ و ۵ از میان معیارهای یونسکو تکمیل شوند تا این نواقص نیز برطرف شوند.
نماینده کشور جمهوری آذربایجان نیز درباره پرونده یزد اظهار کرد: «یزد نمونه کامل معماری همگون است. مدیریت منابع آبی در این منطقه کویری با ویژگی‌هایی مانند حمام، بادگیر، مناره و ساباط منحصربهفرد هستند. پیشنهاد می‌کنم با توجه به اینکه این شهر تاریخی همه ویژگی‌ها را دارد، باوجود صحبت‌های مطرح شده از سوی ایکوموس، یزد در فهرست میراث جهانی به ثبت برسد.» نماینده کویت هم با اشاره به اینکه ایران اشتراکات تاریخی و فرهنگی زیادی با این کشور دارد، گفت: «شهر تاریخی یزد یک شهر منحصربهفرد است. استفاده از خاک برای ساختن خانه‌ها، مدیریت آب، باغ، ایجاد قنات می‌توانند معیارهای ۳، ۴ و ۵ یونسکو برای ثبت جهانی شهر تاریخی یزد را هموار کنند. قویا پیشنهاد می‌کنم این شهر در فهرست میراث جهانی به ثبت برسد.»
در همین حال، نماینده ترکیه با اشاره به معماری سنتی، بازار، مساجد، موزه، معبد زرتشتیان و دیگر محوطه‌های تاریخی شهر تاریخی یزد در این اجلاس اظهار کرد: «یزد شهری است که تماما از خاک ساخته شده و آمیزه‌ای از روش‌های سنتی را در خود دارد. گرچه برخی مدارک این پرونده ناقص هستند اما نباید مانع از ثبت جهانی یزد شود.» او با تاکید بر معماری‌های منحصربهفرد و ارزشمند یزد، حمایت خود را از ثبت جهانی این شهر اعلام کرد. نماینده ویتنام هم ضمن تشکر از تلاش ایران برای ثبت این شهر تاریخی در فهرست میراث جهانی سوالاتی درباره نحوه خدمات به گردشگران برای بازدید از این شهر مطرح کرد. نماینده تونس نیز از ثبت شدن این شهر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو حمایت کرد. با این‌همه، موافقان ثبت یزد یادآور شده بودند که نواقصی در پرونده وجود دارد که باید مرتفع شود.
پس از 9سال
اما یزد درحالی به ثبت جهانی رسید که طی ۹ سال گذشته در فهرست میراث موقت جهانی قرار داشت و بررسی این پرونده از سال‌های گذشته به‌دلیل ساخت‌وسازهای غیراصولی دستخوش پیچیدگی‌های بسیاری شد. کارشناسان باور داشتند که همین ساخت‌وسازها، معضلی جدی برای ثبت جهانی یزد باشد. آنها ثبت در فهرست یونسکو را نیازمند مدیریت یکپارچه، برنامه‌ریزی گسترده شهری، رعایت اصول معماری و تجدیدنظر در ضوابط نظام مهندسی و ساخت و ساز می‌دانستند. به گزارش خبرگزاری مهر، این نگرانی‌ها از روز نخست اجلاس جاری یونسکو وجود داشت و زمانی بیشتر شد که سازمان میراث‌فرهنگی در گزارشی احتمال رد شدن پرونده ثبت یزد را مطرح و اعلام کرد ممکن است یونسکو ایراداتی به آن وارد کند. یکی از این ایرادات را شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) به عنوان شورای زیرمجموعه یونسکو عنوان کرده بود. ایراد اول ایکوموس به ساخت یک سازه بتنی و غیرخشتی در بافت خشتی و محله زرتشتیان یزد بود.
ایراد دوم اما برمی‌گشت به اینکه ساکنان بافت خشتی، اجازه ساخت بناهای خشتی را ندارند؛ چون ضوابط شهرسازی چنین اجازه‌ای به آنها نمی‌دهد. در همین حال سومین ایراد نیز به حریم باغ دولت‌آباد یزد برمی‌گشت که اعلام شده بود باید افزایش یابد و ساخت و سازهای واقع در حریم این اثر باید ضابطه‌مند شوند. با این‌همه اما کارشناسان و مسوولانی که از ایران برای پرونده یزد به لهستان رفته بودند موفق شدند اعضای کمیته میراث‌جهانی را درباره این ایرادات متقاعد کنند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، پیش از این سه اثر در واقع در شهر یزد، به میراث جهانی افزوده شدند. دو قنات این شهر سال گذشته به همراه ۹قنات دیگر کشور جهانی شدند و پیش از آن نیز باغ دولت‌آباد این شهر در پرونده باغ‌های ایرانی در یونسکو به ثبت رسیده بود. به باور کارشناسان حالا جهانی شدن یزد ضمن آنکه رویدادی مهم است، وظیفه مسوولان را برای مدیریت آن دشوارتر می‌کند.
پرونده‌های دیگر ایران در اجلاس یونسکو
در کنار همه رایزنی‌ها برای ثبت جهانی یزد، ایران در اجلاس مذکور باید درباره وضعیت حفاظت از میدان نقش‌جهان اصفهان و شهر شوش نیز گزارش می‌داد. این گزارش‌ها نیز در کمیته ارائه شد و کمیته میراث‌جهانی یونسکو پس از ابرازرضایت از اقدامات مرمتی ایران در نقش‌جهان و انتقال خط ۲ متروی اصفهان به بیرون از عرصه میدان، از هیات ایرانی خواست تا گزارش ادواری دیگری تا قبل از فوریه ۲۰۱۸ درخصوص حفاظت از این اثر به یونسکو ارسال کند. همچنین پس از تایید اقدامات حفاظتی از محوطه جهانی شوش قرار شد ایران گزارش ادواری دیگری نیز تا پیش از فوریه ۲۰۱۹ به یونسکو بفرستد. در همین حال، کشورما در حوزه میراث طبیعی امسال پرونده‌ای ارائه نکرد. در این‌باره مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی به خبرگزاری مهر گفت: «وقتی پرونده ثبت جهانی ارسباران را به یونسکو فرستادیم، اعلام کردند که باید تکمیل شود، از این‌رو قرار شد مواردی را به آن اضافه یا از آن کم کنیم و به همین دلیل ثبت جهانی آن به سال بعد کشیده شد.»
ارسال نظر