تایلند یکی از کشورهای موفق در زمینه گردشگری است که توانسته با استفاده از ظرفیت‌های بومی خود، افراد را به این کشور جذب کند. در مطلب حاضر دو مورد از تجربه بوم‌گردی اجتماع‌‌محور در این کشور معرفی می‌شود. یکی از این موارد بوم‌گردی اجتماع‌محور در کوه «یاو نوی» است که در دهه ۱۹۹۰ توسط ماهیگیران کوچک محلی به عنوان یک روش برای متوقف کردن و علاج خسارت واردشده به محیط زیست طبیعی توسط ماهیگیری تجاری و غیرقانونی در منطقه و همچنین برای بهبود شرایط زندگی جامعه محلی شروع شد. جامعه محلی که از ماهیگیران تشکیل می‌شد، یک رویکرد توسعه گردشگری اجتماع‌محور مردمی را آغاز کرد که در آن افراد محلی تصمیم‌گیرنده بودند. بهره‌مندان اصلی از بازده‌های گردشگری، جامعه محلی و محیط زیست طبیعی هستند.

سازمان‌دهی پایین به بالای جامعه محلی در بین روستاییان منجر به تاسیس باشگاه بوم‌گردی کوه یاو نوی شد. این باشگاه مشارکت روستاییان را در برنامه‌ریزی و مدیریت جنبش فزاینده گردشگری در منطقه تسهیل کرده است. افزایش آگاهی درباره حفاظت از منابع طبیعی؛ تشویق مشارکت محلی در مدیریت گردشگری؛ ایجاد شغل و فرصت‌های درآمدی بیشتر برای مردم محلی و پشتیبانی از دفع مناسب فاضلاب، مدیریت پسماند و ایمنی در گردشگری از جمله اهداف این باشگاه عنوان می‌شود.پروژه تورهای اجتماعی مسوولانه بوم‌شناختی موسسه گردشگری اجتماع‌محور تایلند برای یک ابتکار عمل با باشگاه KYN CBT تشریک مساعی کرده تا یک مدل گردشگری برای حفظ محیط، توسعه جامعه محلی و تبادلات بین فرهنگی گسترش یابد. شرکت Responsible Travel and Conswrvation International نیز به عنوان شریک دیگری برای پروژه معرفی شده است.

هدف این باشگاه انجام فعالیت‌های گردشگری است که مناسب با سبک زندگی محلی بوده و آنها را بازتاب می‌دهد. همچنین سعی دارد سنت‌ها و رسوم محلی را به میهمانان آموزش دهد؛ درحالی‌که آگاهی درباره اکوسیستم پیرامونی را برای میهمانان و افراد محلی به‌طور یکسان بالا می‌برد. تماشای مناظر ساحل و جزایر، غواصی، ماهیگیری، پیاده‌روی، تماشای پرندگان، دوچرخه‌سواری، دریانوردی، خانه مسافر، چادر زدن و اقامت کردن در ساختمان کوچک یک طبقه از جمله چیزهایی هستند که به میهمانان عرضه می‌شود.

براساس پژوهش‌ها، منافع این اقدامات عبارت است از: افزایش درآمد سالانه خانوارهای محلی تا ۱۰ درصد؛ تاسیس باشگاه بوم‌گردی اجتماع‌محورکوه یاو نوی و پشتیبانی پایدار از فعالیت‌های آن و قدرت چانه‌زنی علیه سازمان‌های عمومی و خصوصی؛ فرصت برابر همه اعضای جامعه محلی برای مشارکت در تصمیم‌گیری از طریق یک نظام گردشی؛ بهبود شرایط زندگی و کیفیت خدمت برای گردشگران؛ ترویج رویه‌های ماهیگیری پایدار؛ حمایت از اقیانوس‌، جنگل‌های محلی و علف‌های دریایی؛ افزایش گونه‌های دریایی محلی؛ جلوگیری از ماهیگیری انبوه تجاری.با این‌همه چالش‌هایی نیز در این زمینه مطرح است. تهدید اثرات منفی از گردشگری انبوه در مقاصد نزدیک و حساسیت‌های جمعیت محلی از جمله چالش‌ها در این زمینه عنوان شده است.

برنامه خانه مسافر بان تالای نوک

پروژه برنامه خانه مسافر بان تالای نوک از سوی یک شرکت ترتیب داده شد که بر توانمندسازی، آموزش و کارآموزی و درگیر کردن افراد محلی در پروژه‌های گردشگری تاکید داشت. زمانی که روستاییان نگران تاثیر احتمالی گردشگری متعارف بر سنت‌هایشان بودند گردشگری اجتماع‌محور بر روستای بان تالای نوک پیشنهاد شد. بنابراین، روستاییان ماهیت اصیل گردشگری اجتماع‌محور را در نظر گرفتند که فرهنگ و سبک زندگی را برجسته می‌سازد و درآمد پایدارتری نسبت به گردشگری متعارف دارد. برای فعالیت‌های خانه مسافر برنامه زمانی در نظر گرفته می‌شود. در روز اول گردشگران به محض ورود، اطلاعات لازم را درباره سازمان‌دهی کار دریافت می‌کنند. سپس به روستا برده می‌شوند و در آنجا اتاق‌هایشان را در یک خانه روستایی دریافت می‌کنند. پس از آن یک سفر کوتاه به روستا و جلسه اطلاعات و پرسش برگزار می‌شود.

روز دوم پس از صرف صبحانه، گردشگران فرصت دارند به تولید پارچه باتیک تایلندی اقدام کنند. بعد از ظهر، آنها در فعالیت ترمیم گیاه شاه‌پسند با برخی از افراد محلی مشارکت می‌کنند و در جایی که سونامی باعث تخریب شده بود، درختان را می‌کارند. آنها می‌آموزند که یک پیام به زبان تایلندی بدهند. فعالیت عصرانه شامل تهیه گوشت کبابی برای شام در کنار ساحل با برخی روستاییان قبل از پوشیدن لباس‌های اسلامی است که یک تبادل فرهنگی نامیده می‌شود.روز سوم نیز شرکت‌کنندگان همراه با روستاییان به ماهیگیری می‌روند. پس از ناهار، گردشگران آماده اعزام می‌شوند.

یک مورد کاوی درباره ترجیحات گردشگران نشان داد که از دلایل اصلی استفاده گردشگران از خانه مسافر، اشتیاق آنان برای اصالت و نیز تعامل با میزبانان محلی بود. مبانی تئوریک مطالعه، مدل «ظاهر و باطن» بود که جلوتر از آنچه ظاهرا به گردشگر ارائه می‌شد تشکیل می‌شد؛ در صورتی که در پشت صحنه حوزه زندگی خصوصی افراد محلی بود. فرض می‌شود واژه باطن به این معنا است که فرهنگ شامل چیزهایی‌ است فراتر از آنچه که به چشم می‌آیند و اصیل و لمس نشده هستند، بنابراین به‌طور ویژه‌ای برای گردشگران جذاب می‌باشند؛ چراکه «زندگی واقعی» را شامل می‌شوند. این مورد کاوی نشان می‌دهد انگیزه گردشگران برای مشارکت در گردشگری اجتماع‌محور از اشتیاق به داشتن تجربیاتی منحصربه‌فرد و اصیل ناشی می‌شود که فرض می‌شود در فعالیت‌های هر روزه افراد محلی وجود دارد و در پشت صحنه‌های گردشگری رخ می‌دهد.

منبع: کتاب گردشگری اجتماع‌محور: یافتن تعادل و تعیین مسیر برای آینده