الزامات قانونی در سفر با قطار

احمد پنجه‌پور
وکیل پایه یک دادگستری
Ahmad.panjehpour@gmail.com

در سفر با قطار، باید به موارد متعددی توجه کرد. این موارد که بعضا بدیهی شمرده می‌شوند، در قانون و مصوبات داخلی شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی‌ جزئی از قوانین لازم‌الاجرا هستند.

همراه داشتن بلیت‌های قطار

طبق ماده نهم مصوبه تعرفه حمل مسافر و کالا در راه آهن مصوب ۱۳۴۳ که بعدها به کرات مورد اصلاح قرار گرفته، مسافر مکلف است در تمام مدت سفر بلیت خود را در دسترس داشته و هر وقت که ماموران قطار بخواهند، ارائه دهد. مسافرانی که بلیت خود را گم کنند یا نتوانند آن را به مامور مربوطه ارائه کنند در حکم مسافر بدون بلیت تلقی می‌شوند. همچنین مسافرانی که بلیت خود را در قسمتی از مسیر گم کنند و نتوانند ارائه دهند، در باقی‌مانده مسیر بدون بلیت تلقی می‌شوند. چنانچه مسافری بدون بلیت یا بلیت بدون اعتبار با قطار مسافرت کند، باید علاوه‌بر پرداخت بهای بلیت مربوطه مبلغی را نیز به‌عنوان جریمه بپردازد. البته نکته جالب این است که این مسافران در صورت نبودن جا در قطار حق درخواست جا برای نشستن نخواهند داشت و حق‌تقدم با صاحبان بلیت‌های مجاز است. براساس همین مصوبه، مسافر در مقابل هر بلیت بیش از جای یک نفر را نمی‌تواند اشغال کند. همچنین هر فرد بالای ۱۲ سال باید بلیت تمام بها بخرد.

مسوولیت‌های مسافر حین سفر

در همین حال، مسافر مسوول جبران خسارتی است که به وسایط نقلیه یا تاسیسات راه آهن وارد می‌آورد و تشخیص این میزان در قطار با رئیس قطار و در ایستگاه با رئیس ایستگاه است که باید نقدا در مقابل دریافت قبض رسمی‌ بپردازد. بی‌شک این ماده نظر رئیس قطار یا ایستگاه را کاملا باز و آزاد می‌گذارد. این حالت گرچه می‌تواند به جبران سریع خسارت منجر شود لیکن راه هرگونه تجدیدنظر را نیز می‌بندد. از طرف دیگر باید دانست که حفظ اشیایی که مسافران با خود در واگن مسافری می‌برند برعهده خود ایشان است و آنها نمی‌توانند شرکت راه‌آهن یا رئیس قطار را مسوول و مقصر بدانند. البته درصورت فقدان اشیا افراد باید بلافاصله رئیس قطار را مطلع کنند تا وی تمهیدات لازم را برای یافتن احتمالی کالا بیندیشد و به‌کار بندد. افرادی که به‌علت تخطی از نظامات راه‌آهن یا بر حسب دستور پلیس یا مقامات قضایی از مسافرت آنان جلوگیری شود، حق مطالبه بهای بلیت یا کرایه باقی مانده مسیر را نخواهند داشت.

مسافر چه چیزهایی را می‌تواند حمل کند؟

هر مسافر می‌تواند کیف‌های دستی و بسته‌ها و جامه‌دان‌های کوچک محتوی لوازم شخصی خود را با خود در کوپه مسافری بدون پرداخت کرایه حمل کند؛ مشروط براینکه ابعاد هر یک از بسته‌ها از ۷۵ سانتیمتر زیادتر نباشد و مجموع وزن بسته‌ها نهایتا ۳۰ کیلوگرم باشد. هر مسافر همچنین می‌تواند یک بسته خوراکی یا میوه را به شرطی که وزن آن از ۱۰ کیلوگرم و ابعاد آن از ۷۵ سانتیمتر بیشتر نباشد به همراه بیاورد. اشیای مسافر نباید باعث ایذا و آزار بقیه شود؛ به‌طوری‌که باید دانست فرد تنها می‌تواند جای بالای سر و زیر محل نشستن را اشغال کند و اشیای او نباید باعث زحمت مسافران یا تنگ کردن جا و معیوب کردن واگن شوند. در همین حال، مسافر این اشیا را نمی‌تواند با خود به واگن مسافری حمل کند:

- مواد منفجره و اسیدها و اجناس بدبو؛

- کالاهای تجاری به استثنای نمونه تجاری که در بسته‌ای کوچک باشد؛

- بسته‌ها و مرسولات مشمول مقررات پستی؛

- بسته‌ها و ظروف محتوی روغن، ماست، کره، شیر و نظایر آن؛

- اشیای غیرمجاز مانند کالاهای قاچاق.

بدیهی است در صورت عدم رعایت، اشیا در مقابل رسید به واگن توشه منتقل می‌شوند و چنانچه کالایی خطرناک یا غیرمجاز باشد تحویل مقامات قضایی و پلیس داده می‌شوند و ضمنا فرد باید از عهده خسارات وارده نیز برآید. همچنین بسیاری از کالاها و اموال را مسافر می‌تواند به واگن توشه تحویل دهد و در مقصد آنها را تحویل بگیرد. حتما باید قبض توشه دریافت شود و در آن باید کالا و وزن آن به درستی قید شود. ضمن اینکه گیرنده توشه باید قبل از خارج کردن توشه از انبار راه آهن به تعداد و مشخصات بسته رسیدگی و چنانچه اعتراضی دارد در موقع تحویل گرفتن به انبار مقصد اطلاع دهد تا در صورت‌مجلس تنظیم شود. هر گونه اعتراضی که بعد از بردن توشه از انبار به‌عمل آید پذیرفته نمی‌شود. مسافر طبق قوانین باید برای دریافت توشه حداکثر ظرف روز بعد از ورود قطار مراجعه و اقدام کند. در غیر این صورت حق انبارداری از روز بعد از ورود قطار لغایت روز قبل از تاریخی که مسافر برای دریافت توشه مراجعه کرده و آن را تحویل گرفته است، حساب و وصول خواهد شد. البته اگر این مدت به ۶ ماه برسد، راه‌آهن حق دارد کالا را به فروش برساند.