احمد پنجه‌پور

وکیل پایه یک دادگستری

Ahmad.panjehpour@gmail.com

مطابق قانون هواپیمایی کشوری، برای اینکه شخصی حقیقی یا حقوقی بتواند در ایران مبادرت به تصدی حمل‌ونقل هوایی مسافران یا کالاهای بازرگانی کند، باید تبعه ایران و قبلا پروانه بهره‌برداری هوایی از اداره کل هواپیمایی کشور را اخذ کرده باشد. این پروانه در صورتی اعطا می‌شود که شورای‌عالی هواپیمایی کشوری پروانه بهره‌برداری هوایی تقاضا شـده را منطبـق بـا مصالح کشور و احتیاجات جامعه تشخیص دهد و اطمینان حاصل کند که تقاضاکننده قادر به انجام روند بهره‌برداری هوایی مورد تقاضای خود به طرز اطمینان‌بخش باشد. همچنین براساس قانون، در مورد شرکت‌های هواپیمایی برای صدور پروانه بهره‌برداری هوایی علاوه‌بر وجود شرایط فوق، دارا بودن شـرایط ثبت هواپیما الزامی ‌است. از طرفی طبق ماده ۱۷ قانون هواپیمایی کشوری، برای هر نوع پرواز بازرگانی دیگر و همچنین تاسیس و دایر کردن آموزشگاه برای تعلیم و تربیـت متخصصـان فنی هواپیمایی نیز شرایط مندرجی که توضیح داده شد، ضروری است؛ ولی به جای پروانه بهره‌برداری هـوایی، اجـازه‌نامـه اداره کـل هواپیمایی کشوری باید قبلا اخذ شده باشد. همان‌گونه که مشاهده می‌شود، نه‌تنها ثبت مالکیت هواپیما الزامی‌است، بلکه پس از آن باید پروانه بهره‌برداری و اشتغال به حمل‌ونقل هوایی نیز اخذ شود. بنابراین راه‌اندازی هرگونه عملیات پروازی بدون اخذ گواهینامه‌ها و مجوزهای لازم از سازمان هواپیمایی کشوری ممنوع و غیرقانونی است. در این خصوص، دستورالعمل الزامات اخذ گواهینامه بهره‌برداری هوایی، که تحت نظر سازمان هواپیمایی کشوری و با استناد به قانون هواپیمایی کشوری تدوین شده، جاری است.

شرایط اخذ پروانه بهره‌برداری

دستورالعمل، موارد فنی و حقوقی بسیاری را ذکر و شرکت‌ها را مکلف به تبعیت از آن برای اخذ پروانه بهره‌برداری هوایی کرده است. نخستین اقدام در این خصوص اخذ موافقت اصولی است. مهم‌ترین مراحل اجرایی اخذ موافقت اصولی شامل موارد زیر است:

- متقاضی باید درخواست خود را برای تاسیس شرکت حمل‌ونقل هوایی همراه با طرح توجیهی فنی، عملیاتی و اقتصادی به سازمان ارائه کند.

- طرح توجیهی باید دارای مشخصات ذیل باشد:

الف) در این طرح باید پایگاه شرکت از میان یکی از فرودگاه‌های کشور که تاکنون به عنوان پایگاه توسط شرکت دیگری در نظر گرفته نشده، انتخاب شود و نوع فعالیت یکی از انواع حمل بار و مسافر یا فقط حمل بار و حمل پست ذکر و یک نسخه از قرارداد با فرودگاه به سازمان هواپیمایی کشوری ارائه شود.

ب) ساختار تشکیلاتی فنی و عملیاتی و بازرگانی و ایمنی به‌طور مشروح بیان شود.

پ) فضای اداری شرکت باید متناسب با میزان فعالیت و تعداد ناوگان بوده و در طرح عنوان شود.

ت) امکان استخدام و پرداخت حقوق پرسنل اعم از کادر پروازی، عملیاتی، فنی، بازرگانی و پشتیبانی به‌صورت مستدل ارائه شود.

ث) در طرح توجیهی باید پیش‌بینی الزامات کترینگ برای حداقل پنج فروند هواپیما پیش‌بینی شود. کترینگ باید دارای مجوز از وزارت بهداشت، درمان وعلوم پزشکی و همچنین تهیه و تامین کترینگ باید در محدوده فرودگاه باشد.

- سامانه تعمیر و نگهداری شرکت باید شامل آشیانه، انبار قطعات، سیستم تعمیر و نگهداری، تضمین کیفیت و ایمنی باشد.

- امکانات شرکت از نظر فضای مورد نیاز اداری، بازرگانی، فنی و عملیاتی اعلام شود.

- سرمایه شرکت برای خرید هواپیما، تاسیسات، فضای کار و سایر اقلام نیز باید حداقل ۲۵۰ میلیارد ریال به‌صورت ضمانت‌نامه بانکی قابل ارائه باشد. این دستورالعمل، اشاره دارد که اخذ موافقت اصولی به معنی صدور پروانه بهره‌برداری نیست و شرایط دیگری نیز در این خصوص باید رعایت شود. شرکت هواپیمایی باید در بدو تاسیس، حداقل دارای پنج فروند هواپیمای غربی از یک نوع باشد. البته دو فروند از پنج فروند هواپیما می‌تواند اجاره‌ای باشد. بنابراین حداقل تعداد هواپیمای لازم برای صدور پروانه بهره‌برداری طبق دستورالعمل پنج فروند هواپیمای غربی است. همچنین الزاما شرکت باید مدیرانی به شرح ذیل داشته باشد:

- «مدیرعامل» شرکت باید حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی یا معادل با ۵ سال سابقه کار مفید در صنعت هوانوردی و فاقد سوء پیشینه و معتقد به نظام جمهوری اسلامی ‌ایران باشد و تاییدیه سازمان را کسب کند.

- «معاون عملیات شرکت» باید واجد شرایط احراز این پست مطابق با آیین‌نامه دفتر عملیات پرواز و تاییدیه سازمان باشد.

- «معاون فنی و مهندسی شرکت» نیز باید واجد شرایط احراز این پست مطابق با آیین‌نامه دفتر مهندسی و قابلیت پرواز و دارای تاییدیه سازمان باشد.

- «مدیر ایمنی وساختار مدیریت ایمنی شرکت» باید واجد شرایط آیین‌نامه دفتر ایمنی و بررسی سوانح باشد و کسب تاییدیه سازمان هواپیمایی کشوری برای وی الزامی‌است.

- «مدیر کنترل کیفی و تضمین مرغوبیت فنی و مهندسی شرکت» هم باید دارای شرایط احراز این پست مطابق با آیین‌نامه دفتر قابلیت پرواز باشد و تاییدیه سازمان را کسب کند.

- همچنین «مدیر تضمین مرغوبیت عملیات شرکت» شرایط لازم را برای این پست مطابق با آیین‌نامه دفتر عملیات پرواز احراز و تاییدیه سازمان هواپیمایی را کسب کند.

همان‌طور که ملاحظه می‌شود شرایط هرکدام از مدیران با تمسک به آیین‌نامه اختصاصی منحصربه‌فرد بررسی و ارزیابی می‌شود. پس از اخذ همه مجوزها، مجوز انجام عملیات در مرحله اول به‌طور موقت و به مدت ۶ ماه به‌منظور انجام عملیات پرواز در داخل کشور صادر خواهد شد.