جلیل مرداسنگی

برخی از گردشگران دوست دارند گاه‌گاهی محیط یکنواخت، شلوغ، آلوده و پرهیاهوی شهرها را ترک گویند و به محیط‌ سالم‌، آرام‌، بی‌آلایش‌ و کمتر توسعه‌یافته روستاها پناه ببرند. گردشگری روستایی فعالیتی چندوجهی و تلفیقی از مسافرت آموزشی، گردشگری فرهنگی، گردشگری غذا، گردشگری مزرعه و طبیعت‌گردی است. یکی از ویژگی‌های بارز این‌گونه گردشگری تجربه‌ای است که افراد در محیطی کاملا متفاوت به‌دست می‌آورند و با شیوه‌ زندگی مردم محلی آشنا می‌شوند.

مثال‌های متفاوتی از این‌گونه تجربیات از جمله فعالیت‌های طبیعت‌محور، شرکت در جشنواره‌های محلی و رویدادهای بومی، کشاورزی، نمایشگاه‌های هنری و صنایع‌دستی، تئاترهای محلی و... که در مناطق روستایی انجام می‌شود، وجود دارد. گردشگری روستایی رویکردی در جهت توسعه‌ پایدار روستاها است که با در نظر گرفتن روستاییان به‌عنوان ذی‌نفعان این‌گونه‌ گردشگری، امکان افزایش درآمد خانوارهای روستایی و بهبود وضع اقتصادی آنها را فراهم می‌کند. توسعه‌ گردشگری در روستاها به حفظ و نگهداری آثار باستانی، ابنیه‌ تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و محیط زیست آنها نیز منجر خواهد شد. زمانی‌که مردم و مراجع بومی و محلی دریابند که این گونه آثار و جاذبه‌ها می‌تواند عامل درآمدزایی برای آنها باشد، در حفظ و مرمت آن می‌کوشند. آگاهی از ارزش این‌گونه آثار، علاقه و غرور ملی را در افراد محلی ایجاد و آنها را به پاسداران این منابع تبدیل می‌کند. علاوه‌بر این، برنامه‌های توسعه‌ گردشگری روستایی می‌تواند جاذبه‌ها و قابلیت‌های گردشگری روستاها را کشف کرده و آنها را به‌صورت منابع سودآور اقتصادی درآورد.

چرا قشم به گردشگری روستایی نیاز دارد؟

در جزیره‌ قشم گسترش جمعیت، افول کشاورزی و نخل‌داری، محدودیت منابع آبزیان و رکود صنایع شیلات باعث کاهش درآمد خانوارهای روستایی شده است. بنابراین نیازی روزافزون به فعالیتی جایگزین و در عین حال مکمل در نواحی روستایی احساس می‌شود تا در راستای توسعه‌ پایدار روستاها امکان بهره‌مندی روستاییان از معیشت پایدار که بهبود کیفیت زندگی و رضایتمندی آنها را به‌همراه دارد، فراهم شود. جزیره قشم با برخورداری از شرایط ویژه‌ اقلیمی، جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی و آداب و رسوم محلی این توانمندی را دارد تا با شناسایی و ارزیابی جایگاه گردشگری روستایی فرصت‌هایی را فراهم کند که موجب توسعه‌ پایدار روستاها و برخورداری نسل‌های آینده روستایی از معیشت پایدار شود. التفات به جایگاه گردشگری روستایی از آن جهت مهم است که می‌توان با بهره‌گیری مناسب و بهینه از منابع طبیعی و انسانی روستاها علاوه‌بر امکان رشد اقتصادی به ترویج بخش‌های کشاورزی، نخل‌‌داری، باغداری، دامداری، شیلات و تولید محصولات و صنایع دستی محلی پرداخت و گامی در راستای حفاظت محیط زیست و پاسداشت مواریث طبیعی و فرهنگی بومی، آیین‌ها و آداب و رسوم محلی در روستاها برداشت.

جزیره قشم بیش از ۶۰روستا با اصالت و قدمتی دیرینه دارد که اکثریت این روستاها اسامی محلی و اصیل دارند و کمتر روستایی وجود دارد که به شیوه‌ اسامی جدید به «آباد» ختم شود. برخی از این روستاها همانند لافت، کوشه (برخت) و باسعیدو، بنا به اعتبار و اهمیت در دوره‌هایی از تاریخ مرکزیت سیاسی و اقتصادی جزیره را برعهده داشته‌اند و جزیره به نام این روستاها نامیده می‌شده است. اغلب روستاهای جزیره قابلیت و ظرفیت آن‌را دارند تا به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شوند. هرکدام از روستاهای جزیره دارای مشاغل و کار و کسب متفاوت، شیوه‌های متنوع معیشت، صنایع دستی سنتی، فرهنگ و آداب و رسومی متنوع و جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی مختلفی هستند. در برخی از این روستاها نیز آیین‌های سنتی و بومی مختلفی اجرا می‌شود که می‌تواند مورد توجه گردشگران قرار گیرد.