دنیای اقتصاد- شیما رئیسی: مراسم روز جهانی گردشگری امسال با شعارگردشگری برای همه، با تاکید بر حق طبیعی تمامی اقشار جامعه در برخورداری از مزایا و امکانات این صنعت رو به رشد، در حالی به‌کار خود پایان داد که رئیس کانون سراسرى تشکل‌هاى معلولان کشور به‌عنوان نماینده جامعه افراد داراى معلولیت، از چالش‌هاى عمده‌اى که این افراد حین سفر و بازدید از جاذبه‌هاى گردشگرى دارند، خبرداد. به گفته سهیل معینی، ۱۵ درصد جمعیت جهان داراى معلولیت هستند و از این‌رو توسعه این صنعت بدون درنظر گرفتن آنها فراهم نمی‌شود.

در همین‌باره، مدیرعامل انجمن فرهنگی و ورزشی و گردشگری معلولان پارس نیز به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای معلولان به‌گونه‌ای که امکان بهره‌مندی این بخش از جامعه از جاذبه‌های گردشگری فراهم شود، به معنای انجام اقداماتی فراتر از نیازهای غالب جمعیت جامعه نیست و از آنجایی‌که این‌گونه ملاحظات در نهایت باعث بالا رفتن استانداردهای کیفی خدمات ارائه شده می‌شود، همه افراد از مجموعه این تدابیر منتفع می‌شوند.» محمد اسماعیل شیخ‌قرایی با ابراز امیدواری از گفتمان شکل‌گرفته پیرامون توجه به گردشگری افراد دارای معلولیت یا به عبارت دیگر پاراتوریسم، اضافه می‌کند: «توجه به این نیاز جامعه معلولان یک مطالبه جهانی است و فعالان این عرصه در این مورد عقبگرد نکرده و با تمامی مشکلات و طبیعت آهسته طی طریق در این وادی، نگاهشان به آینده روشن و حرکتشان رو به جلو است.» وی همچنین ضمن تاکید بر روند رو به رشد گردشگری در ایران و جهان، پاراتوریسم را حلقه مفقوده این صنعت می‌داند و از سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به عنوان نهاد متولی صنعت گردشگری می‌خواهد تا از توان و پتانسیل انجمن‌های معلولان که از تخصص کافی در این حوزه برخوردارند، استفاده کنند.

اهدافی برای بهبود پاراتوریسم

مدیرعامل انجمن معلولان پارس به اهداف موردنظر این انجمن هم اشاره می‌کند که با نظارت و حمایت سازمان بهزیستی در حال پیگیری است. به گفته وی، زیرساخت‌ها و سیستم‌های حمل ونقل جز به صورت محدود و در بخش‌هایی از پایتخت، در دیگر نقاط به هیچ عنوان تامین‌کننده و پاسخگوی نیاز جامعه معلولان و کم‌توانان نیستند. این فعال مدنی می‌افزاید: «از این رو چندی است که با وزارت راه و به‌صورت مشخص رئیس سازمان حمل‌ونقل و راهداری کشور وارد مذاکره شده‌ایم. برطرف کردن مشکلات و تسهیل حمل‌ونقل درون شهری و برون‌شهری مطالبات اصلی مطرح شده در این جلسات بوده که پس از ارائه گزارش‌های مبسوط به مسوولان ذی‌ربط، مساعدت آنها برای انجام این امور جلب شده است.» شیخ قرایی خاطرنشان می‌کند: «اینکه تمام شرکت‌های ترابری بنابر یک ابلاغیه موظف به اختصاص روزانه یک سرویس حمل و نقل مجهز به سیستم پرتابل معلولان در هریک از مسیرها یا حتی در برخی از مسیرها شوند، از جمله اقداماتی است که می‌تواند روند تسهیل رفت و آمد معلولان را سرعت و رسمیت بخشد.» وی در ارتباط با اقدامات قبلی در خصوص دسترسی راحت‌تر معلولان به امکانات رفت و آمدهای هوایی نیز یادآوری می‌کند که در سال ۹۲ و با کمک سازمان هواپیمایی کشوری، دستورالعمل حمل و نقل و مسیرهای ارتباطی برای معلولان تدوین و ابلاغ شد که البته تا به امروز اجرایی نشده است. این فعال پیگیر حقوق معلولان در توضیح بیشتر مفاد این طرح می‌گوید: «بر اساس این طرح که بر مبنای قواعد بین‌المللی نگارش شده، یک فرد معلول یا کم‌توان از همان ابتدای رزرو بلیت پرواز، با مشخص کردن نوع معلولیتش در سفر می‌تواند از گیت‌ها و مسیرهای مخصوص استفاده کند و تجهیزات و امکانات لازم در اختیارش قرار خواهد گرفت.» شیخ قرایی علاوه‌بر این به عدم امکان استفاده از سرویس‌های بهداشتی موجود در اقامتگاه‌ها و مجموعه‌های بین‌راهی برای افراد ناتوان و کم‌توان اشاره و تصریح می‌کند: «فراهم نبودن این امکانات، سفر را برای معلولان دشوار می‌سازد و در واقع تحقق ایده اصلی طراحی تورهای گردشگری برای این افراد را که همانا رسیدن به آرامش، گریز از فشارها و اضطراب‌های معمول روزانه است، ناممکن می‌کند.» مدیرعامل انجمن معلولان پارس در کنار پیگیری امور مذکور، به برگزاری کلاس‌های آموزشی برای راهنمایان گردشگری نیز اشاره و اظهار می‌کند: «با کمک سازمان بهزیستی و همچنین انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان تهران، کلاس‌های آموزشی تسهیلگران صنعت گردشگری معلولان به‌منظور آموزش راهنمایان گردشگری در حال برگزاری است. هدف از این آموزش‌ها آشنایی راهنمایان از انواع معلولیت‌ها، نیازها و محدودیت‌های این افراد و همچنین روش‌های مراقبت و پاسخگویی به نیاز این افراد بر اساس نوع و درجه ناتوانی آنها در طول سفر است.»

تیغ بهزیستی نمی‌برد!

شیخ قرایی در عین حال که از رشد پاراتوریسم و برگزاری تورهای مخصوص افراد معلول در کشور ابراز خرسندی می‌کند، دغدغه و نگرانی خود را از انجام این فعالیت‌ها بدون در نظر گرفتن جنبه‌های تخصصی و با عدم حضور پزشک‌یار و البته تجهیزات مناسب نیز ابراز می‌کند. او همچنین در خصوص چرایی عدم اجرایی‌شدن مصوبات ابلاغی به دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف از سوی آنها توضیح می‌دهد: «متاسفانه بهزیستی به‌عنوان مقام ناظر بر اجرای احکام ویژه معلولان در دستگاه‌های مختلف، از اهرم‌های لازم مکلف کردن نهادها برای پایبندی به ابلاغیه‌ها و مصوبات مربوطه برخوردار نیست و با حاکم بودن روح قانون‌گریزی بر سیستم اداری کشور، دستیابی به اهداف مورد نظر بهزیستی در چنین شرایطی بسیار دشوار و نیازمند پافشاری و عزم استوار است.»

شیخ قرایی از پیشنهاد تشکیل یک کارگروه با حضور نماینده‌ای از سازمان بهزیستی در سطح سازمان میراث فرهنگی نیز خبر می‌دهد و باتوجه به عزم به‌وجود آمده در سازمان نسبت به مقوله پاراتوریسم، در مورد پذیرش این پیشنهاد از سوی نهاد گردشگری کشور ابراز خوش‌بینی می‌کند. انتخاب شعار «گردشگری برای همه» برای روز جهانی گردشگری، گام نخست برای جلب بیشتر اذهان جامعه به حقوق معلولان به‌عنوان جمعیت قابل‌توجهی از جامعه است. پس از آن، تصویب و از آن مهم‌تر تعریف مکانیزم‌های نظارتی سختگیرانه، لازمه‌های اساسی تحقق این شعار در عمل است تا این افراد نیز بتوانند از لذت سفر و گردش برخوردار شوند.