ایکوم، سازمانی جهانی برای موزه‌ها
احمد پنجه‌پور/ وکیل پایه یک دادگستری
شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) یک سازمان بین‌المللی و غیردولتی است؛ سازمانی که به منظور پیشبرد منافع موزه‌شناسی، نظام‌‌مندی خاصی را درخصوص مدیریت و عملکرد آن تدوین کرده و در ۵ سپتامبر ۱۹۸۹ راه‌اندازی شده است. ایکوم سازمانی جهانی است که بسیاری از اعضای یونسکو از جمله ایران به آن پیوسته‌اند. این سازمان در کمیته‌های ملی و بین‌المللی در سطح جهانی و منطقه‌ای فعالیت می‌کند. ایکوم زیر نظر یونسکو است ولی شخصیت حقوقی مستقل و مجزایی از سازمان یونسکو دارد.
احمد پنجه‌پور/ وکیل پایه یک دادگستری
شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) یک سازمان بین‌المللی و غیردولتی است؛ سازمانی که به منظور پیشبرد منافع موزه‌شناسی، نظام‌‌مندی خاصی را درخصوص مدیریت و عملکرد آن تدوین کرده و در ۵ سپتامبر ۱۹۸۹ راه‌اندازی شده است. ایکوم سازمانی جهانی است که بسیاری از اعضای یونسکو از جمله ایران به آن پیوسته‌اند. این سازمان در کمیته‌های ملی و بین‌المللی در سطح جهانی و منطقه‌ای فعالیت می‌کند. ایکوم زیر نظر یونسکو است ولی شخصیت حقوقی مستقل و مجزایی از سازمان یونسکو دارد.
ایکوم بر موزه‌ها حکمرانی می‌کند
مطابق با اساسنامه ایکوم، موزه یک موسسه دائمی و غیرانتفاعی است که در خدمت جامعه و توسعه آن است و ورود به آن برای افرادی به منظور مطالعه، آموزش و بهره‌گیری از شواهد مادی و محیط زیست، محافظت، تحقیق، ارتباط و نمایش آزاد است. این تعریف در موزه باید بدون محدودیت و ارتباط با نظام‌های سیاسی کشورهای مختلف و ساختارهای متفاوت دولتی تفسیر شود.
مطابق اساسنامه، این موارد از نظر ایکوم به موزه‌ها اختصاص دارد:
- بناها و مکان‌های طبیعی و باستان‌شناسی و نژادشناسی و بناهای تاریخی و مکان‌هایی که از ماهیت موزه برخوردارند و برای کسب، حفظ و ارتباط شواهد مادی مردم و محیط‌زیست آنها فعالیت می‌کنند.
- سازمان‌هایی که مجموعه‌ها را نگهداری و نمونه‌های گیاهان و جانوران زنده مانند مکان‌های وحش‌شناسی و گیاه‌شناسی، آکواریوم و باغ‌وحش را نمایش می‌دهند.
- موسسات محافظ و گالری‌های نمایشی که دائما توسط کتابخانه‌ها و مراکز بایگانی محافظت می‌شوند.
- ذخایر طبیعی.
- سازمان‌های موزه بین‌المللی، ملی، منطقه‌ای، محلی، وزارتخانه‌ها، ادارات، موسسات دولتی مسوول موزه‌ها.
- موسسات و سازمان‌های غیرانتفاعی مسوول تحقیق، آموزش و پرورش، اسناد و سایر فعالیت‌های مربوط به موزه‌ها و موزه‌شناسی.
- سایر سازمان‌ها مانند شورای اجرایی، پس از کسب مشورت از کمیته مشاوره که دارای کلیه یا بعضی از خصوصیات موزه هستند یا از طریق مطالعه و تحقیق و آموزش موزه‌ها و کارکنان حرفه‌ای موزه‌ها از موزه‌ها حمایت می‌کنند.
ایکوم برای کارکنان حرفه‌ای موزه‌ها نیز مقرراتی دارد.
طبق اساسنامه ایکوم، کارکنان حرفه‌ای موزه شامل کلیه پرسنل موزه‌ها یا موسساتی هستند که دوره آموزش را گذرانده‌اند یا دارای تجربه عملی معادل در زمینه مدیریت و عملکرد موزه و افراد مستقلی هستند که طبق تعریف فوق، به قانون اصول اخلاقی و حرفه‌ای ایکوم احترام می‌گذارند و به‌صورت حرفه‌ای یا مشاوره‌ای فعالیت می‌کنند؛ در حالی که برای محصولات و تجهیزات تجاری مورد لزوم موزه‌ها و خدمات مربوط به موزه‌ها فعالیت نمی‌کنند.
اهداف ایکوم چیست؟
برابر با ماده سوم اساسنامه، اهداف ایکوم عبارتند از:
الف) تشویق و حمایت از تاسیس، توسعه و مدیریت حرفه‌ای کلیه و انواع موزه‌ها؛
ب) پیشرفت دانش و درک طبیعت، وظایف و نقش موزه‌ها در خدمت جامعه و توسعه آن؛
پ) برقراری همکاری و مساعدت دوجانبه بین موزه‌ها و بین کارکنان حرفه‌ای موزه‌های کشورهای مختلف؛
ت) بیان، حمایت و پیشبرد انواع منافع کارکنان حرفه‌ای موزه؛
ث) پیشبرد و انتشار دانش موزه‌شناسی و سایر روش‌های مدیریت و عملیات موزه.
برابر با اساسنامه، ایکوم ساختاری به این شرح دارد: کمیته‌های ملی، سازمان‌های منطقه‌ای، کارگزاران ملی، کمیته‌های بین‌المللی، سازمان‌های وابسته، مجمع عمومی، کنفرانس عمومی، کمیته مشاوره، شورای اجرایی، مرکز اطلاعات موزه یونسکو و ایکوم، بنیاد ایکوم.
رکن اجرایی این سازمان هم شورای اجرایی ایکوم است. شورای اجرایی همواره باید اطمینان حاصل کند که برنامه‌های ایکوم به خوبی اجرا و مطابق با بودجه تصویب شده سازمان عمل می‌شود. این شورا باید موضوعات مهم مربوط به سیاست‌ها، برنامه‌ها و روش‌های ایکوم را برای بررسی و مشورت‌دهی به کمیته مشاوره ارجاع دهد. شورای اجرایی شامل ۱۰ عضو ایکوم است که ۹ نفر آنها توسط نمایندگان دارای حق رای از طرف کمیته‌های ملی و بین‌المللی و سازمان‌های وابسته برای دوره سه‌ساله انتخاب می‌شوند. این شورا حداقل دو بار در سال جلسه عادی تشکیل می‌دهد. جلسات شورای اجرایی با مجمع عمومی شامل جلسات قبل و بعد از مجمع عمومی است.
کنفرانس عمومی ایکوم، اما هر سه سال یک بار تشکیل می‌شود. کنفرانس عمومی محل تجمعی برای بررسی و بحث در مورد موضوعات عملی و تئوری مربوط به موزه‌شناسی و موزه‌ها و مخصوصا مطالبی مربوط به موضوع کنفرانس که در محل مجمع عمومی قبلی در مورد آن تصمیم‌گیری شده، خواهد بود. همچنین کنفرانس، گزارشی در مورد فعالیت‌های ایکوم در دوره سه ساله قبل و پیش‌‌نویس برنامه دوره سه ساله آینده را دریافت و موردبررسی قرار می‌دهد. شرکت در کنفرانس برای کلیه اعضای ایکوم آزاد است. موسسات مرتبط هم مشروط بر عضویت در ایکوم می‌توانند یک نماینده به سازمان اعزام کنند.
Ahmad-panjehpour@gmail.com
ارسال نظر