گردشگری الکترونیکی و پتانسیل‌های گردشگری حلال

مهدی نوابی / عضو جامعه تخصصی گردشگری الکترونیک

گردشگری حلال به عنوان یک مفهوم تقریبا نو در صنعت گردشگری مطرح شده است که در سال‌های اخیر دست‌اندرکاران این صنعت و به‌خصوص کشورهای پیشرو در گردشگری و مهمان‌پذیری به آن توجه ویژه‌ای داشته‌اند. این مفهوم در واقع نوع جدیدی از گردشگری نیست، بلکه یک رویکرد جدید نسبت به انواع مختلف گردشگری به شمار می‌رود. در حقیقت گردشگری حلال همان‌گونه که در تعاریف این مفهوم آمده، آماده‌سازی و ارائه خدمات و محصولات گردشگری و مهمان‌پذیری به نحوی است که به قواعد و چارچوب‌های اعتقادی و دینی مسلمانان توجه و با در نظر گرفتن آن شرایط، تمام محصولات و خدمات مورد نظر را ارائه می‌کند.

این نگاه جدید زمانی به وجود آمد که پژوهشگران گردشگری دریافتند تعداد گردشگران مسلمان در دنیا که به این اصول در سفرهای خود پایبند هستند روز به روز در حال افزایش است و گردشگران مسلمان به‌طور فزاینده‌ای مطالبات بیشتری از مقاصد و ارائه‌دهندگان سرویس‌های گردشگری در مورد خدمات و محصولات منطبق با موازین اسلامی پیدا کرده‌اند. به دنبال پیدایش این نگاه ویژه به صنعت گردشگری، کشورهایی که پذیرای مسلمانان از سراسر دنیا بودند به فکر ارائه این‌گونه خدمات افتادند و در نتیجه هتل‌های حلال، رستوران‌های حلال، سرویس‌های بهداشتی حلال، خدمات حلال و.... به وجود آمدند.

نقش مهم فناوری اطلاعات و اپلیکیشن‌ها

در کنار این رشد فزاینده از محصولات و خدمات با نشان حلال در مقاصد گردشگری در تمام دنیا، سرویس‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات نیز رشد پیدا کردند و سعی در ارائه خدمات گردشگری الکترونیکی به مسافران کردند؛ اپلیکیشن‌هایی که می‌توانید با گشتی در موتورهای جست‌وجو به آنها دسترسی پیدا و از خدمات آنها استفاده کنید. اکثر سرویس‌هایی که توسط این اپلیکیشن‌ها ارائه می‌شوند شامل ارائه اطلاعات در مورد مساجد اطراف، اوقات شرعی نماز، جهت قبله، سرویس‌های بهداشتی، پیدا کردن رستوران‌های حلال، بررسی پروازهایی که زمان نماز را در بر می‌گیرند و برنامه‌ریزی برای آن پروازها، اخلاق و اصول سفر مبتنی بر آموزه‌های اسلام، جاذبه‌های گردشگری حلال و مناسب برای خانواده‌ها و در نهایت دعاهای مربوط به سفر هستند که در قالب‌هایی زیبا و مخاطب محور به علاقه‌مندان به سفر ارائه می‌شود. اینها از مواردی هستند که برای گردشگران مسلمان از اهمیت بالایی برخوردارند و گاه حتی وجود یا نبود آنها می‌تواند برنامه‌های سفر آنها را تغییر دهد.

ظرفیت‌های توریسم حلال در ایران

کشور ما با دارا بودن پیشینه تاریخی که در معماری‌ها و بناهای زیادی نمود پیدا کرده و جاذبه‌های طبیعی بدیع و گوناگونی که تعدادی از آنها ثبت جهانی شده‌اند، سالانه تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب می‌کند. ایران در حال حاضر اهتمامی ویژه در جذب بیشتر مسافران از سراسر دنیا دارد. در کنار این دو نوع جاذبه مهم، ایران به‌دلیل دارا بودن پتانسیل بالای گردشگری مذهبی (به‌دلیل وجود اماکن مذهبی) و نیز گردشگری سلامت در میان کشورهای منطقه، سالانه تعداد زیادی گردشگر مسلمان را (به‌ویژه از کشورهای اطراف) به خود جذب می‌کند. راهیابی به بازارهای جدید مسافران مسلمان در سراسر دنیا (و شاید به‌ویژه کشورهای شرق آسیا)، نیازمند معرفی ایران به عنوان مقصد گردشگری حلال در دنیا است. ایران بهترین تجربه برای افراد و خانواده‌هایی است که دوست دارند حلال‌بودن سفر و بودن در محیط‌هایی را که با محیط خانوادگی سازگاری دارد تجربه کنند؛ در این صورت آنها می‌توانند به راحتی نوجوانان خود را برای سفر به این مکان‌ها تشویق کنند (حتی امکان دارد که این افراد لزوما مسلمان نباشند).

از آنجایی‌که ایران مقصدی است متشکل از مقاصد تاریخی، مذهبی، طبیعی و تمام جاذبه‌هایی که لمس آنها در محیط مطمئن تجربه‌ای تکرار نشدنی برای گردشگران خواهد بود و در کنار اینکه کشور ما تمام فاکتورهای گردشگری حلال را دارا است، سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند بسیار درآمدزا و منطقی بوده و گردشگران زیادی را به ایران جذب کند. اما آنچه ضعف و در واقع نیاز اصلی این بخش از صنعت گردشگری است، بازاریابی و شناساندن این مقصد حلال به گردشگران دنیا است. مهم‌ترین بستر بازاریابی در حال حاضر در دنیا بستر اینترنت و ابزارهای هوشمند و شبکه‌های اجتماعی است که کشور ما تاکنون در این زمینه، استفاده بهینه‌ای از این فضا نکرده است. بنابراین به نظر می‌رسد نیازی جدی و مهم در زمینه جذب مسافران مسلمان به سرویس‌ها و خدمات از طریق به‌کار گیری امکانات فناوری اطلاعات وجود داشته باشد که با توجه ویژه دست‌اندرکاران و مسوولان این امر (همان گونه که در ماه‌های اخیر می‌توان این توجه را از سوی مسوولان سازمان به وضوح دید) امید به جذب بیشتر و بهتر مسافران مسلمان به کشورمان روز به روز بیشتر خواهد شد.