مهدی نوابی
عضو جامعه تخصصی گردشگری الکترونیکی

بسیاری از اوقات پیش آمده سوالاتی در مورد بعضی جنبه‌‌های اولیه گردشگری الکترونیک مطرح می‌شود؛ امری که نشان از لزوم واکاوی بسیاری از این مفاهیم و کاربردهای آنها دارد بنابراین لازم است با طرح و بسط مفاهیم این حوزه، به دیدگاه مشترکی برسیم. با یک سوال شروع می‌کنم؛ رابطه گردشگری الکترونیک با کسب و کار گردشگری چیست؟ یا به عبارت دیگر گردشگری الکترونیک چه بخش‌هایی را شامل می‌شود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت گردشگری الکترونیک تمام عملیات داخل یک کسب و کار را شامل می‌شود. رویه‌های زیر هر کدام مثال‌هایی در این حوزه هستند:

تجارت الکترونیک و بازاریابی الکترونیک (E-Commerce and E-Marketing): هرگونه معامله‌ای که به هر نحو انتفاعی یا غیرانتفاعی در بستر اینترنت اتفاق می‌افتد یا تسهیل انجام یک معامله در اینترنت از همین طریق و در بسترهای موجود مانند شبکه‌های اجتماعی و.... را بازاریابی الکترونیک می‌نامند.

اقتصاد الکترونیک و حسابداری الکترونیک (E-Finance and E-Accounting): تمام موارد مربوط به اقتصاد و حسابداری که قبل از این با کاغذ و به صورت دستی انجام می‌شده‌اند و حالا نرم‌افزارها در حال انجام آن هستند.

مدیریت منابع انسانی الکترونیک (E-HRM): مدیریت منابع انسانی الکترونیک برنامه‌ریزی، مدیریت و پیاده‌سازی فناوری اطلاعات برای هر دو بخش شبکه‌سازی و پشتیبانی حداقل دو نفر یا دو مجموعه در مورد فعالیت‌های مربوط به منابع انسانی آنها است.

خرید الکترونیک (E-Procurement): خرید و فروش کالا یا خدمت از طریق اینترنت بین طبقه‌های مختلف فروشنده و خریدار در این طبقه‌بندی قرار می‌گیرد. این گروه زیر مجموعه‌ای از تجارت الکترونیک است.

استراتژی الکترونیک (E-Strategy): تعیین استراتژی‌های بازاریابی و تجارت الکترونیک و در حقیقت استراتژی کسب و کار الکترونیک ذیل این مفهوم می‌گنجد.

مدیریت الکترونیک (E-Management): استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان یک ابزار برای مدیریت در سطوح کلان و جزئی کسب‌وکارها، مدیریت الکترونیک نامیده می‌شود.

به این فهرست می‌توان مواردی همچون برنامه‌ریزی الکترونیک (E-Planning)، یادگیری الکترونیک (E-Learning) و... را نیز اضافه کرد.

خروجی گردشگری الکترونیک

سوال بعدی که شاید برای بسیاری از ما در مواجهه با این موضوع به وجود بیاید این است که خروجی گردشگری الکترونیک چیست؟ باید گفت گردشگری الکترونیک در تمام فعالیت‌های کسب و کار و تمام زنجیره ارزش گردشگری تحولی اساسی ایجاد می‌کند؛ تحولی که تمام دست‌اندرکاران در همه سطوح گردشگری از آن بهره خواهند برد. گردشگری الکترونیک، مزایایی را در داخل سازمان، خارج سازمان و در بستر اینترنت خواهد داشت؛ مانند سازمان‌دهی دوباره فرآیندهای داخلی، افزایش و توسعه تبادلات و تعاملات با همکاران و شرکای قابل اعتماد در خارج از سازمان و تعامل با همه دست‌اندرکاران گردشگری در بستر اینترنت. گردشگری الکترونیک به سرعت به عنوان ابزاری برای رقابت بین سازمان‌ها و شرکت‌ها در گردشگری تبدیل شده است و استفاده از آن برای ماندن در رقابت در آینده بلندمدت بسیار مهم خواهد بود.

سوال سومی که امروز به آن می‌پردازیم این است که اساسا نیاز ما به گردشگری الکترونیک چه زمانی به وجود آمد و گردشگری الکترونیک چه زمانی ورود پیدا کرد؟ پاسخ این است: زمانی نیاز ما به این موضوع به وجود آمد که مشکلاتی را در مقابل خود مشاهده کردیم. مشکلاتی از قبیل اینکه شرکت‌های کوچک‌تر همیشه تحت شرایطی هستند که شرکت‌های بزرگ‌تر تعیین می‌کنند. معمولا شرکت‌ها به اندازه‌ای بزرگ نیستند که بتوانند از فرصت‌ها به‌طور عادلانه بهره ببرند و همچنین توانایی بسیار کمی برای دستیابی به بازار به صورت مستقیم وجود دارد. در واقع گردشگری الکترونیک جایی بروز پیدا می‌کند که کسب و کارها نیاز به یک نگاه مشتری‌محور پیدا می‌کنند و در این راه باید یک تغییر مسیر از رویه تولید انبوه خدمات و محصولات، به سمت سفارشی‌سازی و از ساختار فروش‌محور به سمت ساختار ارتباط محور با مشتری ایجاد شود.

و در نهایت سوال انتهایی که در این مقال باید به آن پاسخ داد این است که اساسا دلایل ورود دست‌اندرکاران به این حوزه چه مواردی می‌تواند باشد؟ مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در گردشگری الکترونیک که انگیزه‌های لازم را برای ورود به این حوزه برای دست‌اندرکاران صنعت گردشگری ایجاد می‌کنند عبارت است از ضرورت‌های اقتصادی که در دنیای کنونی به عنوان یک نیاز، همه کسب و کارها را به سمت فناوری اطلاعات سوق می‌دهد و گردشگری نمی‌تواند از آن جدا باشد. پیشرفت‌های سریع در تکنولوژی که باعث ایجاد هزینه‌های پایین‌تر تمام‌شده و راحتی دسترسی است و نیز افزایش انتظار‌‌ات مخاطبان با توجه به زمان کم مخاطبان برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری و به‌طور همزمان کاهش ترس‌های امنیت روانی استفاده از فضای مجازی نیز از دیگر دلایل روی آوردن فعالان گردشگری به این حوزه عنوان می‌شود. پاسخ این چهار سوال مهم تا حدودی باعث روشن شدن وجوه مبهم در گردشگری الکترونیک برای مخاطبان عزیز خواهد شد. در هفته‌های آتی و در خلال بحث‌های به روزتر، باز هم وجوه دیگری از این حوزه را با هم بررسی خواهیم کرد.