احمد پنجه‌پور / وکیل پایه یک دادگستری

مطابق قانون، همه افراد اعم از حقیقی و حقوقی مکلف هستند مالیات خود را در موعد قانونی پرداخت کنند؛ منتها قانون‌گذار همیشه برخی فعالیت‌هایی را که منجر به رونق اقتصادی کشور می‌شوند یا برای دولت به‌طور کلی حائز اهمیت هستند، مشمول معافیت‌های کامل مالیاتی می‌داند یا اینکه تخفیفات قابل‌توجهی برای آنها قائل می‌شود. موسسات گردشگری نیز از این دست هستند.

اما کدام دسته از تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی مشمول معافیت مالیاتی هستند؟

معافیت‌های مالیاتی طبق قانون جدید مالیات‌های مستقیم که از اول فروردین ۹۵ لازم‌الاجرا شده، دستخوش تغییرات بی‌شماری شده است. ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌‌های مستقیم در این خصوص به تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی اشاره کرده است. مطابق آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تاسیسات گردشگری و نظارت بر آنها مصوب ۱۳۹۴ این تاسیسات گردشگری عبارت است از: هتل، متل و مهمانپذیر؛ مراکز اقامتی خود پذیرایی شامل هتل آپارتمان‌ها، زائرسراها و خانه‌مسافرها، اقامتگاه‌های بومگردی و اقامتگاه‌های سنتی؛ مراکز تفریحی و سرگرمی گردشگری؛ مجتمع‌ها، اردوگاه‌ها و محوطه‌های گردشگری؛ مراکز گردشگری سلامت از قبیل مجتمع‌های سلامت تندرستی و آب‌درمانی و هتل بیمارستان؛ محیط‌ها و پارک‌های طبیعت‌گردی و گردشگری روستایی و عشایری؛ مراکز گردشگری ساحلی و دریایی؛ واحدهای پذیرایی و انواع غذاخوری‌های منفرد بین‌راهی موجود؛ تاسیسات اقامتی و پذیرایی واقع در مجتمع‌های خدمات رفاهی بین‌راهی؛ واحدهای پذیرایی واقع در پایانه‌ (ترمینال) فرودگاه‌ها، پایانه‌های مسافربری زمینی برون شهری، دریایی و ریلی؛ واحدهای پذیرایی واقع در پایانه‌های مسافری مرزی کشور؛ سفره‌خانه‌های سنتی؛ مناطق نمونه گردشگری؛ دهکده‌های سلامت و در نهایت دفاتر یا شرکت‌های خدمات مسافرتی و جهانگردی. بنابراین تمام این مراکز و تاسیسات مشمول معافیت‌هایی که از آن صحبت به میان خواهیم آورد می‌شوند.

معافیت‌های مالیاتی کدام هستند؟

برای بررسی بیشتر، علاوه‌بر ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم، باید آیین‌نامه اجرایی این ماده را که در بهمن ماه ۹۴ از تصویب هیات وزیران گذشته است، بررسی کنیم.برابر با ماده ۴ این آیین‌نامه، درآمدهای مراکز اقامتی گردشگری که از ابتدای سال ۹۵ برای آنها از سوی سازمان میراث فرهنگی پروانه بهره‌برداری و مجوز قانونی صادر شده است، از تاریخ شروع به فعالیت به مدت پنج سال و در مناطق کمتر توسعه‌یافته به مدت ۱۰ سال با نرخ صفر مشمول مالیات هستند. همچنین در صورتی که این مراکز و تاسیسات در شهرک‌های صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی فعالیت داشته باشند، این مدت به ۷ و ۱۳ سال افزایش خواهد یافت. نکته قابل توجه دیگر اینکه اگر این مراکز، در زمان شروع بهره‌برداری حداقل ۵۰نفر نیروی کار داشته باشند و هر سال نیز نیروی کار خود را حداقل ۵۰درصد افزایش دهند، به ازای هر سال افزایش، یک‌سال به دوره معافیت آنها افزوده می‌شود؛ البته وزارت کار باید این افزایش را تایید کند. به عبارت بهتر کارفرما باید تمام تکالیف قانونی خود شامل رعایت قوانین تامین اجتماعی و کار را انجام داده باشد. در خصوص اینکه از منظر قانون کدام مناطق کمترتوسعه‌یافته به شمار می‌آیند باید اشاره کرد فهرست این مناطق را سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و تا زمان تنظیم، فهرست قبلی حکمفرما است. با نگاه دقیق‌تر به این لیست کاملا مشخص می‌شود که اتفاقا بسیاری از واحدهای گردشگری در همین مناطق کمتر توسعه‌یافته واقع شده‌اند و مشمول معافیت‌های طولانی‌مدتی در پرداخت مالیات هستند.

تکلیف تاسیسات گردشگری قبل از سال 95 چیست؟

اما پرسشی به وجود می‌آید و آن اینکه بسیاری از مراکز و تاسیسات گردشگری که قبل از سال ۹۵ به‌وجود آمده‌اند، آیا آنها نیز مشمول معافیت‌های مالیاتی هستند؟این پرسش را بند (ر) ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم پاسخ داده است: «کلیه تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی که قبل از اجرای این ماده پروانه بهره‌برداری از مراجع قانونی ذی‌ربط اخذ کرده باشند، تا مدت ۶ سال پس از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این ماده از پرداخت ۵۰‌درصد مالیات بر درآمد ابرازی معاف می‌باشند.» نکته قابل توجه به‌ویژه برای دفاتر خدمات گردشگری و مسافرتی این است که حکم این بند نسبت به درآمد حاصل از اعزام گردشگر به خارج از کشور مجری نیست. بنابراین اعزام گردشگر به خارج از ایران به هیچ عنوان مشمول معافیت‌های مالیاتی نیست. همچنین باید دقت داشت درآمد حاصل از «فعالیت» تاسیسات گردشگری است که مشمول معافیت مالیاتی تا مدت مقرر است و درآمد حاصل از «واگذاری» این مراکز مشمول پرداخت کامل مالیات مطابق با مقررات عادی هستند.

معافیت کامل مالیاتی برای جذب گردشگر

اما آخرین نکته اینکه مطابق با قانون جدید، ۱۰۰ درصد درآمدهای حاصل از جذب گردشگر خارجی به ایران برای دفاتر خدمات گردشگری و زیارتی دارای مجوز و همچنین درآمدهای حاصل از اعزام زائر به سوریه، عراق و عربستان بدون محدودیت زمانی مشمول معافیت‌های کامل مالیاتی است. در تمام موارد اگر بخواهید مشمول معافیت مالیاتی بشوید، ارسال اظهارنامه مالیاتی تا آخر تیرماه هر سال برای اشخاص حقوقی و تا آخر خرداد هر سال برای اشخاص حقیقی الزامی است.

Ahmad.panjehpour@gmail.com