گروه گردشگری، امیر شاملویی: رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در نخستین جلسه کانون ملی هماهنگی گردشگری اعلام کرد ایران در ۱۰ سال آینده می‌تواند با جذب یک درصد از گردشگران چینی، یک درصد از گردشگران روسی، یک درصد از گردشگران اروپا، ۳ درصد از شیعیان و یکدرصد از مسلمانان جهان حداقل ۳۲ میلیون گردشگر جذب کند و این میزان می‌تواند اهداف ایران را در حوزه گردشگری در دستیابی به جذب ۲۰ میلیون گردشگر تا پایان سال ۱۴۰۴ تحقق بخشد. این درحالی است که تقاضای سفر به هر کشور به مسائلی همچون زیرساخت‌ها، توان جذب آن کشور، قدرت خرید و ارزان بودن مقصد موردنظر برای سفر و بسیاری موارد دیگر بستگی دارد. با این تفاسیر به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، با در نظر گرفتن وضعیت موجود کشور، تحقق چنین رقمی اندکی دور از انتظار به نظر می‌رسد.

کاهش بی‌سابقه گردشگران خروجی روسیه

روسیه به‌عنوان یکی بازارهای هدف عنوان شده از سوی مسوولان گردشگری کشور، در حال‌حاضر در حوزه گردشگران خروجی وضعیت مناسبی ندارد. به گزارش خبرگزاری اینترفاکس روسیه، جریان سفرهای برون‌مرزی روسیه در سال ۲۰۱۵ تا ۳/ ۳۱ درصد کاهش داشته که در ۱۸ سال اخیر بی‌سابقه بوده است. طبق اظهارات سخنگوی اتحادیه صنعت گردشگری روسیه تا قبل از سال ۲۰۱۵، بیشترین میزان کاهش گردشگران متعلق به سال ۱۹۹۸ بود که تعداد گردشگران روسی در مقایسه با سال قبل از آن، ۴/ ۲۴ درصد کمتر شد. وی معتقد است سال ۲۰۱۵ سخت‌ترین سال در تاریخ گردشگری بخش خصوصی این کشور بوده است. در سال ۲۰۱۴ نیز گردشگری برون‌مرزی روسیه ۴ درصد در مقایسه با سال پیش از آن کاهش یافته بود. این کاهش تعداد گردشگران در نتیجه تضعیف روبل و ممنوعیت پرواز از این کشور به ۲ مقصد گردشگری مهم‌ترکیه و مصر صورت گرفته است. براین اساس، ایران اگر بخواهد یک درصد از گردشگران خروجی این کشور ۱۴۳ میلیونی را به خود اختصاص دهد، باید حدود ۴۶۰ هزار نفر از آنها را جذب کند (تعداد گردشگران خروجی روسیه در سال ۲۰۱۴ حدود ۴۶ میلیون نفر بوده است)؛ این در حالی است که در سال ۲۰۱۳ تنها ۱۹هزار و ۱۵۹نفر از مجموع بیش از ۵۰ میلیون گردشگر روسی به ایران سفر کرده‌اند. در همین حال، طی سال گذشته میلادی نه‌تنها میزان ورود گردشگران روسی به ایران افزایش چشمگیری نداشته، بلکه برعکس سفر ایرانیان به روسیه بیشتر شده است.

یک درصد از گردشگران چینی و اروپایی

طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۱۳ حدود ۳۵هزار نفر گردشگر از چین به ایران وارد شده‌اند که تنها حدود ۷۳/ ۰ درصد از گردشگران ورودی را تشکیل می‌دادند. این در حالی است که سال ۲۰۱۵ اوج گردشگری برون‌مرزی چین بود و حدود ۱۲۰ میلیون توریست این کشور از مناطق مختلف جهان بازدید کردند. با این وجود به نظر می‌رسد سهم ایران از این کشور ۳۶/ ۱ میلیارد نفری بسیار اندک بوده است. اگر ایران بخواهد یک درصد از کل سفرهای خارجی چین را جذب کند، چیزی در حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار گردشگر چینی باید به ایران سفر کنند؛ این در حالی است که اگر هدف جذب یک درصد از جمعیت این کشور باشد، کار به مراتب دشوارتر است و به نظر می‌رسد نیاز به زیرساخت‌های بسیار بیشتری باشد. در همین حال، طی سال ۲۰۱۳ اروپائیان حدود ۳۲/ ۳۷ درصد از گردشگران ورودی به ایران را تشکیل می‌داده‌اند که از این میان سهم اروپای غربی حدود یک درصد بوده است. چنین آماری نشان‌دهنده حجم اندک گردشگران اروپای غربی به ایران است که قدرت خرید بالایی هم دارند. در سال ۲۰۱۴ نیز بیش از ۴۲۶ میلیون سفر از اتحادیه اروپا به مناطق مختلف جهان انجام شده است. جذب یک درصدی این حجم بالای گردشگر به معنی پذیرش قریب به ۲۶/ ۴ میلیون توریست است که با توجه به رقم اعلام شده در سال ۲۰۱۳ که تنها حدود ۷۸/ ۱ میلیون نفر بوده، نیازمند تدابیر بسیار ویژه‌ای در امر گردشگری و زیرساخت‌ها است. همه اینها درحالی است که از این رقم، بیش از یک میلیون نفر از همسایه شمالی یعنی جمهوری آذربایجان راهی ایران شده‌اند.

ظرفیت جذب گردشگران شیعه

طبق گزارش مجمع پی‌‌ای‌دبلیو، بیش از یک‌سوم جمعیت شیعیان جهان در ایران ساکن هستند و سایر شیعیان نیز در کشورهایی نظیر هند، پاکستان، ترکیه، عراق، یمن و چند کشور دیگر زندگی می‌کنند. با توجه به این موضوع، ایران تنها می‌تواند روی دو سوم از شیعیان جهان به‌عنوان گردشگران خارجی در جهت مقاصد زیارتی یا فرهنگی استفاده کند. آمار فوق نشان می‌دهد که ۳ درصد از جمعیت شیعیان به استثنای ایران، حدود ۴ تا ۵ میلیون نفر است و عراق با بیش از ۶/ ۱ میلیون گردشگر نقش بسیار مهمی در فرستادن گردشگر به ایران دارد. با این تفاسیر به نظر می‌رسد جذب ۳درصد گردشگران شیعیان با توجه به اماکن مذهبی ایران چندان دشوار نباشد، اما نیاز به برنامه‌ریزی در این حیطه دارد. در همین حال، ایران در بخش گردشگری می‌تواند بر گردشگران حوزه خلیج‌فارس تمرکز کند که از قدرت خرید بالایی برخوردارند. طبق گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۱۳ بالغ بر ۴۱ درصد از گردشگران ورودی به کشور را اتباع خاورمیانه‌ تشکیل می‌داده‌اند. این امر نیز نشان‌دهنده اهمیت خاورمیانه در گردشگری ایران است. پس از آن، اروپای شرقی و مرکزی با حدود ۲۷ درصد و آسیای جنوبی با ۱۳ درصد از کل گردشگران وارد شده به ایران بیشترین سهم را در فرستادن مسافران به ایران داشته‌اند. هر چند دستیابی به تعداد ۲۰میلیون گردشگر و در اختیار گرفتن یک درصد از گردشگران روسی، چینی، اروپایی و ۳ درصد از شیعیان دشوار به نظر می‌رسد، اما شاید بتوان با تمهیداتی گردشگران این مناطق را با ایجاد زیرساخت مناسب و تشویق و تبلیغ و آموزش بخش گردشگری ایران تا مقادیر زیادی نسبت به حال حاضر جذب کرد.

رمزگشایی از امکان جذب گردشگر در پنج بازار هدف