احمد پنجه‌پور/ وکیل پایه یک دادگستری

Ahmad.panjehpour@gmail.com

بگذارید اهمیت موضوع را با بیان یک نمونه ساده نشان دهم. امیدوارم جزو معدود افرادی نباشید که از دیدن بنای باشکوه تخت جمشید بازمانده‌اید. دیدن این بنا به صرف و نگاه کردن و گشت و گذار در پستوها و راهروهای باشکوهش قطعا ارزشمند و مفید است، ولی اگر تجربه یک بار گردشگری در این سایت باستانی را به همراه یک راهنمای گردشگری(تور لیدر) داشته باشید تجربه مفید شما تبدیل به سفری پر ماجرا به اعماق تاریخ نیز خواهد شد. این راهنمای گردشگری است که می‌تواند دست شما را از حال بگیرد و به هزارتوی روزهای شکوه تخت جمشید ببرد. اما راهنمای گردشگری بودن بایسته‌هایی نیز دارد و این‌گونه نیست که هر کس به صرف علاقه، امکان و مجوز قانونی برای این دست از راهنمایی‌ها را برای عموم داشته باشد. آیین‌نامه راهنمایان گردشگری برای بار اول در سال ۱۳۵۴ ابلاغ شده بود؛ اما آیین‌نامه در دی‌ماه سال پیش مورد تجدیدنظر قرار گرفت و مستند به آن هیات وزیران آیین‌نامه قبلی را فسخ کرد.


آیین‌نامه چه می‌گوید؟

برابر با مفاد آیین‌نامه، راهنمایان گردشگری، کسانی هستند که با داشتن شرایط مندرج در این آیین‌نامه، گردشگران و مسافران داخلی و خارجی را در بازدید از اماکن تاریخی، فرهنگی، طبیعی، زیارتی، سلامت و سایر جاذبه‏ها و نقاط دیدنی کشور راهنمایی می‌کنند و به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند:

۱- راهنمای گردشگری داخلی: کسی که با داشتن شرایط مندرج در این آیین‌نامه، گردشگران و مسافران ایرانی را در بازدید از اماکن تاریخی، فرهنگی، طبیعی، زیارتی، سلامت و سایر جاذبه‌ها و نقاط دیدنی کشور راهنمایی کند.

۲- راهنمای گردشگری بین‌المللی (ورودی و خروجی): کسی که با داشتن شرایط مندرج در این آیین‌نامه، راهنمایی گردشگران ورودی به کشور و ایرانیان علاقه‌مند به بازدید از سایر کشورها را برعهده دارد و تسلط و اطلاعات کافی درباره میراث فرهنگی و طبیعی، آداب و رسوم و مقررات داخل کشور و کشور مقصد را داشته باشد و اطلاعات لازم را به زبان قابل درک برای گردشگران توضیح دهد.

۳- راهنمای گردشگری تخصصی: کسی که با داشتن شرایط مندرج در این آیین‌نامه، راهنمایی گردشگران و مسافران داخلی یا ورودی به کشور را با علائق خاص نظیر طبیعت‌گردی تخصصی، گردشگری سلامت، گردشگری ورزشی، گردشگری زیارت، گردشگری دریایی در بازدید و بهره‌مندی از خدمات تخصصی مرتبط برعهده دارد. این قبیل راهنمایان علاوه‌بر تسلط و اطلاعات کافی درباره میراث فرهنگی و طبیعی، آداب و رسوم و مقررات منطقه فعالیت خود، باید تخصص لازم در حوزه گشت‌های تخصصی مربوط را نیز دارا بوده، بتوانند اطلاعات را به زبان قابل درک برای گردشگران توضیح داده، آنان را از خطرات احتمالی پیش از سفر و در هنگام سفر آگاه کنند و حداقل به یک زبان خارجی تسلط داشته باشند.

مرجع صادرکننده کارت راهنمای گردشگری، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است. افرادی که واجد این شرایط باشند می‌توانند از سازمان تقاضای کارت راهنمایی گردشگری کنند؛ داشتن تابعیت جمهوری اسلامی ایران، متدین به دین‏ اسلام یا اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، داشتن حداقل ۲۲ سال سن، ارائه گواهی عدم سوءپیشینه کیفری موثر از مراجع ذی‌صلاح، عدم اعتیاد به مواد مخدر بنا به تایید مراجع ذی‌صلاح، داشتن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی، موفقیت در مصاحبه عمومی و اختصاصی، گذراندن دوره تخصصی راهنمایان گردشگری و موفقیت در آزمون و اخذ مدرک پایان دوره از مراجع ذی صلاح، داشتن کارت پایان خدمت نظام وظیفه یا معافیت برای متقاضیان مرد، دارا بودن سلامت جسمانی متناسب با موضوع فعالیت و سلامت روانی به تایید پزشک معتمد سازمان و در نهایت تسلط به یکی از زبان‌های خارجی (برای راهنمایان گردشگری بین‌المللی).

البته لازم به ذکر است که دارندگان مدرک تحصیلی دانشگاهی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مرتبط با گردشگری به تشخیص سازمان از گذراندن دوره‌های تخصصی معاف هستند، اما قبولی در آزمون و اخذ مدرک پایان دوره از مراجع ذی‌صلاح الزامی است. همچنین متقاضیانی که مشغول به تحصیل در مقطع بالاتر از کارشناسی هستند، با ارائه معافیت تحصیلی، می‌توانند درخواست صدور کارت کنند.


رسیدگی به تخلفات راهنمایان

ماده 6 آیین‌نامه بیان می‌کند که راهنمایان گردشگری مکلف به رعایت سوگندنامه تعهد اخلاق حرفه‌ای بوده و چنانچه بر خلاف سوگندنامه و مقررات این آیین‌نامه رفتار کرده یا اعمالی خلاف شئون شغلی خود مرتکب شوند، به تشخیص سازمان برای مرتبه اول، تا سه ماه تعلیق مجوز فعالیت و در صورت تکرار لغو مجوز خواهند شد. از سوی دیگر، راهنمایان گردشگری صرفا مجاز به ارائه خدمات راهنمایی به دفاتر و شرکت‌های خدمات مسافرتی و گردشگری مجاز از سوی سازمان هستند و واگذاری فعالیت و مجوز از سوی راهنمای گردشگری به فرد یا دفتر مسافرتی غیرمجاز ممنوع است. در آخر خوب است بدانید، راهنمایان گردشگری دارای مجوز معتبر، از پرداخت ورودیه به اماکن تاریخی، فرهنگی، باستانی، طبیعی و موزه‌ها معاف هستند. اعتبار کارتشان برای اولین بار، یکسال است و پس از آن در صورت تایید عملکرد و گذراندن دوره بازآموزی، در دوره‌های سه ساله تمدید خواهد شد و همچنین، راهنمایان گردشگری از نظر به‌کارگیری، تابع قوانین کار و تامین اجتماعی هستند.