گروه گردشگری، شیما رئیسی: گسترش ناامنی در ترکیه، دامن گردشگری این کشور را نیز گرفته و همین امر معادله روابط گردشگری ایران و ترکیه را متاثر و از حالت یکسویه به نفع ترکیه، خارج کرده است. تا آنجا که دیدارها و گفت‌وگوهای زیادی در زمینه مراودات گردشگری دوسویه میان دو کشور صورت گرفته است. در همین راستا رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همتای ترکیه‌ای خود در جریان نشست مقامات عالی‌رتبه دو کشور در ترکیه دیدار کرده است. در این دیدار طرفین بر اجرایی شدن موافقت‌نامه مربوط به جلوگیری از قاچاق اشیای فرهنگی و تاریخی و توسعه روابط گردشگری تاکید کردند. همچنین تلاش در اجرای مفاد سند امضا شده طی سال گذشته در زمینه‌های توسعه سرمایه‌گذاری بخش‌های خصوصی دو کشور در احداث هتل‌ها و اماکن اقامتی، برگزاری تورهای تلفیقی از کشورثالث به ترکیه و ایران را ضروری دانستند. علاوه‌بر این، گسترش نمایشگاه‌های گردشگری دو طرف، برگزاری چهارمین کمیته فنی مشترک بین دو کشور با حضور بخش خصوصی دو طرف، فعالیت تبلیغاتی مشترک در جهت هدفمند کردن مقاصد گردشگری فرهنگی و مذهبی به اتباع دو کشور و برگزاری تورهای تلفیقی از کشورثالث به ترکیه و ایران، از دیگر توافقات طرفین در این دیدار بوده است.

اشتیاق ترکیه برای همکاری با ایران

مدیر کل بازاریابی و تبلیغات گردشگری سازمان میراث فرهنگی، ‌صنایع دستی و گردشگری، در توضیح جزئیات این توافقات به «دنیای اقتصاد» گفت: «موضع ترکیه در مناسبات گردشگری با ایران در حال تغییر است و در این شرایط، ‌کشور ما برگ‌های برنده زیادی برای بازی در این عرصه در دست دارد.» علی باقر نعمتی زرگران ادامه داد: «درحالی‌که تاکنون مقامات گردشگری این کشور با داشتن بازار چند میلیونی گردشگران روسی و همچنین استقبال قابل توجه ایرانیان از سفر به ترکیه، عواید زیادی از محل این صنعت به دست آورده و در آن شرایط دلیلی برای مذاکرات و انعقاد قراردادهای گردشگری با ایران نمی‌دیدند، ‌امروز که جایگاه خود را در بهره‌گیری از بازار گردشگری منطقه در حال افول می‌بینند، برای مذاکره با ایران مشتاق شده‌اند.» وی اضافه کرد:‌ «به همین دلیل امروز فرصتی استثنایی برای حرکت به سمت تعاملات برد-برد با این کشور در زمینه گردشگری به دست آمده است.»

مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری سازمان میراث فرهنگی، با اشاره به اینکه نهادینه کردن مناسبات متوازن و پایدار با ترکیه، ‌هدف اصلی مذاکرات چند ماهه اخیر مقامات گردشگری دو کشور بوده است، اظهار کرد: «منافع مشترک ما به عنوان دو کشور همسایه، ‌زمینه خوبی برای گسترش همکاری‌های دوجانبه است و همین امر می‌تواند تا حدی به افزایش ثبات در منطقه آشوب‌زده خاورمیانه بینجامد.» وی با تاکید بر ظرفیت‌های چشمگیر بازار ترکیه برای گردشگری ایران خاطرنشان کرد:‌ «سازمان میراث فرهنگی و متولیان صنعت گردشگری کشور، ‌تمام تلاش خود را برای فراهم کردن زمینه‌های ورود بخش خصوصی به صحنه تعاملات گردشگری به‌ویژه در ارتباط با کشور ترکیه خواهند کرد؛ در واقع ما با فراهم کردن زمینه‌های قانونی و حقوقی و همچنین عقد قراردادهای همکاری، مصمم هستیم امور را به نهاد خصوصی واگذار کنیم.»


تراز منفی، مثبت می‌شود؟

به گفته این مقام مسوول، در سال 93، 425 هزار و 817 گردشگر ترکیه‌ای به ایران سفر کرده‌اند که در مقایسه وضعیت صنعت گردشگری ایران با ترکیه، عدد چندان بدی نیست. البته با توجه به وجود زمینه‌های مناسب برای جذب گردشگران ترکیه‌ای به ایران، ‌این آمار می‌تواند به سرعت افزایش یابد. نعمتی در ادامه، فرصت‌های پیش روی صنعت گردشگری ایران در تعامل با ترکیه را این‌گونه برشمرد: «تعداد قابل ملاحظه جمعیت مسلمانانی که در ترکیه زندگی می‌کنند، ‌فرصت خوبی برای جذب گردشگران مذهبی از این کشور است؛ همچنین آمار خوب گردشگران خروجی از ترکیه، ‌بیانگر پتانسیل بالای این بازار است که با توجه به داشتن زمینه‌های مشترک فرهنگی، تاریخی و زبانی، ایران می‌تواند سهم خود را از این بازار افزایش دهد.» وی افزود: «تجارب ترکیه در حوزه گردشگری، انگیزه سرمایه‌گذاران ترک برای گسترش فعالیت‌های خود در خارج از این کشور و همچنین امکان تعریف تورهای مشترک به واسطه جمعیت 40 میلیونی گردشگران ورودی به ترکیه از جمله دیگر زمینه‌هایی است که مسوولان گردشگری کشور مدنظر قرار داده‌اند.» نعمتی همچنین از تشکیل کمیته فنی، برگزاری ‌نشست بی تو بی فعالان گردشگری ایران و ترکیه و نیز برنامه تنظیم سفر مقامات گردشگری دو کشور در راستای تحقق اهداف ایران در زمینه گسترش روابط گردشگری با ترکیه خبر داد.


سود گسترش مناسبات ایران و ترکیه

ترکیه در ماه‌های اخیر تعداد زیادی از گردشگران ورودی‌اش را از دست داده و از این رو ‌به دنبال راه‌هایی برای جبران کاهش درآمدش از صنعت گردشگری است؛ ایران نیز به دنبال تغییر رویکرد در درآمدزایی از محل منابع غیرنفتی، با اتکا به آمارهای بین‌المللی در خصوص ارزش افزوده بالای گردشگری و رشد پایدار این صنعت در جهان، گردشگری را در صدر برنامه‌های اقتصادی خود قرار داده است. شاهد این ادعا نیز، همراهی مقامات گردشگری ایران در بسیاری از سفرهای خارجی و حضور در دیدارهای مقامات سیاسی ایران با دیگر کشورها است. همچنین در رفت و آمد هیات‌های تجاری ایران با دیگر کشورها، فعالان گردشگری نقشی پررنگ ایفا کرده و خبرهای خوبی مبنی بر عقد توافقات و قراردادهای مشترک با دیگر کشورها در حوزه گردشگری به گوش می‌رسد. همه این عوامل، فرصتی تاریخی را برای گسترش مناسبات دو سویه میان ایران و ترکیه فراهم کرده است؛ کشوری که تا پیش از ناآرامی‌های اخیر، سهمی ۴ و نیم میلیونی از بازار گردشگری روسیه را از آن خود کرده بود؛ آماری که پس از بالا گرفتن تنش‌های سیاسی میان دو کشور ۵۱ درصد کاهش داشته است.

در همین حال براساس آمارهای رسمی، حجم پروازها از ایران به ترکیه در نوروز امسال با کاهشی ۱۰ درصدی روبه‌رو شده که همین امر ترکیه را بابت احتمال از دست دادن بازار بیش از یک میلیون نفری گردشگران ایرانی نگران کرده است. ایران در مسیر افزایش درآمدهای گردشگری و ترکیه به دنبال جبران خسارات اقتصادی ناشی از کاهش تعداد گردشگران ورودی خود، به دنبال راه‌هایی برای تعریف اهداف مشترک هستند. کشور ما برای نیل به این هدف، برنامه‌های بلندمدتی را برای جذب گردشگران خارجی در دستور کار قرارداده و به همین منظور باید زیرساخت‌هایش را در این حوزه توسعه و خود را با استانداردهای جهانی تطبیق دهد. از این رو، جذب سرمایه‌های خارجی و نیز استفاده از دانش و تجارب کشورهای موفق در صنعت گردشگری رابه عنوان مهم‌ترین محورهایش در گفت‌وگو با کشورهای خارجی دنبال می‌کند. علاوه‌بر این‌ها، کشف بازارهای مستعد برای جذب گردشگر و تلاش برای تعریف برند گردشگری مناسب از جمله دیگر مسائلی است که مورد توجه مسوولان گردشگری کشور قرار دارد. از سوی دیگر، ترکیه با داشتن تجارب ارزشمند در زمینه گردشگری و همچنین سرمایه‌گذارانی که دیگر ترکیه را محلی امن و سودآور برای سرمایه‌های خود نمی‌دانند، مشتاق است به بازار گردشگری ایران ورود کرده و با در اختیار گذاردن تجارب خود در این حوزه و همچنین سرمایه‌گذاری در بازار گردشگری رو به رشد ایران، بستری جدید برای درآمدزایی از محل این صنعت برای خود فراهم کند. همه اینها در کنار هم، زمینه مناسبی برای گسترش مناسبات گردشگری میان دو کشور فراهم می‌کند؛ مناسباتی که باید دید در عمل به کجا می‌رسد.