گمانه‌زنی درباره استقبال از تورهای گردشگری
گروه گردشگری، شیما رئیسی: به باور برخی فعالان گردشگری، استقبال از تورهای داخلی و خارجی نوروز پیش‌رو تاکنون چندان چشمگیر نبوده است و تورها متقاضیان کمتری دارند. با این وجود برخی دیگر می‌گویند این رقم نسبت به سال‌های گذشته رشد داشته و تورهای بیشتری فروش رفته است. تعدادی دیگر از آژانس‌دارها هم بر روند توسعه سفرهای داخلی در ایام نوروز صحه می‌گذارند. این درحالی است که برخی دیگر دلایل بسیاری را برای عدم استقبال گردشگران نوروزی از تورهای داخلی برمی‌شمرند. در این میان برخی نیز می‌گویند در ازای کاسته شدن از آمار گردشگران ایرانی ترکیه، مقاصد خارجی دیگری جایگزین شده‌اند. با این‌همه برخی فعالان گردشگری نیز می‌گویند به‌رغم ناامنی‌های اخیر، گردشگران بعضا ترکیه را به‌عنوان یکی از مقاصد خود انتخاب می‌کنند. با این‌همه عوامل اقتصادی در کنار مولفه‌های فرهنگی و همچنین شرایط منطقه‌ای تعیین‌کننده میزان سفرهای داخلی و خارجی مردم یک کشور است و حال که در آستانه فصل اوج سفرها قرار گرفته‌ایم، در دست داشتن آمار تقاضاها برای تورهای داخلی و خارجی می‌تواند به کارشناسان در بررسی تغییر روند سفرهای داخلی و خارجی و سبب‌یابی این تغییرات کمک کند. مولفه‌های کاهش خرید تورهای نوروزی

مدیر یکی از آژانس‌های تهران دراین‌باره به خبرنگار ما گفت: «امسال به نسبت سال گذشته استقبال از تورها، چه داخلی و چه خارجی چندان مطلوب نبوده است.» محمود بنکدارنیا افزود: «در واقع رکود اقتصادی از قدرت و توان مردم برای سفر کاسته و به اعتقاد بنده این مساله از عمده دلایل کاهش تقاضا برای سفرهای نوروزی چه داخلی و چه خارجی است.» وی انتخابات مجلس را یکی دیگر از دلایل احتمالی کاهش خرید تورها عنوان و ابراز امیدواری کرد که شاید پس از فروکش‌کردن التهاب ناشی از این رویداد سیاسی، ‌وضعیت فروش تورها بهتر شود. این آژانس‌دار همچنین خاطرنشان کرد:‌ «گرانی تورهای داخلی از اقبال مردم نسبت به سفر با تور کاسته و خانواده‌ها ترجیح می‌دهند که به جای سفر با تور به صورت خانوادگی سفر رفته و در چادر یا منزل اقوام اقامت کنند.» او همچنین در پاسخ به چگونگی استقبال از تورهای ترکیه گفت:‌«کاهش تقاضا برای تورهای ترکیه همردیف کاهش تقاضا برای سایر کشورهاست و از این حیث نمی‌توان گفت که مسائل امنیتی این کشور در استقبال یا عدم استقبال از تورهای ترکیه تاثیر چندانی داشته.»


کاهش تورهای ترکیه و سفر به مقاصد جایگزین

اما رقیه حاتمی پور، مدیر یکی دیگر از آژانس‌های مسافرتی پایتخت هم در این‌باره اظهار کرد: «تقاضا برای سفرهای خارجی و داخلی در آژانس ما افزایش داشته است.» وی ادامه داد: «البته در مورد سفرهای خارجی، ‌تقاضا برای ترکیه کاهش یافته و به همان نسبت استقبال بیشتری از تورهای خاور دور، ‌کشورهای شمال دریای خزر و یونان شده است.» حاتمی پور البته تاکید کرد که تقاضا برای سفرهای داخلی به اندازه استقبال از تورهای خارجی افزایش نداشته که این تفاوت به‌دلیل ضعف مدیریتی داخلی در زمینه گردشگری است. این مدیر آژانس خاطر نشان کرد:‌ «مشکلات ترافیکی و جاده‌ای، قیمت بالای تورها که به‌دلیل خانوادگی بودن مسافرت‌های نوروز میزان هزینه‌های خانوارها را به صورت چشمگیری افزایش می‌دهد، نامناسب بودن کیفیت خدمات گردشگری در مقاصد گردشگر پذیر و محدود بودن تنوع بسته‌های سفر از جمله گره‌های صنعت گردشگری داخلی هستند که توسعه این صنعت را با دشواری همراه کرده‌اند.»


رشد تورهای داخلی، دال بر رشد تقاضا نیست

سهند عقدایی نیز که مدیر یکی از آژانس‌های فعال در زمینه تورهای طبیعت گردی است، گفت: «برای نوروز امسال با رشد هفتاد درصدی تقاضا برای تورهای طبیعت گردی داخلی روبه‌رو شده‌ایم و از آنجا که ما هر سال حتی در بدترین شرایط اقتصادی هم نسبت به سال پیش از آن در فروش تورهای خود رشد داشته‌ایم، ‌این افزایش را نمی‌توان دال بر رشد تقاضا برای گردشگری داخلی دانست.» وی تصریح کرد: «علت این موضوع شاید رشد توجه و علاقه مردم به طبیعت‌گردی به جای تورهای سیاحتی باشد. در همین قسم از گردشگری اما تقاضا برای تورهای خارجی نوروز کاهش داشته که به‌دلیل افزایش قیمت ایرلاین‌ها در این ایام است. ‌در واقع مردم آموخته‌اند که زمان‌های دیگری از سال را به سفرهای خارجی اختصاص دهند و عید نوروز را به گردشگری داخلی بپردازند؛ چرا که نسبت افزایش قیمت سفرهای داخلی در مقایسه با خارجی بسیار کمتراست.» علیرضا سعیدزاده، یک آژانس‌دار دیگر نیز تصریح کرد: «چه در سطح داخلی و چه خارجی، آمار تقاضای تور کاهش یافته و اگر تقاضا برای تورهای ترکیه کمتر شده نیز منشعب از همین روند کاهش کلی جریان تقاضای سفرها است.» وی اضافه کرد: «به اعتقاد بنده، ‌وضعیت بد اقتصادی و رکود موجود، از عمده دلایل کاهش توان مردم برای اختصاص هزینه برای سفر است؛ ‌چرا که سفر در مقایسه با سایر نیازهای خانوارها در جایگاه پایین‌تری قرار می‌گیرد.»


تعدد نظرات و پیش‌بینی‌ها

با این همه گویا نمی‌توان روند مشخصی را در مورد تغییر آمار سفرهای داخلی و خارجی نوروز امسال در مقایسه با سال گذشته به دست آورد. میزان مقبولیت آژانس‌ها و تعداد مشتریان آنها، زمینه و نوع فعالیت آژانس‌ها، رویکردها و روش‌های اتخاذی آنها برای تبلیغات، مقاصدی که بیشتر بر آنها تمرکز می‌کنند و همچنین تنوع بسته‌های سفری این آژانس‌ها، همگی در تعیین میزان تقاضاهایی که برای خرید تورهایشان داشته‌اند، موثر است. از این رو، برای اینکه بتوان در مورد میزان استقبال خانواده‌های ایرانی برای داشتن سفرهای داخلی و خارجی در مقایسه با سال گذشته اظهار نظر کرد، ‌لازم است که همه آمارها احصا و پس از آن، این اعداد و ارقام مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرند و علت‌ها شناسایی و برای آینده صنعت گردشگری سیاست‌گذاری شود. گرچه آمار فروش تورها تنها بخشی از آمار سفرهای نوروزی است و هم در سفرهای داخلی و هم خارجی، افراد زیادی به صورت مستقل و بدون تور سفر می‌کنند.

حالا کمتر از سه هفته دیگر تا آغاز تعطیلات سال نو باقی مانده و تقریبا همه خانواده‌ها برای گذراندن این ایام برنامه‌ریزی کرده‌اند. عده‌ای میزبانند و عده‌ای میهمان و بخشی دیگر نه برای رفتن به دیدن اقوام و سر زدن به دیار مادری که برای کسب تجارب تازه راهی سفر می‌شوند. اظهارنظر این فعالان گردشگری شاید بتواند شمایی از بازار را هرچند مبهم و کمرنگ برای ما روشن کند. در این میان انتخاب مقاصد داخلی و خارجی به عنوان مقصد سفر، یکی از مهمترین مسائلی است که در مباحث گردشگری کشورها قابل طرح است. اگرچه افراد آزادند تا خود مقصد سفرشان را برگزینند و میزان رشد سفرها در کنار دیگر شاخص‌های اقتصادی می‌تواند بیانگر رشد اقتصادی باشد، اما همه دولت‌ها در وهله نخست سیاستشان بر افزایش سفرهای داخلی و تعداد گردشگران ورودی است‌ تا از این طریق ارز کمتری از کشور خارج شود و در عوض درآمدهای ارزی افزایش یابد. همچنین به واسطه گسترش سفرهای داخلی، ‌فرهنگ‌های محلی زنده مانده، اتحاد داخلی بیشتر می‌شود‌؛‌ گردش پولی در کشور اتفاق می‌افتد و از این طریق جوامع محلی و کمتر توسعه یافته، پویا می‌شوند.