۸ روستای ایران برای ثبت در فهرست سازمان جهانی گردشگری کاندیدا شدند
شانس «ابیانه» در دهکده‌‌‌های جهانی
و حالا با توجه به اینکه ابیانه یکی از هشت مورد معرفی‌‌‌شده از ایران است پرسش آنکه چه امتیازاتی برای موفقیت در این رقابت جهانی دارد؟ مرداد یا شهریور، تاریخ تعیین‌‌‌شده برای انتخاب روستاهای دهکده جهانی است و قطعا تا آن زمان، هرکدام از این گزینه‌‌‌ها تلاش خود را برای برنده شدن می‌‌‌کند. سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) در سال ۲۰۲۱ موضوعی را تحت عنوان دهکده‌‌‌های جهانی گردشگری باهدف پیشبرد نقش گردشگری در حفاظت از روستاها مطرح کرد که با شاخص‌‌‌هایی مانند دارا بودن منابع فرهنگی، ترویج و حفاظت از منابع طبیعی، پایداری اقتصادی، اجتماعی و محیطی، توسعه و یکپارچگی زنجیره ارزش، حاکمیت و اولویت‌‌‌بندی گردشگری، زیرساخت و اتصال و همچنین بهداشت، ایمنی و امنیت به انتخاب روستاهایی از کل جهان اقدام شد.
درهمان سال ۲۰۲۱ حدود ۴۴ روستا از ۳۲ کشور در سراسر پنج منطقه جهان انتخاب و در سال ۲۰۲۲ به همین تعداد روستای جهانی معرفی شدند و به دلیل منابع طبیعی و فرهنگی خود و همچنین اقدامات مبتکرانه و متحول کننده و تعهد به توسعه گردشگری برگزیده‌‌‌شده بودند. قابل‌‌‌تأمل آنکه امسال، تعداد کاندیداها با افزایش چند برابری مواجه شد از این رو رقابت به نسبت سال‌‌‌های گذشته بسیار دشوارتر و گفته میشود شانس روستاهای ایران، برای انتخاب، کمتر از یک‌درصد است.
به گفته مهدی بهاروند، رئیس گروه توسعه جاذبه‌‌‌ها و محصولات گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌‌‌دستی با تشکیل کارگروه روستاهای جهانی در محل معاونت گردشگری، متشکل از اعضای دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌‌‌ریزی گردشگری، دفتر توسعه گردشگری داخلی، پژوهشگاه وزارت و نیز متخصصان این حوزه، از بین کل روستاهای کشور ۱۳۰ روستا وارد مرحله اولیه انتخاب شدند. سپس این تعداد به ۳۰ روستا و در ارزیابی نهایی به ۸ روستا رسیدند که سرانجام روستای کندوان استان آذربایجان شرقی، روستای میمند کرمان، روستای سهیلی هرمزگان، روستای قاسم‌‌‌آباد گیلان، روستای کندلوس مازندران، روستای پالنگان کردستان، روستای ابیانه اصفهان و روستای بیشه لرستان روستاهایی هستند که به‌‌‌عنوان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در این رقابت جهانی شرکت خواهند کرد. روستاهایی که هرکدام باقابلیت‌‌‌ها و ویژگی‌‌‌های منحصربه‌‌‌فرد در یک سوی ایران قرار گرفته‌‌‌اند و بدون شک هریک دارای ارزش‌‌‌های تاریخی و طبیعی خاصی هستند که توانسته‌‌‌اند به این مسابقه پر رقیب راه پیدا کنند.
واقعیت آن است که معرفی هریک از روستاهای انتخاب‌‌‌شده، توسط سازمان جهانی گردشگری، دستاوردهایی را به دنبال دارد که اطلاع‌‌‌رسانی بین‌المللی و امتیازهای تبلیغاتی، دریافت دیپلم یا پلاک امضاشده توسط دبیرکل سازمان جهانی گردشگری و عضویت در شبکه روستاهای جهانی چند مورد از این پیامدهای مثبت است. همچنین تبدیل‌‌‌شدن به فضایی برای تبادل تجربیات و آموزش‌‌‌ها و یاری‌‌‌رساندن به رشد گردشگری کشور از دیگر دستاوردهای این مهم عنوان میشود. اما بحث اصلی آن است روستایی مانند ابیانه که در بخش مرکزی شهرستان نطنز از توابع استان اصفهان قرارگرفته و دارای آوازه‌‌‌ای خوش در میان دوستداران گردشگری است تا چه میزان احتمال انتخاب شدن در این عرصه سخت رقابتی را دارد؟ امتیازات ویژه این روستا نسبت به گزینه‌‌‌های دیگر، برای ثبت جهانی چیست؟
ابیانه یکی از مرتفع‌‌‌ترین مناطق مسکونی ایران است که مردم محلی به آن ویونا نیز می‌‌‌گویند. تلفیقی است از کویر و کوه که با ایجاد منظره‌‌‌ای بکر و زیبا توانسته است خود را از دیگر روستاها متمایز کند. معماری قرمز خانه‌‌‌های ابیانه در کنار پوشش سنتی مردم محلی از ویژگی‌‌‌های منحصر به فردی است که این روستا را به‌‌‌راستی جدا از روستاهای کشور کرده است. روستایی با چهارفصل زیبا که در هر زمان، غوغایی از رنگ‌‌‌ها در آن جلوه می‌‌‌کند و گردشگرانش را به تسخیر خود درمی‌‌‌آورد. اما ویژگی دیگر این روستا عدم‌ارتباط ساکنان آن با شهرهای اطراف است که احتمالا دلیلی است بر حفظ سنت و فرهنگ کهن و غنی این روستا که تا امروز هم پایدار مانده است. به‌‌‌علاوه فعالیت ابیانه در فضای مجازی، امتیاز دیگری است که شرایط این روستا را برای انتخاب شدن، مهیاتر می‌‌‌کند. با جست وجویی ساده در اینترنت اطلاعات کاملی از این روستا در اختیار علاقه‌‌‌مندانی قرار می‌گیرد که به گردشگری در چنین فضاهایی متمایل هستند.
دراین‌‌‌باره، منصور زیرک، کارشناس میراث فرهنگی و دوستدار گردشگری در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد بیان می‌‌‌کند: ابیانه میراث فرهنگی ناملموسی است که قابلیت‌‌‌های زیادی برای انتخاب شدن در این رقابت دارد. وی تصریح می‌‌‌کند: روستایی است که دخل و تصرف چندانی در آن نشده، بافت اصیل خود را تقریبا حفظ کرده و اگر مرمت و بازسازی هم انجام‌‌‌گرفته بر طبق اصول بوده است که همه این موارد، امتیاز بزرگی در مقایسه با هفت روستای دیگر ایرانی است که در این رقابت شرکت می‌‌‌کنند. این کارشناس ادامه می‌‌‌دهد: اگر به‌‌‌عنوان‌‌‌مثال با روستای کندوان که یکی از این گزینه‌‌‌هاست مقایسه شود به‌رغم قابلیت‌‌‌های جداگانه‌‌‌ای که هرکدام دارند و شانسی برای انتخاب شدن است اما ابیانه به دلیل همان موارد اشاره‌‌‌شده به‌‌‌علاوه لباس محلی مردمش که حالت زنده‌‌‌ای دارد قابل‌‌‌توجه‌‌‌تر به نظر می‌‌‌آید. همچنین فضای جغرافیایی، اقلیم چهارفصل و مراسم و آیین‌‌‌هایی که به این روستا روح می‌‌‌بخشد امتیازات مهمی به شمار می‌‌‌روند.
اما ویژگی بسیار مهم دیگرش، مرکزیت این روستا در ایران است به‌‌‌طوری که راه‌‌‌های دسترسی به آن آسان‌‌‌تر از دیگر نقاط بود و این مورد نیز به‌‌‌عنوان امتیاز ویژه برای ابیانه مطرح است. وی در ارتباط با قابلیت‌‌‌های بوم‌گردی این روستا می‌‌‌گوید: بوم‌گردی مانند بسیاری از موارد دیگر، همچنان دارای ضعف‌‌‌هایی است و انتظارات را برآورده نکرده است اما ابیانه از مکان‌‌‌هایی است که پتانسیل بسیار بالایی در این زمینه دارد و البته مردمش هم همکاری خوبی دارند؛ بنابراین لازم است سرمایه‌گذاری بیشتری نیز در این مورد انجام شود. زیرک می‌‌‌افزاید: صنایع‌‌‌دستی بسیار زیبا و موزه ارزشمند این روستا هم از دیگر مهماتی است که نباید نادیده انگاشت و قطعا از قابلیت‌‌‌هایی است که در چنین امتیازدهی‌‌‌هایی، پراهمیت محسوب میشود.
جالب آنکه تعدادی از خانه‌‌‌های قابل سکونت ابیانه دارای درب‌‌‌های چوبی زیبا با کنده‌‌‌کاری‌‌‌های پرارزش است که چند سال قبل این درب‌‌‌ها ثبت و دارای شناسنامه شده‌‌‌اند. به گفته این دوستدار گردشگری، ابیانه پکیجی تمام‌‌‌عیار از ویژگی‌‌‌های ممتازی است که یک روستا باید داشته باشد. وی خاطرنشان می‌‌‌کند: با این اوصاف و با وجود چنین امتیازاتی، بحث اصلی و قابل‌‌‌توجه آن است اگر ابیانه انتخاب شود چه اتفاقی رخ می‌‌‌دهد؟
درواقع، بحث مهم از زمانی آغاز میشود که هرکدام از این روستاها انتخاب شوند بدون شک هریک دارای ویژگی‌‌‌های منحصربه‌‌‌فردی است که در این فهرست جای گرفته است. وی اظهار می‌‌‌کند: اگر ابیانه یا هریک از هفت روستای دیگر، موردپذیرش، قرار گیرد لازم است از این موقعیت استفاده شود. این فعال تاکید می‌‌‌کند: مهم اقداماتی است که پس از ثبت جهانی انجام میشود، تحولاتی که در گردشگری صورت می‌‌‌پذیرد و فوایدی که از این راستا نصیب کشور میشود. حال‌‌‌آنکه تا سیاست‌‌‌های کلان گردشگری تغییری نکند حتی با راه‌‌‌یابی ما به دهکده جهانی، به نتیجه دلخواه در این صنعت نخواهیم رسید. وی تصریح می‌‌‌کند: زیرساخت مناسب، فراهم‌‌‌سازی آرامش و امنیت گردشگر، برنامه‌‌‌ریزی‌سنجیده و سرمایه‌گذاری لازم و کافی از متغیرهایی است که تا انجام نگیرد در حوزه گردشگری تحولی رخ نمی‌‌‌دهد. این فعال و کارشناس میراث فرهنگی خاطرنشان می‌‌‌کند: تا عاشق میراث فرهنگی و گردشگری کشور نشویم و تا عزم جدی از سوی دولت نباشد، مدیران متخصص بر سرکار نیایند و تا زمانی که حمایت‌‌‌ها انجام نگیرد و سرمایه‌‌‌ها خرج نشود با ثبت جهانی هم به‌‌‌جایی نخواهیم رسید.
