معاملات الگوریتمی و تاثیر آن بر بازار سرمایه

منصور محمدطاهری / کارشناس بازار سرمایه قبل از رسوخ استفاده از رایانه‌های امروزی، تقریبا در تمامی مشاغل، صنف‌ها و حرفه‌های موجود و همه‌گیری استفاده از این ابزار برای افزایش سرعت، دقت و حجم بالای پردازش در علوم و فنون مختلف، افراد جامعه برای انجام اموری از قبیل ساخت، تولید، محاسبه، نگهداری و پردازش داده‌ها و... عموما از دست، پا و بدن خود و نهایتا از ابزار و وسایل مکانیکی استفاده می‌کردند. با اختراع ماشین‌های محاسب الکترونیکی یا همان کامپیوترها، به دلیل قابلیت‌های بی‌نظیر این دستگاه‌ها، به‌سرعت استفاده از آنها در فعالیت‌های روزانه جایگاه خود را پیدا کرد و روزبه‌روز وابستگی انسان‌ها به رایانه‌ها بیشتر شد، تا جایی که در دنیای امروز از کشورهای صنعتی گرفته تا کشورهای کمتر توسعه‌یافته و از شهرهای بزرگ تا روستاهای کوچک، کمتر کسی را می‌توان یافت که بی‌نیاز از به‌کارگیری این وسایل باشد و صد البته بازارهای مالی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

هر چه نرم‌افزارهای جدید و پیچیده برای استفاده از این دستگاه‌ها نوشته می‌شود، هیجان استفاده از آنها بیشتر شده و کارهای  خارق‌العاده‌تری امکان بروز و ظهور پیدا می‌کنند؛ به صورتی که در آخرین نسل از این دست سازه‌های بشری تحت عنوان هوش مصنوعی، کار به جایی رسیده است که برخی از دانشمندان نگران تسخیر جهان توسط رایانه‌ها شده‌اند. علی ایحال استفاده از الگوریتم در بازارهای مالی یا معاملات الگوریتمی هم نوعی استفاده از کامپیوتر برای انجام معاملات با دقت، سرعت و حجم بالای پردازش اطلاعات در بازارهای مالی بوده و به نظر می‌رسد به‌جز کمک به کارآتر شدن بازار تاثیر سوئی بر بازار سرمایه نداشته باشد. کما اینکه مانند بیشتر علوم، شروع استفاده از الگوریتم در بازارهای مالی از بازارهای آمریکا شروع شده و توسعه ‌یافته و در این زمینه شرکت‌های بزرگی مانند «سیتادل» (CITADEL) و «بلک‌راک» (Black Rock) مدیریت این عمل را در دست گرفتند.   به‌منظور درک بهتر استفاده از الگوریتم در بازار سرمایه با یک مثال به تشریح این ابزار می‌پردازیم. معامله‌گری با بررسی میانگین متحرک ۱۲روزه و ۳۴روزه یک شرکت در زمانی که میانگین متحرک ۱۲روزه آن بالاتر از ۳۴روزه‌اش است تصمیم به خرید سهام آن می‌گیرد.

این معامله‌گر سهام خریداری‌شده‌اش را در زمانی که میانگین متحرک ۱۲روزه پایین‌تر از میانگین متحرک ۳۴روزه قرار بگیرد می‌فروشد. همین برنامه‌ریزی ساده اگر در قالب یک مدل‌سازی با استفاده از برنامه‌نویسی کامپیوتری قرار گیرد، تحت عنوان معاملات الگوریتمی به‌صورت خودکار سهام موجود در بازار و میانگین‌های متحرک آنها را با دقت و سرعت بالا در بازه‌های مشخص‌شده بررسی کرده و با تشخیص به‌موقع براساس مدل برنامه‌ریزی‌شده خرید و فروش‌ها و معاملات را انجام می‌دهد.استفاده از برنامه‌های نوشته‌شده تحت عنوان الگوریتم معاملاتی، به‌رغم همه مزیت‌هایی که می‌تواند برای بازار سرمایه داشته باشد و با تمام نظارتی که از طرف مراجع ذی‌ربط انجام می‌شود، مانند دیگر ابزارهای ساخته‌شده برای رفاه و آسایش بیشتر بشر، از این قاعده مستثنی نیست که توسط برخی افراد با نیت سوء بهره‌برداری شوند.