بررسی عملکرد یک شرکت پتروشیمی از سوی «دنیای‌اقتصاد»

«شفن» را چه می‌شود ؟

دنیای‌اقتصاد - علی قاسمی : شرکت پتروشیمی فن‌آوران که با نماد معاملاتی «شفن» در بازار سرمایه شناخته می‌شود، در تاریخ ۸/ ۰۲/ ۱۳۷۷ به صورت سهامی‌عام تاسیس شد. این شرکت در حال حاضر در تابلوی اصلی بازار اول بورس معامله می‌شود. در صنعت متانول، شرکت پتروشیمی فن‌آوران در مقایسه با پتروشیمی زاگرس، شرکت جوان‌تری است و از لحاظ زمانی عمری نزدیک به پتروشیمی خارک (شخارک) دارد. «شفن» واحد فرعی شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو) و زیرمجموعه شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) محسوب می‌شود. این شرکت دارای سه‌واحد تولید متانول، اسید استیک و کربن مونوکسید است. واحد متانول این شرکت، در سال ۱۳۸۳ با ظرفیت اسمی یک‌میلیون تن شروع به فعالیت کرد. واحدهای اسیداستیک و کربن مونوکسید هم در سال ۱۳۸۵ به‌ترتیب با ظرفیت ۱۵۰‌هزار تن و ۱۴۰هزارتن به بهره‌برداری رسیدند. شرکت پتروشیمی فن‌آوران در بدو تاسیس با سرمایه یک‌میلیون تومان شروع به فعالیت کرد که شامل ۱۰‌هزار سهم‌ هزار ریالی بود. آخرین افزایش سرمایه آن در سال ۱۳۸۳ انجام شد و سرمایه این شرکت به ۹۵ میلیارد تومان رسید.

پتروشیمی فن‌آوران به لحاظ ظرفیت اسمی در مقایسه با پتروشیمی زاگرس، شرکتی کوچک‌تر و در مقایسه با «شخارک» دارای ظرفیت اسمی بیشتر است. با این حال، نسبت تولید به ظرفیت اسمی متانول در پتروشیمی فن‌آوران، بیشتر از زاگرس است. در واقع این شرکت از حداکثر ظرفیت خود برای تولید متانول استفاده می‌کند. در همین زمینه بررسی‌ها نشان می‌دهد که «زاگرس» در سال 1400تنها از 76‌درصد ظرفیت اسمی خود بهره برده است.

میزان فروش

فروش سالانه متانول شرکت پتروشیمی فن‌آوران در سال 1399، 910هزار و 695تن بوده که با 9‌درصد کاهش به 824‌هزار و 750تن در سال 1400 رسیده است. میزان فروش متانول «شخارک» در سال 1400 نیز در مقایسه با سال 1399 به میزان 14‌درصد کاهش داشته است. «زاگرس» نیز از این قاعده مستثنی نبوده و میزان فروش متانول آن در سال 1400 با کاهش 19درصدی مواجه بوده است. «شفن» در سال 1400، 88‌درصد متانول تولیدی خود را به فروش رساند، در حالی که «زاگرس» 97‌درصد متانول تولیدی و «شخارک» 92‌درصد متانول تولیدی خود را در بازار عرضه کرده است. «شفن» از ابتدای سال 1401 تا تیرماه سال‌جاری 71‌هزار تن متانول را در داخل کشور و 187‌هزار تن متانول را در خارج از مرزها به فروش رسانده است.

فروش صادراتی

فروش صادراتی متانول در «شفن» در سال 1400 حدود، 607‌هزار و 771تن بوده که در مقایسه با سال 1399، 10‌درصد کاهش داشته است. فروش صادراتی «زاگرس» در سال 1400 در مقایسه با 1399 با کاهش 21درصدی مواجه بوده است. فروش صادراتی متانول «شخارک» نیز که تمام محصول خود را در بازار‌های جهانی عرضه می‌کند، به میزان 14‌درصد کاهش یافته است. «شفن» 73‌درصد محصول متانول فروشی خود را در سال 1400 به مشتریان خارجی صادر کرده، در حالی که «زاگرس» 92‌درصد محصول متانول را در سال گذشته صادر کرده است. در این میان «شخارک» با صادرات تمام محصولات خود به مشتریان خارجی بهترین عملکرد صادراتی را در میان تمامی شرکت‌های بررسی‌شده در این گزارش به دست آورده است.

نرخ فروش داخلی

فروش داخلی متانول «شفن»، در سال 1400 با نرخ ریالی، 7میلیون و 773‌هزار تومان همراه بوده است. در حال حاضر، نرخ دلاری این محصول 280دلار است. در مقایسه با سال 1399 نرخ ریالی متانول داخلی در «شفن»، 68‌درصد افزایش داشته است. نرخ دلاری متانول داخلی در مقایسه با سال گذشته با 48‌درصد افزایش روبه‌رو بوده است.

نرخ ریالی متانول صادراتی شرکت، 7میلیون و 785‌هزار تومان به‌ازای هر تن بوده که نسبت به سال گذشته 70‌درصد افزایش پیدا کرده است. نرخ دلاری متانول صادراتی این شرکت هم 282دلار به ازای هرتن بوده که در مقایسه با سال 1399 با افزایش 50درصدی روبه‌رو شده است.

«زاگرس» در سال 1400، متانول صادراتی خود را با نرخ 289دلار به‌ازای هر تن و «شخارک» در همان سال، متانول صادراتی خود را با نرخ 287دلار به ازای هر تن به فروش رساند. نرخ جهانی متانول در نشریات معتبر بین‌المللی مانند پلتس حدود 305دلار است.

«شفن» در آخرین گزارش ماهانه خود، متانول داخلی را با قیمت 220دلار به ازای هر تن به مشتریان داخلی خود به فروش رسانده و متانول صادراتی خود را در تیرماه، 199دلار به‌ازای هر تن به مشتریان خود فروخته است. این در حالی است که شرکت در فروردین‌ماه 1401 متانول داخلی و صادراتی خود را 291دلار به فروش رسانده است. بررسی‌های تحلیلگر «دنیای‌اقتصاد» حکایت از آن دارد که روند نرخ فروش ماهانه شرکت در چهارماه ابتدایی سال، با کاهش همراه بوده است. در تیرماه نرخ فروش متانول صادراتی «زاگرس»، 263 دلار به ازای هر تن و نرخ متانول داخلی، 190دلار به ازای هر تن بوده است. لازم به ذکر است که «زاگرس» قدرت چانه‌زنی بیشتری برای فروش محصولات خود دارد و متانول صادراتی خود را در فروردین‌ماه با نرخ 346دلار به ازای هر تن به فروش رسانده است. «شخارک» نیز در فروردین‌ماه توانسته است متانول خود را بالای 300دلار به‌ازای هر تن به فروش برساند؛ اما مانند دو شرکت مذکور در چهارماه ابتدایی سال با روند کاهشی همراه بوده و متانول خود را در تیرماه به قیمت 234دلار به ازای هر تن به مشتریان خارجی خود فروخته است.

درآمد فروش

درآمد فروش شرکت‌های پتروشیمی در سال جاری با توجه به افزایش قیمت‌ها در بازار‌های جهانی و جنگ در شرق اروپا با افزایش چشمگیری مواجه بوده است. فروش متانول داخلی شرکت پتروشیمی فن‌آوران در سال 1400، 6‌هزار 75 میلیارد تومان بوده که در مقایسه با سال 1399 با 36‌درصد افزایش همراه بوده است. فروش متانول صادراتی آن نیز در سال 1400، 17هزار و 178ملیارد تومان بوده که در مقایسه با سال 1399 با رشد 36درصدی همراه بوده است. این در حالی است که درآمد فروش متانول در «زاگرس» در سال 1400 نسبت به سال 1399، 19‌درصد افزایش پیدا کرده است. «شخارک» نیز با افزایش 14درصدی در درآمد فروش در سال 1400 نسبت به 1399 مواجه بوده است. «شفن» از ابتدای سال 1401، ‌هزار و 765میلیارد تومان از فروش متانول داخلی خود درآمد کسب کرده و توانسته است از مشتریان خارجی خود نیز 4‌هزار 600میلیارد تومان درآمد داشته باشد.

بهای تمام‌شده

عمده بهای تمام‌شده شرکت‌های پتروشیمی مربوط به مواد اولیه و خوراک آنهاست که نرخ مواد اولیه آنها با ابهام همراه بوده است و همواره این نرخ‌ها از سوی دولت دستخوش تغییر شده‌اند. پس از مواد اولیه، سربار تولید نیز متغیر مهم دیگر بهای تمام‌شده در شرکت‌های پتروشیمی را تشکیل می‌دهد. عمده هزینه سربار شرکت شامل هزینه سوخت و حمل‌ونقل است. از آنجا که محصول استیک‌اسید شرکت به صورت  FOBصادر می‌شود، هزینه‌های حمل‌ونقل شرکت کاهش می‌یابد؛ در حالی که متانول به صورت CFR  به فروش می‌رود و عمده هزینه حمل‌ونقل به دلیل فروش متانول شرکت به بازار‌های جهانی است. هزینه حمل‌ونقل در «زاگرس» بااهمیت تلقی می‌شود؛ زیرا تنها محصول صادراتی آن متانول است و به لحاظ حجم صادرات در مقایسه با «شخارک» و «شفن» هم متانول بیشتری صادر می‌کند. هزینه حمل متانول ایران به چین حدود 60دلار پیش‌بینی می‌شود. حقوق و دستمزد مستقیم کارکنان شرکت که نسبت به سربار و مواد اولیه اهمیت کمتری دارد، در سال 1401 با افزایشی به اندازه قانون مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مواجه شده است.

سایر محصولات شرکت

استیک‌اسید و کربن مونوکسید، محصولات دیگر شرکت پتروشیمی فن‌آوران هستند. در این میان، شرکت اسیداستیک را هم به صورت داخلی و هم صادراتی به فروش می‌رساند. شرکت پتروشیمی فن‌آوران در سال 1400 حدود 41‌درصد استیک‌اسید خود را به خارج از کشور صادر کرد؛ در حالی که در سال 1399، حدود 48‌درصد استیک اسید خود را صادر کرده بود. «شفن» در سال 1400، اسید استیک خود را در داخل کشور 752دلار به ازای هر تن و در خارج از کشور 687دلار به ازای هر تن به فروش ‌رساند. این نرخ  طی سال 1399 در داخل کشور 363دلار به ازای هر تن و در خارج از کشور 300دلار به ازای هر تن بود.

«شفن» در تیرماه 1401 استیک‌اسید صادراتی خود را با نرخ 560دلار به ازای هر تن و استیک اسید داخلی خود را با نرخ 509دلار به ازای هر تن به فروش رسانده است. نرخ صادراتی این محصول از ابتدای سال درحالی در خارج از کشور با افزایش 100دلاری مواجه بوده که نرخ داخلی آن کاهش داشته است. در چهار ماه ابتدایی سال1401، 27‌هزار و 777تن استیک اسید در داخل ایران و 8هزار 652 تن در خارج از ایران به فروش رسیده است.

حواشی بازگشایی «شفن»

در دو روز گذشته، «شفن»، یکی از سهم‌هایی بود که بازار را قرمزپوش کرد. «شفن» پس از اتمام جلسه مجمع عمومی عادی سالانه خود در 9 مرداد و تقسیم سود 52تومانی، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی شد و قیمت هر سهم آن با 29‌درصد ریزش همراه بود. معاملات روز گذشته این نماد در منفی 5درصدی دامنه نوسان، پایان یافت. از آنجا که مجمع عمومی عادی سالانه شرکت با انتشار گزارش فعالیت ماهانه تیرماه همراه بود، پس از بازگشایی این نماد، بازار با واکنش منفی به آن جواب داد. مجموع درآمد فروش این شرکت در خرداد، حدود 764میلیارد تومان بود که با کاهش 27درصدی به مبلغ 556میلیارد تومان در تیرماه رسید. این کاهش درآمد به دلیل کاهش نرخ متانول در تیرماه نسبت به خرداد 1401 بوده است. نرخ دلاری متانول صادراتی با کاهش 20درصدی در تیرماه به 200دلار رسید. میزان فروش متانول داخلی در تیرماه، نسبت به خرداد 3‌درصد کاهش یافت و فروش متانول صادراتی تیرماه نیز با کاهش 28درصدی نسبت به خرداد همراه بود.