سه شرکت توزیع و پخش مواد دارویی حاضر در بازار سرمایه تحلیل شدند
سود ۱۴۰۱ پخشکنندگان بورسی دارو
فرآیند توزیع و پخش دارو به معنای رساندن محصول مناسب در زمان و مکان مناسب با کیفیت مطلوب به دست مشتریان هدف است که در این راستا این صنعت با مشکلات و چالش‌‌‌هایی مواجه است که می‌‌‌خواهیم به بررسی آنها بپردازیم.
1) عدم‌توجه کافی به تحقیق و توسعه در این صنعت: با توجه به غیرعلمی و سنتی بودن و همچنین اتکا به دانش تجربی مدیران این صنعت در حوزه پخش دارویی از توجه به تحقیق و توسعه در این حوزه غفلت شده و سرمایه‌گذاری کافی برای آن صورت نگرفته است.
2) ضعف مدیریت: ریسک بالای موجود در این صنعت، کم‌بودن شرکت‌های باثبات و مزایای مناسب باعث شده است تا نیروی انسانی در شرکت‌های این صنعت مرتب در حال جابه‌جایی باشد و با توجه به اینکه توسعه دانش مدیریت در گرو تجربه کار طولانی‌مدت در یک صنعت است، این صنعت با ضعف مدیریت همراه است؛ به طوری که دیده شده، بسیاری از مدیران انتخابی در این صنعت دارای تخصص‌‌‌های غیر‌مرتبط بوده‌‌‌اند و این صنعت محل تجربه‌اندوزی و سعی‌وخطا برای مدیران شده است.
3) ضعف آموزشی در حوزه نیروی انسانی: نبود نیروی آموزش‌دیده با تحصیلات آکادمیک در حوزه پخش به عدم‌انباشت دانش به صورت علمی منجر شده و سیستم پخش به صورت سنتی یا صرفا برگرفته از الگوهای خارجی پیاده‌سازی شده است.
4) سیاست‌‌‌های متضاد دولت با صنعت: به عنوان نمونه تخصیص ارز ترجیحی به دارو باعث شده است تا شرکت‌های پخش دارو هزینه‌‌‌های خود را با ارز آزاد پرداخت کنند و هیچ بهره‌‌‌ای از ارز ترجیهی نداشته باشند. همچنین عدم‌اجازه دولت به رشد قیمت دارو در بازه‌‌‌های زمانی در مقابل رشد هزینه‌‌‌های شرکت‌های پخش دارو از جمله هزینه حمل‌ونقل، نمونه‌‌‌هایی از تضاد سیاست‌‌‌های دولتی با این شرکت‌هاست.
5) توجه ناکافی به فناوری‌‌‌های نوین: فناوری‌‌‌های نوین در عین اینکه فرصتی جذاب برای شرکت‌ها محسوب می‌‌‌شوند، برای شرکت‌هایی که میل به روش سنتی داشته و انعطاف کافی در مقابل تغییرات حاکم بر اجتماع نداشته باشند، تهدید نیز محسوب میشود؛ بنابراین شرکت‌های پخش دارویی برای بهبود عملکرد و حفظ سهم بازار خود باید زیرساخت‌‌‌های لازم برای عبور از عصر سنتی به عصر فناورانه را فراهم آورند. در دنیای امروز، داشتن پلتفرم اختصاصی می‌‌‌تواند کار هزاران ویزیتور را انجام دهد و شرکت‌های پخش دارویی باید توجه به فناوری‌‌‌های نوین را افزایش دهند.
6) نداشتن حمایت دولت: ضعف در وضعیت اقتصاد کلان به صورت مستقیم بر صنعت پخش دارو اثر می‌‌‌گذارد و پیوسته شاهد هستیم که این شرکت‌ها متناسب با تورم، رشد سودآوری نداشته‌‌‌اند و این مهم باعث عدم‌جذب سرمایه جدید در این صنعت شده است.
7) فرسوده بودن و به‌روز نبودن ناوگان حمل‌ونقل شرکت‌های پخش: به خاطر تحریم‌‌‌ها و نبودن تولیدکننده مخصوص خودروهای حمل دارو عموما ناوگان حمل‌ونقل شرکت‌های پخش دارویی فرسوده بوده و مجهز به سیستم‌های به‌روز نیستند.
8) نداشتن متولی: اینکه صنعت پخش در کشور متولی خاصی ندارد، باعث شده است تا نهادهای مختلفی در کار شرکت‌های پخش دخالت کنند و فعالیت‌‌‌های شرکت‌های فعال این حوزه را با مشکلاتی روبه‌رو کنند.
9) ابهام در قوانین برای شرکت‌های پخش: نبودن قوانین شهری مشخص برای این شرکت‌ها باعث شده است تا سالانه هزینه‌‌‌های زیادی به این شرکت‌ها تحمیل شود (نبود قانون تردد خودروهای حمل دارو در طرح ترافیک، گرفتن عوارض سنگین توسط شهرداری از شرکت‌ها و...).
10) کاهش قدرت خرید مردم و به‌تبع آن، کاهش اجباری مصرف دارو: به دلیل تورم‌‌‌های پیوسته در کشور، عموما قدرت خرید مردم کاهش یافته و در بسیاری از موارد، بیماران ترجیح می‌دهند از دارو استفاده نکنند که سلامت اجتماعی را کاهش می‌دهد و به کاهش گردش دارو و به‌تبع آن، آسیب شرکت‌های پخش و دارویی منجر خواهد شد.
11) تعیین حاشیه سود دستوری برای پخش دارو: تعیین حاشیه سود دستوری باعث شکست خوردن کسب‌وکارهای نوپا در هر صنعتی شده و باعث میشود که سرمایه‌گذاران، تمایلی برای ورود به این صنعت نداشته باشند.
12) بالا بودن هزینه‌‌‌های تامین مالی: برای شرکت‌های پخش دارویی، بالا بودن نرخ بهره بانکی در مقابل پایین بودن حاشیه سود پخش دارو به کاهش توان مالی شرکت‌های پخش دارو و همچنین عدم‌تمایل سرمایه‌گذاران برای ورود به این صنعت منجر میشود.
در میان شرکت‌های پخش دارویی، سه‌شرکت توزیع داروپخش، پخش هجرت و پخش البرز در بازار دوم فرابورس پذیرفته شده‌‌‌اند. پخش البرز سال 1391 وارد بازار سهم شده و دو شرکت دیگر در سال 1398وارد بازار سهام شده‌‌‌اند. یک شرکت دیگر هم با نام پخش رازی به‌زودی وارد بازار سهام خواهد شد. این سه شرکت بیشترین سهم بازار را در اختیار دارند که شرکت توزیع داروپخش با نماد «دتوزیع» رتبه نخست در میان شرکت‌های پخش دارو را در کشور به خود اختصاص داده است.
در سال 1401 این سه‌شرکت، اقداماتی را در جهت بهبود عملکرد خود در دستور کار دارند که در این راستا شرکت پخش هجرت، افزایش سرمایه 60درصدی از محل آورده نقدی سهامداران را در دستور کار دارد که در مرحله حراج دوماهه حق‌تقدم‌‌‌ها قرار دارد و با این افزایش سرمایه، سرمایه شرکت به 160میلیارد تومان خواهد رسید و هدف این شرکت از این افزایش سرمایه، طرح توسعه و نوسازی مراکز اهواز و مشهد است. شرکت توزیع داروپخش نیز افزایش سرمایه 50درصدی از محل آورده نقدی سهامداران را در دستور کار دارد که با اعمال آن، سرمایه خود را به 180میلیارد تومان خواهد رساند و هدف از این افزایش سرمایه، اصلاح ساختار مالی شرکت است. شرکت پخش البرز نیز در نظر دارد با اعمال افزایش سرمایه 121درصدی برای احداث واحد جدید در شیراز، ارومیه و اهواز، سرمایه خود را به 310میلیارد تومان برساند. همچنین افزایش سرمایه دیگر از محل تجدیدارزیابی‌‌‌ها از محل زمین را نیز در دستورکار دارد.
برآورد سود این سه‌شرکت برای سال مالی منتهی به 29/ 12/ 1401 در جدول گزارش آورده شده است. همان‌طور که مشاهده میشود، شرکت توزیع داروپخش با نماد «دتوزیع» در این سال مالی با کسب 903میلیارد تومان سود خالص (به ازای هر سهم 753تومان) بیشترین سودآوری برآوردی را دارد. سپس شرکت پخش البرز (پخش) با سود خالص 695میلیارد تومانی (به ازای هر سهم 497تومان) و پخش هجرت (هجرت) با 654میلیارد تومان سود خالص (به ازای هر سهم 409تومان) همراه خواهند بود که با توجه به قیمت روز این سه‌سهم می‌‌‌توان گفت، توزیع داورپخش پایین‌‌‌ترین نسبت قیمت به درآمد پیشرو را خواهد داشت.
