متغیرهای بنیادی شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی در بازار سهام بررسی شد
اندر احوالات روغنیهای بورس
روند قیمت روغن‌های خوراکی در جهان حاکی از روند صعودی در 2 سال اخیر است. پس از کاهش در اوایل دهه 2010 شاهد ثبات در میانه‌های آن دهه بودیم و سال‌های اخیر روند صعودی داشته است. همچنین بررسی روند روغن آفتابگردان با اوره حاکی از همبستگی بالای این دو محصول است که می‌تواند ناشی از علت و معلول دو طرفه باشد. به این معنا که افزایش تقاضا برای روغن‌های خوراکی سبب افزایش تقاضا برای تولید و افزایش تقاضا برای کودهای شیمیایی برای افزایش توان تولید در مزارع است. در مقابل افزایش قیمت اوره می‌تواند از سمت بهای تمام شده سبب افزایش بهای تمام شده تولید دانه‌های روغنی شده و به تبع آن افزایش قیمت در روغن‌های خوراکی را شاهد باشیم. ارزش بازار جهانی روغن‌های خوراکی حدود 100میلیارد دلار برآورد می‌شود و انتظار می‌رود این بازار سالانه رشد 6/ 1 درصدی داشته باشد. بازار روغن خوراکی در ایران بین 8/ 1 تا 2میلیون تن در سال برآورد می‌شود. با این حال ظرفیت نصب شده در 46 کارخانه فعال در این صنعت تا سه برابر نیاز کشور است. این موضوع اهمیت برند و شبکه پخش مویرگی را در فروش بیش از پیش نمایان می‌کند. حدود 5 تا10درصد روغن خام موردنیاز کشور از دانه‌های روغنی داخلی استحصال می‌شود و الباقی آن از کشورهای مختلف از جمله مناطق جنوب شرق آسیا، آمریکای جنوبی و اروپای شرقی وارد می‌شود. به این ترتیب نرخ ارز تخصیصی برای واردات روغن خوراکی اهمیت بالایی برای شرکت‌ها و قیمت فروش محصولات آنها دارد.
با توجه به قرارگیری روغن در گروه کالاهای اساسی، قیمت‌گذاری آن تحت نظارت سازمان حمایت است.
تولیدکنندگان بورسی روغن خوراکی
سه شرکت اصلی تولیدکننده روغن خوراکی کشور در بورس تهران پذیرش شده‌اند که شامل شرکت صنعتی بهشهر (غبشهر)، مارگارین (غمارگ) و صنعت غذایی کورش (غکورش) هستند.
غبشهر: سرمایه این شرکت پس از تجدید ارزیابی از محل زمین‌ها به 22 هزار میلیارد ریال افزایش یافته است. سهامدار عمده این شرکت مجموعه صافولا بهشهر با مالکیت 80درصدی است که سرمایه‌گذار خارجی و متعلق به صافولا عربستان سعودی است. ظرفیت اسمی این شرکت 500هزار تن و ظرفیت عملی آن حدود 480هزار تن است. اما با توجه به شرایط رقابتی صنعت و همچنین محدودیت در دسترسی به ماده اولیه از طریق واردات و دشواری دریافت ارز 4200 تومانی تولید شرکت در سال مالی 1400 (منتهی به آذر) بدون لحاظ فعالیت کارمزدی بیش از 410هزار تن بوده است و بیش از 80درصد ظرفیت اسمی فعالیت داشته است. برندهای اصلی این شرکت شامل بهار و لادن است و عمده تمرکز شرکت بر محصولات مبتنی بر مصرف‌کننده نهایی (خانوار) است. عمده‌فروش شرکت از طریق شرکت‌های پخش مجموعه (طلوع پخش آفتاب) صورت می‌گیرد.
غمارگ: سرمایه این شرکت پس از تجدید ارزیابی از محل زمین‌ها به 9515میلیارد ریال افزایش یافته است. سهامدار عمده این شرکت مجموعه توسعه صنایع بهشهر (وبشهر) با مالکیت حدود 70درصدی است. ظرفیت اسمی غمارگ 270هزار تن و ظرفیت عملی آن 186هزار تن است. اما با توجه به شرایط صنعت، تولید در سال مالی 1400 (منتهی به آذر) بدون لحاظ فروش کارمزدی بیش از 130هزار تن بوده است و بیش از 40درصد ظرفیت اسمی فعالیت داشته است. برند اصلی شرکت آفتاب است. شرکت علاوه بر محصولات مبتنی بر مصرف‌کننده نهایی، تولیدکننده محصولات بزرگ نیز است. عمده‌فروش شرکت به صورت B2B و به شرکت‌هاست و بخشی فروش مویرگی از طریق شرکت همگروه (به پخش) صورت می‌گیرد.
غکورش: سرمایه این شرکت 3هزار میلیارد ریال است و این شرکت تاکنون تجدید ارزیابی نداشته است. البته برخلاف «غبشهر» و «غمارگ» که به دلیل قدمت زیاد در محدوده شهری واقع هستند، واحدهای تولیدی این شرکت در شهرک‌های صنعتی در زنجان و اشتهارد واقع است. سهامدار عمده «غکورش»، شرکت گسترش صنایع بسته‌بندی کوروش با 90درصد سهام است. ظرفیت اسمی شرکت برابر با 407هزار تن و تولید 6ماهه شرکت 161هزار تن و تولید سال 1399 بیش از 290هزار تن بوده است. همچنین در 9 ماهه 1400، 320 هزار تن و حدود 80درصد ظرفیت اسمی فعالیت داشته است. شرکت دارای برندهای اویلا، فامیلا، کیمبال و سان‌تین است. عمده‌فروش شرکت از طریق شرکت‌های پخش مجموعه (گلرنگ پخش) صورت می‌گیرد.
وضعیت سودآوری روغنی‌‌ها
با توجه به چشم‌انداز حذف ارز 4200 تومانی، پیش‌بینی سود سال 1401 بر اساس ارز نیما و قیمت متوسط 220هزار ریال به ازای هر دلار برآورد شده است. تولید و فروش مشابه دوره قبل و تولید و فروش شرکت «غکورش» در نیمه دوم سال 1400 برابر نیمه اول فرض شده است. همچنین حاشیه سود خالص بر اساس متوسط 10 ساله فرض شده است و برای «غکورش» بر اساس متوسط 3ساله لحاظ شده است.
بر اساس سودآوری ttm (یعنی سودآوری چهار فصل گذشته) نسبت قیمت به درآمد 4 فصل اخیر«غبشهر» برابر با 7/ 15 و «غمارگ» برابر با 2/ 20 و «غکورش» برابر با 12 است. با لحاظ مفروضات بیان شده در این بخش، سود شرکت‌های صنعت روغن خوراکی پتانسیل جهش بیش از دوبرابری را داراست. نسبت قیمت به درآمد فوروارد (آینده نگر) «غبشهر» برابر با 5/ 6 و «غمارگ» برابر با 1/ 10 و «غکورش» برابر با 4/ 6 واحد است. شرکت‌های «غبشهر» و «غکورش» ارزان‌ترین شرکت‌های صنعت به‌شمار می‌روند.
حاشیه سود روغنی‌‌ها
با توجه به سیاست قیمت‌گذاری روغن‌های خوراکی توسط سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده که در نظر گرفتن حاشیه سود حدود 17درصدی نسبت به بهای تمام شده است حاشیه سود شرکت‌ها عمدتا عدد پایینی نسبت به متوسط شرکت‌های بازار سرمایه است و حاشیه سود خالص در دوره‌های مختلف متفاوت بوده است. در شرکت غبشهر حاشیه سود خالص بین 3 تا 16درصد در نوسان بوده است. در مارگارین این عدد بین صفر تا 11درصد نوسان داشته است.
در «غکورش» این نسبت بین 2 تا 22درصد نوسان داشته است البته در این نماد شاهد رشد حاشیه سود بوده‌ایم. در سال‌های نوسانات نرخ ارز از جمله سال‌های 91 و 92 شاهد رشد حاشیه سود در همه شرکت‌ها بوده‌ایم، این موضوع مجددا در سال‌های 97 تا 99 نیز تکرار شده است.
با این حال به نظر می‌رسد بازیگر صنعت در حال تغییر است. حاشیه سود شرکت غکورش رشد بیشتری نسبت به غبشهر داشته است و بخشی از آن ناشی از موقعیت رقابتی و زنجیره فروش این شرکت نسبت به رقیب دیگر خود است. در عین حال هر 2شرکت در محدوده 80درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند که نسبت بالایی برای صنعت روغن خوراکی در کشور به شمار می‌رود و در عین حال سبب می‌شود که هزینه‌ها بهینه باشد.
