بررسی عواملی که «نسبت خسارت» را کاهش داد

تناقض‌های کرونا برای صنعت بیمه

دنیای‌اقتصاد-هادی سلگی : شیوع بیماری کرونا در صنعت بیمه تاثیرات چندگانه و حتی متناقضی برجای گذاشته است. این بیماری همراه با دیگر وقایع اقتصادی کلان مانند افزایش نرخ ارز و گسترش تحریم‌ها موجب شد در سال گذشته حق بیمه عایدشده کل صنعت به صورت اسمی افزایش یابد، اما این موضوع همزمان به علت افت شدید رشد اقتصادی و نرخ بیکاری بالا، به ویژه در بخش‌های خدمات و صنعت با کاهش تعداد بیمه‌نامه‌ها همراه بوده است. در سطحی دیگر شیوع بیماری کرونا هزینه‌های رشته‌های درمان را بالا برد، اما همپای آن به دلیل کاهش مسافرت‌ها و دیگر خطرات مرتبط با رشته‌های بیمه‌ای، به کاهش نسبت خسارت و به تبع آن تاثیر مثبتی بر سود شرکت‌های بیمه‌ای داشته است.

در سال‌های98 و 99یکی از صنایع پربازده بازار سرمایه صنعت بیمه بوده است. در حالی که در سنوات اخیر کشور با بحران و تهدیدهایی چون تحریم، سیل، زلزله آتش‌سوزی روبه‌رو بوده است، تاثیر ناشی از شوک اقتصادی شیوع این ویروس (کرونا) در روزهای پایان سال قبل، منجر به تاثیرات متناقض و چندگانه در صنعت بیمه شد.

همزمان با افزایش نرخ تورم و نرخ ارز، ارزش سرمایه مورد تعهد بیمه و به تبع آن قیمت اسمی بیمه‌نامه‌ها افزایش و این امر موجب رشد حق بیمه تولیدی سرانه هر بیمه‌نامه شد (به خصوص در بیمه‌نامه‌های اموال و مسوولیت) و از سوی دیگر به دلیل افزایش نرخ بیکاری و فقر در کشور، تعداد بیمه‌نامه‌ها محدود شد. به همین دلیل در حالی که حق بیمه عایدشده کل صنعت بیمه نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته، تعداد بیمه‌نامه فروخته شده به علت افت شدید رشد اقتصادی و نرخ بیکاری بالا، به ویژه در بخش‌های خدمات و صنعت با کاهش همراه بوده است. اما برای اینکه نکته‌ای از کف‌مان نرود باید اشاره‌ای گذرا کرد که با اینکه با افزایش اسمی ارزش حق‌بیمه (همزمان کاهش تعداد بیمه‌نامه‌ها) مواجه بوده‌ایم، ارزش خسارات نسبت به حق بیمه کمتر رشد کرده است. این مساله موجب شده که نسبت خسارت به عنوان یک شاخص مهم در درآمدزایی شرکت‌های بیمه کاهش یابد. احتمالا این موضوع به دلیل  کاهش وقوع بلایای طبیعی نسبت به سال گذشته، کاهش تصادفات جاده‌ای به علت محدود شدن مسافرت‌ها و همینطور پیامدهای دیگر شیوع کرونا رخ داده است. شیوع این بیماری باعث شد در ابتدای سال گذشته مسافرت‌ها به شدت کاهش و همینطور میزان مراجعه به بیمارستان‌ها هم محدود شود. وضعیتی که حتی در آمارهای ماه‌های ابتدایی خود را در کاهش خسارات درمانی نشان داد، اما در ادامه، گسترش شیوع بیماری موجب افزایش مراجعات و آنطور که آمارها نشان می‌دهد افزایش خسارات درمانی شد. طبق آمارها تعداد موارد خسارت پرداختی شرکت‌های بیمه طی همین 11 ماه افزایش 7/ 48 درصدی داشته است که این موضوع به دلیل رشد تعداد خسارات در بیمه درمان با سهم عمده (91 درصدی) از تعداد خسارت‌های پرداختی بازار بیمه بوده است.

 با این حال همانطور که گفته شد، با وجود افزایش هزینه‌های رشته‌های درمان به علت شیوع ویروس کرونا، این موضوع تاثیر مثبتی بر سود شرکت‌های بیمه‌ای داشته است.

تصویر یادشده را می‌توان به طور کامل در سطح اعداد و ارقام صنعت بیمه در 11 ماه ابتدایی سال 99 نشان داد.  طبق آمارهایی که بیمه مرکزی منتشر کرده است، طی این بازه زمانی حق‌بیمه تولیدی کل شرکت‌های بیمه با ارزشی بالغ بر 5/ 72 هزار میلیارد تومان، نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان 9/ 36 درصد رشد کرده است. همزمان تعداد بیمه‌نامه‌های صادره هم با کاهش 6/ 5 درصدی به 9/ 60 میلیون فقره تنزل یافته است.

در مقابل ارزش پرداختی شرکت‌های بیمه به عنوان خسارت به میزان 1/ 37 هزار میلیارد تومان بوده؛ رقمی که نسبت به مدت مشابه سال قبلش 8/ 24 درصد رشد کرده است. به بیان دیگر رشد درآمدها بیشتر از هزینه‌ها بوده است. به همین دلیل 4/ 35 هزار میلیارد تومان به عنوان تراز عملیاتی مثبت در شرکت‌های بیمه باقی مانده است. این مساله موجب شده یکی از شاخص‌های بسیار مهم این صنعت با عنوان «نسبت خسارت» کاهش 9/ 4 واحد درصدی را به ثبت برساند. نسبت خسارت حاصل تقسیم خسارت پرداختی به حق‌بیمه تولیدی برحسب درصد است. در ارتباط با این شاخص باید دو نکته  را مدنظر قرار داد؛ ابتدا اینکه در محاسبه نسبت خسارت مبالغ خسارت‌های معوق، ذخایر حق‌بیمه، کارمزد شبکه فروش و هزینه‌های اداری- عمومی در نظر گرفته نمی‌شود.

همینطورباید این موضوع را هم ذکر کرد که بررسی آمار عملکرد بازار بیمه از حیث «نسبت خسارت» در این مدت نمی‌تواند ارزیابی مطلوبی از آن در دسترس قرار داده و فعالیت واقعی را نشان بدهد، چراکه با گذشت تنها 11 ماه از سال، دریافت کامل حق بیمه‌های مربوط به برخی از بیمه‌نامه‌های صادره در این مدت انجام نگرفته و تا پایان سال وصول خواهند شد. اما با این حال محاسبات پایان سال هم فاصله آنچنانی‌ای با نتایج 11 ماهه نخواهد داشت.

کمترین نسبت خسارت دهه 90

بر اساس آمارها نسبت خسارت کل صنعت بیمه در 11 ماه ابتدایی سال 99 به 2/ 51 درصد، یعنی کمترین رقم طی سال‌های دهه 90 رسیده است. این رقم در سال 98 هم رکورد زد و به رقمی حدود 3/ 56 درصد رسیده بود. طی سال‌های دهه 90 همواره این رقم به استثنای سال‌های 91 و 93 همواره بالای 60 درصد را ثبت کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که وضعیت سوددهی شرکت‌های بیمه طی سال گذشته بهتر از سال‌های قبل خواهد بود.  

در ایران شرکت بیمه دولتی ایران و 23 شرکت بیمه غیردولتی آسیا، البرز، دانا، معلم، پارسیان، توسعه، رازی، کارآفرین، سینا، ملت، دی، سامان، نوین، پاسارگاد، میهن، کوثر، ما، آرمان، تعاون، سرمد، تجارت نو، حکمت صبا و خاورمیانه در سرزمین اصلی و ۶ شرکت بیمه حافظ، امید، ایران معین، متقابل کیش، متقابل اطمینان متحد قشم و آسماری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مشغول انجام فعالیت هستند.

طبق آمارهایی که از سایت کدال به‌دست آمده است، در میان 18 شرکت  بیمه بخش خصوصی، دو شرکت معلم و میهن بالاترین نسبت خسارت را در فعالیت بیمه‌ای خود ثبت کرده‌‌اند. نسبت خسارت این دو شرکت بالای 76 درصد بوده است. در مقابل دو شرکت اتکایی امین و خاورمیانه هم به ترتیب نسبت‌های 7/ 16 و 9/ 6 درصد را به‌دست آورده‌اند.

کاهش خرید بیمه‌های غیراجباری

نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که عمدتا به دلیل کاهش اشتغال و کاهش درآمد خانوارها میزان استقبال از خرید بیمه های غیر اجباری با افت همراه بوده است. طبق آمارها طی 11 ماه ابتدایی سال گذشته سهم 3 رشته بیمه شخص ثالث و مازاد، درمان و زندگی به ترتیب 9/ 32، 8/ 19 و 5/ 15 درصد از پرتفوی حق بیمه تولیدی در بازار بوده است. البته سهم رشته‌های بیمه در دوره‌های زمانی کمتر از یک سال معمولا با تغییرات زیادی همراه است، لذا در تحلیل سهم از پورتفوی رشته‌ها در بازار بیمه باید این موضوع را مورد توجه قرار داد.

اما همینطور آمارها نشان می‌دهد که از نظر تعداد بیمه‌نامه‌های صادرشده هم 5 رشته بیمه شامل حوادث، باربری، درمان، مهندسی و پول که بیشتر جزو رشته‌های غیراجباری محسوب می‌شوند، به ترتیب کاهش 8/ 56، 4/ 6، 4/ 90، 5/ 3 و 7/ 13 درصدی داشته‌اند. در مقابل رشته‌های بیمه بدنه اتومبیل، حوادث راننده، زندگی، شخص ثالث مازاد، کشتی، مسوولیت و آتش سوزی رشد محدود بین 4/ 3 تا 7 درصدی را تجربه کرده‌اند.