علیرضا امیدوار* اختصاص یک روز خاص در سال به داوطلب شدن کارکنان شرکت‌ها به منظور مشارکت در توسعه جامعه و تمرین کار گروهی و آگاهی یافتن نسبت به مسائل اجتماعی و زیرپوست شهر یکی از برنامه‌هایی است که در سال‌های گذشته به شدت از سوی شرکت‌ها دنبال شده است و برخی شرکت‌ها به صورت رسمی چنین فعالیتی را در فرآیندهای منابع انسانی خود وارد کرده و حتی در ارزیابی عملکرد کارکنان خود، چنین فعالیت‌هایی را لحاظ می‌کنند.
برنامه‌های داوطلبی کارکنان بخشی از استراتژی مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها هستند که توسط کارفرمایان به منظور تشویق و حمایت از کارکنان برای مشارکت داوطلبانه در جامعه و تلاش در جهت رفع چالش‌ها و مشکلات آن، تعرف و سازماندهی می‌شوند. این برنامه‌ها یکی از فاکتورهای مهم در تقویت ارزش‌ها و فرهنگ‌های سازمانی، توانمند کردن کارکنان و اخلاقی کردن شرکت به شمار می‌رود.
هرچه کارکنان نسبت به چالش‌های اجتماعی جامعه آگاه‌تر شوند، ریسک‌های اخلاقی و عملیاتی شرکت کاهش می‌یابد. بسیج منابع و نیروها در راستای کسب منفعت اجتماعی از طریق سازماندهی برنامه‌های داوطلبی کارکنان و پرداختن به چالش‌های مهم اجتماعی است که موجب شده است تا برنامه‌های داوطلبی از جانب شرکت‌ها استراتژی‌های قدرتمندی تلقی ‌شوند و حتی به عنوان نوعی استراتژی بازاریابی نیز به کار گرفته شوند.
این برنامه‌ها، با توجه به استراتژی و چشم‌انداز شرکت‌ها، در ساختار، مقیاس، مدل اجرایی، تامین منابع و اثراتی که خلق می‌کنند، متفاوت هستند و طیف وسیعی از فعالیت‌ها را شامل می‌شوند.
هر چه برنامه داوطلبی کارکنان یک شرکت با استراتژی‌ها و اولویت‌های کسب و کار شرکت همسوتر باشد، میزان ارزش مشترک خلق‌شده و اثربخشی برنامه داوطلبی بیشتر خواهد بود. این برنامه‌ها می‌توانند به دو صورت فردی و گروهی سازماندهی شوند و سه گروه را منتفع می‌سازند، شرکت‌ها، جامعه محلی و کارکنان.
برنامه‌های داوطلبی کارکنان که حوزه نوظهور مشارکت شرکت‌ها در اجتماعی هستند که در آن فعالیت می‌کنند، انواع مختلفی دارند.
از مشارکت یک روزه کارکنان داوطلب یک شرکت در طول ساعات کاری خود و در برنامه‌های تعریف‌شده برای حمایت از جامعه محلی جهت پرداختن به یک مساله و چالش خاص تا برخورداری از یک برنامه منظم هدفمند بلندمدت و مستمر که طی آن کارکنان، دانش و مهارت‌‌های تخصصی خود را در راستای ظرفیت‌سازی سازمان‌های غیردولتی و مردم‌نهاد، در اختیار آنان قرار می‌دهند.
استفاده منحصر‌به‌فرد از سرمایه اجتماعی از دیگر ویژگی‌های برنامه‌های داوطلبی کارکنان است. یکی از مفاهیم سرمایه اجتماعی این است که افراد و گروه‌ها، گرد هم می‌آیند و اطلاعات، مهارت و شبکه‌های ارتباطاتی خود را در جهت انجام کاری مفید که نفع آن به عموم
می‌رسد، به اشتراک می‌گذارند.
به طور کلی سلامت یک جامعه با میزان استفاده آن جامعه از سرمایه اجتماعی خود، نسبت مستقیم دارد و برنامه‌های داوطلبی کارکنان به رشد سرمایه اجتماعی در داخل شرکت نیز کمک می‌کنند.
*Omidvar@cgiran.org