خانه‌سازی دولتی؛ به اسم کم‌درآمدها به کام پردرآمدها - ۱۸ آبان ۹۱
حمید نجار
najar. hamid۶۲@gmail. com
تجربه ساخت دولتی ۳۳۰۰ آپارتمان برای کم‌درآمدها در محله ۱۳ آبان در سال ۱۳۴۴ در شماره گذشته، سیاست‌های وزارت مسکن و شهرسازی برای حل معضل مسکن در سال ۱۳۶۷ تشریح شد. همانگونه که اشاره شد ایجاد شهرهای اقماری و شهرک‌های جدید بخشی از این سیاست را در بر می‌گرفت، اما این سیاست در همان روزهای نخست واکنش‌هایی برانگیخت. روزنامه اطلاعات با انتشار سلسله گزارشی در آن زمان این واکنش‌ها را منعکس کرده است. این روزنامه در سه گزارش جذاب این اقدام را واکاوی کرد. گزارشگر این روزنامه به رابطه رشد فزاینده جمعیت کشور و مشکل مسکن می‌پردازد.
najar. hamid۶۲@gmail. com
تجربه ساخت دولتی ۳۳۰۰ آپارتمان برای کم‌درآمدها در محله ۱۳ آبان در سال ۱۳۴۴ در شماره گذشته، سیاست‌های وزارت مسکن و شهرسازی برای حل معضل مسکن در سال ۱۳۶۷ تشریح شد. همانگونه که اشاره شد ایجاد شهرهای اقماری و شهرک‌های جدید بخشی از این سیاست را در بر می‌گرفت، اما این سیاست در همان روزهای نخست واکنش‌هایی برانگیخت. روزنامه اطلاعات با انتشار سلسله گزارشی در آن زمان این واکنش‌ها را منعکس کرده است. این روزنامه در سه گزارش جذاب این اقدام را واکاوی کرد. گزارشگر این روزنامه به رابطه رشد فزاینده جمعیت کشور و مشکل مسکن می‌پردازد.
حمید نجار
najar.hamid۶۲@gmail.com
تجربه ساخت دولتی 3300 آپارتمان برای کم‌درآمدها در محله 13 آبان در سال 1344 در شماره گذشته، سیاست‌های وزارت مسکن و شهرسازی برای حل معضل مسکن در سال 1367 تشریح شد. همانگونه که اشاره شد ایجاد شهرهای اقماری و شهرک‌های جدید بخشی از این سیاست را در بر می‌گرفت، اما این سیاست در همان روزهای نخست واکنش‌هایی برانگیخت. روزنامه اطلاعات با انتشار سلسله گزارشی در آن زمان این واکنش‌ها را منعکس کرده است. این روزنامه در سه گزارش جذاب این اقدام را واکاوی کرد. گزارشگر این روزنامه به رابطه رشد فزاینده جمعیت کشور و مشکل مسکن می‌پردازد. او می‌نویسد: در حال حاضر تراکم جمعیت در تهران مشکلات جدیدی را فراروی مسوولان قرار داده است. 40 درصد جمعیت شهرنشین کشور فقط در تهران سکنی گزیده‌اند و به عبارت دیگر شمار ساکنان این شهر را به حدود 4 برابر جمعیت دومین شهر بزرگ کشور رسانده‌اند. وی در ادامه علت اصلی این رشد را چنین تشریح می‌کند: علت اصلی رشد بی‌رویه جمعیت در شهرهای بزرگ، مهاجرت روستاییان به امید یافتن زندگی بهتر است. فشار این مشکل بیش از همه به دوش گروه‌های کم‌درآمد است، به طوری که طبق آمار سال 1364، بیش از 47 درصد هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری را هزینه مسکن تشکیل می‌دهد. آمار موجود در خصوص مساله مسکن به ما هشدار می‌دهد که اگر برای این مشکل برنامه‌ریزی اساسی صورت نگیرد، در سی سال آینده دیگر قادر به مهار بحران مسکن نخواهیم بود، زیرا در حال حاضر که تعداد کل خانوار شهری بیش از پنج و نیم میلیون خانوار است، به تصریح مسوولان وزارت مسکن و شهرسازی دو میلیون و هفتصد هزار واحد مسکونی کم داریم. حال اگر در سال 1385 این رقم با نرخ رشد جمعیت 7/3 و بعد خانوار 95/4 به 6/20 میلیون خانوار برسد، چگونه می‌توان حتی مسکن حداقل برای خانوارهای شهری را تامین کرد و این در حالی است که طبق اصل 43 قانون اساسی یکی از نیازهای اساسی هر فرد و خانواده ایرانی مسکن بوده و طبق اصل 31، داشتن مسکن حق هر فرد ایرانی است، بنابراین تامین مسکن بر عهده دولت و سازمان‌های ذی‌ربط است.
نگاهی عمیق و معنادار
بخش دوم این گزارش نسبت به شماره قبل، از عمق و معنای بیشتری برخوردار است. در این بخش گزارشگر نیش قلم را با مهارت تمام به سوی نگاه عمیق و تلنگری به مسوولین برای چنین رویکردی، چرخانده است. او می‌نویسد: مرور گذرا به پرونده قطور مشکل مسکن در سی سال گذشته و درنگی بر سخنان مسوولان در تمامی این دوران، این واقعیت را عریان می‌کند که از سی سال قبل تاکنون هیچ سیاست مشخصی برای حل مشکل مسکن وجود نداشته و برنامه‌ای در معیاری حتی کوتاه‌مدت درنظر گرفته نشده است. این مرور گذرا از خوشبینی حل مشکل مسکن می‌کاهد.
شهرهای جدید امیدی واهی است
در بخش پایانی این سلسله گزارش، روزنامه اطلاعات و گزارشگر آن برای تبیین نقش شهرهای جدید در رفع معضل مسکن ابتدا به سخنان مقام معظم رهبری که در آن زمان ریاست جمهوری را بر عهده داشتند اشاره می‌کند و می‌نویسد: ما در عرصه برنامه‌ریزی [و حل مشکلات مسکن] باید ضمن در نظر گرفتن فرهنگ زیست بومی آن را به میزان معقول اعتدال بخشیده و از حالت افراط و تفریط جلوگیری کنیم. سپس به بخشی از طرح وزارت مسکن می‌پردازد که واگذاری زمین به اقشار کم‌درآمد بود. و حاصل گفت‌وگو با یک کارشناس مسکن را آورده و ادامه می‌دهد: وقتی به افراد کم‌درآمد مسکن واگذار می‌شود، این مسکن در نهایت به طبقه افراد با درآمد بالا منتقل خواهد شد. از هر 10 خانه‌ای که برای افراد کم‌درآمد ساخته می‌شود 7 تا 9 واحد آن به افراد با درآمد بالا منتقل خواهد شد، در ایران تجربه کوی 13 آبان که در سال 1344 ساخته شد، این امر را ثابت کرده است. از 3398 واحد مسکونی در این کوی از سال 46 تا 62 تعداد 2 هزار واحد به طور وکالتی به گروه‌های جدید فروخته شده است و 350 واحد آن به طور رسمی واگذار شد. این کارشناس مسکن تصریح کرده است که علت عدم موفقیت در خانه‌سازی این است که کمبود به قدری زیاد است که در کوتاه‌مدت نمی‌شود برای همه متقاضیان مسکن تولید کرد و اگر این کار با سرمایه‌گذاری فراوان صورت گیرد، به معنای انحراف از تولیدات زیربنایی است که به معنای وابستگی بیشتر است، زیرا بیش از 12 درصد از تولید ملی را نمی‌توان به امر مسکن اختصاص داد. اما آنچه نقد نهایی بر طرح وزارت مسکن است بخشی از گفت‌وگویی با یک کارشناس دیگر است که در ادامه همین گزارش آمده است و آن مشکلاتی است که شهرهای جدید می‌توانست در آینده به وجود آورد. این کارشناس مسکن چنین می‌گوید: چنانچه توسعه مسکن و ایجاد شهرهای جدید منفک از مساله رشد کشاورزی توسعه یابد، در آینده شاهد رکود بیش از پیش در زمینه کشاورزی خواهیم بود. اگر برنامه‌ریزی در امر اسکان محدود به ایجاد شهرهای جدید شود، در 20 سال آینده حتی قادر نخواهیم بود کمبودهای کنونی مسکن را جبران کنیم، به عنوان نمونه شهر تبریز در سال 65 دارای جمعیتی حدود 994 هزار نفر بود، با پیشبینی نرخ رشد 2/5 در حدود سال 1385 بیش از 7/2 میلیون جمعیت خواهد داشت و مسکن مورد نیاز آنها 400 هزار واحد است. در حالی که شهر جدید سهند که هم‌اکنون در جنوب غربی تبریز احداث شده است گنجایش 120 هزار واحد و 720 هزار نفر را دارد، بنابراین امید بستن به شهر جدید سهند برای اسکان سرریز جمعیت تبریز ما را از نیاز شدید مسکن در تبریز در 20 سال آینده غافل می‌سازد. این مشکل در دیگر شهرهای جدید نیز قابل پیشبینی است. به این ترتیب روزنامه اطلاعات با درج این گزارش‌ها کوشید تا مسوولان وقت وزارت مسکن را از بحرانی که شهرهای جدید می‌توانست در آینده به وجود آورد آگاه سازد. شاید این موضع‌گیری بود که سبب شد وزیر مسکن در پی توضیح و تشریح انگیزه از ایجاد این شهرها برآید. توضیحاتی که بیان آن باید در نوشتار دیگری صورت گیرد.
najar.hamid۶۲@gmail.com
تجربه ساخت دولتی 3300 آپارتمان برای کم‌درآمدها در محله 13 آبان در سال 1344 در شماره گذشته، سیاست‌های وزارت مسکن و شهرسازی برای حل معضل مسکن در سال 1367 تشریح شد. همانگونه که اشاره شد ایجاد شهرهای اقماری و شهرک‌های جدید بخشی از این سیاست را در بر می‌گرفت، اما این سیاست در همان روزهای نخست واکنش‌هایی برانگیخت. روزنامه اطلاعات با انتشار سلسله گزارشی در آن زمان این واکنش‌ها را منعکس کرده است. این روزنامه در سه گزارش جذاب این اقدام را واکاوی کرد. گزارشگر این روزنامه به رابطه رشد فزاینده جمعیت کشور و مشکل مسکن می‌پردازد. او می‌نویسد: در حال حاضر تراکم جمعیت در تهران مشکلات جدیدی را فراروی مسوولان قرار داده است. 40 درصد جمعیت شهرنشین کشور فقط در تهران سکنی گزیده‌اند و به عبارت دیگر شمار ساکنان این شهر را به حدود 4 برابر جمعیت دومین شهر بزرگ کشور رسانده‌اند. وی در ادامه علت اصلی این رشد را چنین تشریح می‌کند: علت اصلی رشد بی‌رویه جمعیت در شهرهای بزرگ، مهاجرت روستاییان به امید یافتن زندگی بهتر است. فشار این مشکل بیش از همه به دوش گروه‌های کم‌درآمد است، به طوری که طبق آمار سال 1364، بیش از 47 درصد هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری را هزینه مسکن تشکیل می‌دهد. آمار موجود در خصوص مساله مسکن به ما هشدار می‌دهد که اگر برای این مشکل برنامه‌ریزی اساسی صورت نگیرد، در سی سال آینده دیگر قادر به مهار بحران مسکن نخواهیم بود، زیرا در حال حاضر که تعداد کل خانوار شهری بیش از پنج و نیم میلیون خانوار است، به تصریح مسوولان وزارت مسکن و شهرسازی دو میلیون و هفتصد هزار واحد مسکونی کم داریم. حال اگر در سال 1385 این رقم با نرخ رشد جمعیت 7/3 و بعد خانوار 95/4 به 6/20 میلیون خانوار برسد، چگونه می‌توان حتی مسکن حداقل برای خانوارهای شهری را تامین کرد و این در حالی است که طبق اصل 43 قانون اساسی یکی از نیازهای اساسی هر فرد و خانواده ایرانی مسکن بوده و طبق اصل 31، داشتن مسکن حق هر فرد ایرانی است، بنابراین تامین مسکن بر عهده دولت و سازمان‌های ذی‌ربط است.
نگاهی عمیق و معنادار
بخش دوم این گزارش نسبت به شماره قبل، از عمق و معنای بیشتری برخوردار است. در این بخش گزارشگر نیش قلم را با مهارت تمام به سوی نگاه عمیق و تلنگری به مسوولین برای چنین رویکردی، چرخانده است. او می‌نویسد: مرور گذرا به پرونده قطور مشکل مسکن در سی سال گذشته و درنگی بر سخنان مسوولان در تمامی این دوران، این واقعیت را عریان می‌کند که از سی سال قبل تاکنون هیچ سیاست مشخصی برای حل مشکل مسکن وجود نداشته و برنامه‌ای در معیاری حتی کوتاه‌مدت درنظر گرفته نشده است. این مرور گذرا از خوشبینی حل مشکل مسکن می‌کاهد.
شهرهای جدید امیدی واهی است
در بخش پایانی این سلسله گزارش، روزنامه اطلاعات و گزارشگر آن برای تبیین نقش شهرهای جدید در رفع معضل مسکن ابتدا به سخنان مقام معظم رهبری که در آن زمان ریاست جمهوری را بر عهده داشتند اشاره می‌کند و می‌نویسد: ما در عرصه برنامه‌ریزی [و حل مشکلات مسکن] باید ضمن در نظر گرفتن فرهنگ زیست بومی آن را به میزان معقول اعتدال بخشیده و از حالت افراط و تفریط جلوگیری کنیم. سپس به بخشی از طرح وزارت مسکن می‌پردازد که واگذاری زمین به اقشار کم‌درآمد بود. و حاصل گفت‌وگو با یک کارشناس مسکن را آورده و ادامه می‌دهد: وقتی به افراد کم‌درآمد مسکن واگذار می‌شود، این مسکن در نهایت به طبقه افراد با درآمد بالا منتقل خواهد شد. از هر 10 خانه‌ای که برای افراد کم‌درآمد ساخته می‌شود 7 تا 9 واحد آن به افراد با درآمد بالا منتقل خواهد شد، در ایران تجربه کوی 13 آبان که در سال 1344 ساخته شد، این امر را ثابت کرده است. از 3398 واحد مسکونی در این کوی از سال 46 تا 62 تعداد 2 هزار واحد به طور وکالتی به گروه‌های جدید فروخته شده است و 350 واحد آن به طور رسمی واگذار شد. این کارشناس مسکن تصریح کرده است که علت عدم موفقیت در خانه‌سازی این است که کمبود به قدری زیاد است که در کوتاه‌مدت نمی‌شود برای همه متقاضیان مسکن تولید کرد و اگر این کار با سرمایه‌گذاری فراوان صورت گیرد، به معنای انحراف از تولیدات زیربنایی است که به معنای وابستگی بیشتر است، زیرا بیش از 12 درصد از تولید ملی را نمی‌توان به امر مسکن اختصاص داد. اما آنچه نقد نهایی بر طرح وزارت مسکن است بخشی از گفت‌وگویی با یک کارشناس دیگر است که در ادامه همین گزارش آمده است و آن مشکلاتی است که شهرهای جدید می‌توانست در آینده به وجود آورد. این کارشناس مسکن چنین می‌گوید: چنانچه توسعه مسکن و ایجاد شهرهای جدید منفک از مساله رشد کشاورزی توسعه یابد، در آینده شاهد رکود بیش از پیش در زمینه کشاورزی خواهیم بود. اگر برنامه‌ریزی در امر اسکان محدود به ایجاد شهرهای جدید شود، در 20 سال آینده حتی قادر نخواهیم بود کمبودهای کنونی مسکن را جبران کنیم، به عنوان نمونه شهر تبریز در سال 65 دارای جمعیتی حدود 994 هزار نفر بود، با پیشبینی نرخ رشد 2/5 در حدود سال 1385 بیش از 7/2 میلیون جمعیت خواهد داشت و مسکن مورد نیاز آنها 400 هزار واحد است. در حالی که شهر جدید سهند که هم‌اکنون در جنوب غربی تبریز احداث شده است گنجایش 120 هزار واحد و 720 هزار نفر را دارد، بنابراین امید بستن به شهر جدید سهند برای اسکان سرریز جمعیت تبریز ما را از نیاز شدید مسکن در تبریز در 20 سال آینده غافل می‌سازد. این مشکل در دیگر شهرهای جدید نیز قابل پیشبینی است. به این ترتیب روزنامه اطلاعات با درج این گزارش‌ها کوشید تا مسوولان وقت وزارت مسکن را از بحرانی که شهرهای جدید می‌توانست در آینده به وجود آورد آگاه سازد. شاید این موضع‌گیری بود که سبب شد وزیر مسکن در پی توضیح و تشریح انگیزه از ایجاد این شهرها برآید. توضیحاتی که بیان آن باید در نوشتار دیگری صورت گیرد.
ارسال نظر