وقتی زندگی باهوش می‌شود
م.ر. بهنام رئوف
صبح با صدای زنگ ساعت از خواب بلند می‌شوید. دستتان را به سمت گوشی دراز می‌کنید تا صدای زنگ بیدارباش را قطع کنید. در فاصله بیرون آمدن شما از رختخواب باز هم صدای زنگ دیگری از گوشی شما بلند می‌شود. گوشی را نگاه کرده و به طور خلاصه متوجه تمامی برنامه‌ها و قرار ملاقات‌هایی که امروز دارید، می‌‌شوید. برای گرفتن یک دوش صبحگاهی به حمام می‌روید. ناگهان صدای زنگ تلفن همراهتان را می‌شنوید. به راحتی و از طریق اسپیگر بلوتوث ضدآب دوش بالای سرتان جواب تلفن را می‌دهید و بعد از بیرون آمدن برای صرف صبحانه سریع به آشپزخانه می‌روید. چای آماده است و شما فقط باید مایحتاج دیگر را از یخچال خارج کنید. زمانی که شما در حمام بودید، گوشی شما به وسیله بلوتوث پیامی را برای سرور آپارتمان هوشمند شما ارسال کرده است که با این پیام چای‌ساز شما خود به خود به کار افتاده و چای شما را آماده کرده است. بعد از صرف صبحانه و پوشیدن لباس از منزل خارج شده و به محل پارک ماشینتان می‌روید.
ماشین شما روشن بوده و هوای داخلش متناسب با هوای بیرون تنظیم و آماده برای رانندگی است. این کار نیز زمانی که شما از درب منزل خارج شده‌اید، اتفاق افتاده است؛ چرا که آر اف‌ای دی درب ورودی منزل، خروج شما را به وسیله تلفن همراهتان ثبت کرده و به طور خودکار دستورات لازم از طرف همان سیستم هوشمند منزل که به یک سیم‌کارت مجهز بوده به سیستم هوشمند ماشین که آن هم به یک سیم‌کارت مجهز است، اس ام اس می‌شود.
با فشردن پا روی پدال گاز صدای یک هشدار شنیده می‌شود که مربوط به کم بودن سوخت ماشین شما است. سیستم هوشمند، میزان باقی‌مانده سوخت ماشین را محاسبه کرده و به وسیله بلوتوث به گوشی شما ارسال می‌کند. نزدیک‌ترین پمپ بنزین با توجه به سوخت باقی‌مانده توسط مسیریاب گوشی محاسبه و شما به سمت آن راهنمایی می‌شوید. وارد پمپ بنزین می‌شوید. مامور سوخت‌گیری باک ماشین شما را پر کرده و پس از آن سریع محل پمپ بنزین را به مقصد مورد نظرتان ترک می‌کنید. وجه سوخت دریافت شده توسط سیستم ماشین به تلفن همراهتان بلوتوث شده و وجه موردنظر بدون دخالت شما توسط موبایل بانکینگ از حساب شما کسر می‌شود. سیستم مسیریاب با توجه به قرار ملاقاتی که از روی کامپیوترتان به گوشی شما منتقل شده، شما را به سمت مقصد مورد نظر هدایت کرده و در نزدیکی آن شما را وارد یک پارکینگ طبقاتی می‌کند. از قبل جای ماشین شما مشخص و هزینه آن نیز مانند همان اتفاقی که در پمپ بنزین رخ داد پرداخت شده است.
بعد از اتمام جلسه به محل کار خود بازمی‌گردید. در طول مسیر گوشی شما به شکل هوشمند، ایمیل‌های ارسال شده برای شما را چک کرده و برای شما می‌خواند. شما نیز نامه‌های ضروری را سریعا به شکل صوتی پاسخ می‌دهید و در این بین یکی از نرم افزار‌های گوشی فایل صوتی را به متن تبدیل کرده و سپس نامه الکترونیکی مورد نظر را ارسال می‌کند.
در حالی که هنوز چند ساعتی به پایان کار روزمره زمان باقی است، باید آخرین قرار امروز شما که دیدار با پزشک خانوادگی شما است، توسط گوشی‌تان به شما یادآوری ‌شود. باز هم توسط گوشی یک نوار قلب به همراه فشار خون و نوسانات نبض خود تهیه کرده و جلوتر برای دکتر ارسال می‌کنید. به مطب دکتر می‌روید و دستورات مورد نیاز به همراه نسخه پیشنهادی برای شما بلوتوث می‌شود.
از مطب دکتر خارج شده و از مسیریاب گوشی، نزدیک‌ترین داروخانه را جست‌وجو می‌کنید. در حالی که 10 دقیقه زمان برای رسیدن نیاز دارید؛ اما نسخه خود را برای داروخانه پیامک کرده، هزینه محاسبه شده آن برای شما پیامک شده و آن را به همان روش موبایل بانکینگ پرداخت می‌کنید و بدون آنکه به داروخانه بروید، داروهای شما به آدرس شما ارسال می‌شود.
برای خرید مایحتاج منزل به مرکز خرید می‌روید. توسط پیامکی که به سیستم هوشمند منزل ارسال می‌کنید، گزارشی از خوراکی‌های باقیمانده در یخچال، لوازم مصرفی بهداشتی و به شکل کلی گزارشی از آن چیزهایی که در منزل نیاز دارید، برای شما ارسال می‌شود. شما نیز اجناس مورد نیاز را تهیه کرده و با گرفتن عکس از روی بارکدهای آن مبلغ هر کالا را پرداخت کرده و بدون ایستادن در صف‌های قدیمی صندوق‌های پرداخت از فروشگاه خارج می‌شوید.
در راه بازگشت به منزل، سیستم مسیریاب گوشی، شما را از برنامه سینمایی که با شما تنها 5 دقیقه فاصله دارد، مطلع می‌کند. زمان شروع فیلم تنها نیم ساعت دیگر است. تصمیم به تماشای فیلم می‌گیرید. روی نقشه مسیریاب نزدیک‌ترین دوستانتان را مشاهد می‌کنید. پیامکی گروهی برای آنها ارسال کرده و از برنامه سینما و سانس شروع آنها را مطلع می‌کنید. بر همین اساس با تهیه بلیت و پرداخت آن همگی نیم ساعت دیگر جلوی سینما یکدیگر را ملاقات کرده و به دیدن فیلم مورد نظر می‌روید.
بعد از تماشای فیلم، از سینما خارج شده و باز هم توسط همان مسیریاب تلفن همراهتان سرکی بر منوی رستوران‌های اطراف می‌کشید. متفق‌القول غذای مورد نظر را انتخاب کرده و با رزرو یک میز چهارنفره و ارسال سفارش همچنین میانگین زمانی رسیدن شما به آن رستوران برای بخش پذیرش رستوان به وسیله پیامک ارسال می‌شود. به این ترتیب زمانی که شما به رستوران مورد نظر می‌رسید، همه چیز فقط آماده خوردن توسط شما است. برنامه شامگاهی‌تان نیز تمام می‌شود، به سمت منزل برمی‌گردید. خریدهای صورت گرفته را از صندوق ماشین برداشته و به سمت آپارتمان خود می‌روید. متوجه چراغ چشمک‌زن صندوق امانات می‌شوید. بله! نسخه شما از داروخانه تنها نیم ساعت بعد از سفارش ارسال شده است. بعد از ورود به خانه و انجام برنامه‌ریزی‌های روز آینده به رختخواب می‌روید و...

سبکی هوشمندانه
این یک داستان علمی‌تخیلی نبود. بخشی از این اتفاقات هم اکنون رخ داده و بخشی دیگر از آن هم در آینده‌ای بسیار نزدیک رخ می‌دهد. گاهی اوقات خیلی از کاربران حرفه‌ای دنیای فناوری یا حتی عموم مردم با دیدن پیشرفت روزافزون فناوری‌ها این سوال را از خود می‌پرسند که آینده فناوری به چه شکلی خواهد بود؟
این داستان تنها بخش ساده و کوچکی از دنیای تکنولوژیکی آینده است که تنها و تنها با یک وسیله کوچک به نام تلفن همراه چنین تغییراتی را شاهد خواهد بود. تلفن‌های هوشمندی که امروزه باعث شده تا تمام زندگی ما هوشمند شوند. از وسایل و لوازم خانگی گرفته تا حتی منزل و ساختمان‌های محل کار و زندگی. تولیدکنندگان تلفن همراه از همین امروز برنامه‌های ۱۰ سال آینده خود را ریخته‌اند. زمانی که دیگر کاربران مگاپیکسل دوربین و حافظه داخلی برایشان اهمیتی نداشته و تنها و تنها به دنبال اطلاعات و راهکارهایی برای طی کردن زندگی بدون دردسر، راحت و سالم هستند. شاید برآیند همین عوامل باشد که باعث شده تا محققان علم پزشکی پیش‌بینی کنند که انسان پنجاه سال آینده بالغ بر ۱۱۰ سال عمر خواهد کرد.

ساختمان هوشمند چیست؟
ساختمان هوشمند که از آن اتوماسیون خانگی هم یاد می‌شود یک فناوری نوظهور و در حال گسترش است که در پایین‌ترین سطح خود می‌تواند به همه خدمات و محصولاتی اشاره داشته باشد که بدون دخالت صاحب‌خانه عمل یا پیامی را در محیط خانه اجرا می‌کنند یا به نمایش درمی‌آروند.
کنترل از راه دور وسایل خانگی نیز بخشی از اتوماسیون خانگی محسوب می‌شود. ابزارهای اتوماسیون خانگی ممکن است برای روشن یا خاموش کردن وسایل منزل به کار روند یا تنظیمات عملکرد دستگاه‌ها را بر اساس زمان‌های از پیش تعیین‌شده تغییر دهند. این ابزارها همچنین ممکن است به گونه‌ای تنظیم شوند که عملکرد تجهیزات را با توجه به تغییرات پیش‌آمده در محیط خانه تغییر دهند. خانه‌هایی که از چنین فنونی بهره می‌برند خانه هوشمند یا ساختمان هوشمند هم نامیده می‌شوند.
فنون یادشده ممکن است شامل استفاده از ارتباطات پهن‌باند باشند. اتوماسیون خانگی ممکن است به روش متمرکز و برنامه‌پذیر اجرا شود یا اینکه به روش غیرمتمرکز و با حسگرها و کنترل‌کننده‌های جدا از هم اجرا شود. در این سامانه‌ها ممکن است از کنترل‌کننده‌های الکترونیکی پیشرفته برای کنترل روشنایی، گرمایش، سرمایش و وسایل سرگرمی‌ها استفاده شود که خود این سامانه‌ها می‌توانند از یک شبکه سیم‌کشی ویژه یا بی‌سیم برای ارتباط بهره برند یا چندین سیستم مجزا (مانند حسگرهای نوری که روشنایی را کنترل می‌کنند) باشند. یکی از جنبه‌های مهم ساختمان‌های هوشمند، پتانسیل آن برای کاهش مصرف انرژی است. از آنجایی که خود سیستم‌های اتوماسیون خانگی انرژی مصرف می‌کنند، تنها در صورتی می‌توانند در کاهش مصرف انرژی مفید باشند که صرفه‌جویی حاصل از به‌کارگیری آنها بیشتر از مصرف انرژیشان باشد. اگر هدف صرفه‌جویی است، اولویت را باید ابتدا به طراحی یک خانه با بازدهی بالا در صرفه‌جویی انرژی و به‌کارگیری وسایل خانگی دارای بازدهی بالا اختصاص داد. اتوماسیون خانگی از راه کاهش زمان عملکرد دستگاه‌ها و محدود کردن زمان روشن بودنشان، یا کاهش نیاز به استفاده از دستگاه، به صرفه‌جویی انرژی کمک می‌کند.
ایده کلی اتوماسیون خانگی این است که تمام سامانه‌های الکتریکی و الکترونیکی و ابزارهای خانه را به یکدیگر و در یک شبکه به گونه‌ای به هم متصل کند که بتوان آنها را از یک رابط مشترک کنترل نمود و با هم در ارتباط قرار داد، مثلا اگر مشغول تماشای فیلمی در تلویزیون منزل خود باشید، چراغ‌ها به صورت خودکار کم‌نور شوند و تماس‌های تلفنی به صورت خودکار به منشی تلفنی ارجاع داده شوند تا بتوانید با آسودگی به تماشای فیلم بپردازید.
انجمن اتوماسیون خانگی (HAA) اتوماسیون خانگی را چنین تعریف می‌کند: «فرایند یا سامانه‌ای (با تجهیزات یا روش‌های مختلف) که زمینه بهبود سبک زندگی فرد را فراهم می‌آورد و خانه را به محلی راحت‌تر، امن‌تر و پربازده‌تر تبدیل می‌کند.» با وجود اینکه فناوری‌های لازم برای اتوماسیون خانگی هم‌اکنون هم فراهم هستند، اما به دلیل هزینه‌های اقتصادی و نیز دید مصرف‌کنندگان به آن به عنوان راه حل‌هایی پیچیده برای مسائل ساده، مانع گسترش آن می‌شوند، اما امید است که در آینده با ثابت‌شدن استانداردهای اتوماسیون خانگی و همگرایی فناوری‌های مختلف و فراهم‌آورندگان خدمات این موانع برطرف شوند.
هم‌اکنون نیز استانداردهای ساخت خانه‌ها در حال پیشرفت هستند و استفاده از روش‌های سیم‌کشی قدیمی در خانه‌های نوین جوابگوی نیازهای نسل جدید ابزارهای شخصی خانگی نیست و برق و ارتباطات در همه‌جا لازم هستند. به هر حال در آینده‌ای نزدیک که می‌تواند همین سه یا چهار سال آینده باشند بشر در خانه‌هایی زندگی می‌کند که تمام اجزای آن به نوعی جاندار بوده و با یکدیگر و برای آسایش صاحبخانه خود در ارتباط و تعاملند ! . . .